Баршчо́ўка — вёска ў Стралічаўскім сельсавеце Хвойніцкага раёну Гомельскай вобласьці.
У выніку Чарнобыльскай катастрофы была адселена.
Баршчоўка | |
трансьліт. Barščoŭka | |
Першыя згадкі: | 1526 год |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Гомельская вобласьць |
Раён: | Хойніцкі раён |
Сельсавет: | Стралічаўскі |
Насельніцтва: |
|
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 2346 |
СААТА: | 3254848011 |
Нумарны знак: | 3 |
Геаграфічныя каардынаты: | 51°32′13″ пн. ш. 29°58′45″ у. д. / 51.53694° пн. ш. 29.97917° у. д. 29°58′45″ у. д. / 51.53694° пн. ш. 29.97917° у. д. |
Баршчоўка | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Упершыню вёска названая ў памятным запісе 1526 году ігумена Сьвята-Міхайлаўскага (Залатаверхага) манастыра ў Кіеве Макарыя – «Возле Борщовки поле Михайловское звечное».
Напярэдадні падпісаньня акту Люблінскай уніі ўказам караля Жыгімонта Аўгуста ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва (і Баршчоўка з прылегласьцямі) было далучана да Кароны Польскай.
Паводле прафесара гісторыі Натальлі Якавенка, пан Іван Грузевіч, на момант наданьня яму 28 верасьня 1638 году пасады кіеўскага войскага, ужо пасьпеў набыць сярод іншых добраў і Баршчоўку з Масанамі.
15 чэрвеня 1655 году, у самы цяжкі для Рэчы Паспалітай пэрыяд вайны з Маскоўскай дзяржавай, украінскі гэтман Багдан Хмяльніцкі сваім унівэрсалам аддаў Баршчоўку, Масаны і іншыя сёлы памерлага пана Грузевіча ў трыманьне кіеўскаму палкоўніку Паўлу Хмяльніцкаму-Яненку, у якога пазычыў быў 8 тысяч польскіх злотых:
Всемъ вобецъ и кождому зособна.., всей старшине и черни Войскъ его царского величества Запорозкихъ.., до ведомости доносим, ижъ на потребу войсковую взялисмо осьмъ тысячей золотыхъ полскихъ у пана Павла Яновича Хмелницкого, за которую суму пустилисмо ему в спокойное уживаня маетности п[ана] Грузевича, то есть чотиры села: Бугаювку, Берково, а за Припетю рекою две села, то есть Масани и Борщувку з млинами, ставами, полями, сеножатми и зъ даню медовою, и зъдеревом бортным и зо всеми кгрунтами и пожитками до тихъ селъ чотырохъ належачими и з поддаными на кгрунтах тамошныхъ седячими, и зъ дворомъ у Киеве стоячимъ, якъ небожчикъ п[ан] Грузевичъ держал и уживалъ и все пожитки належніе отбиралъ.
Пасьля вайны, 30 кастрычніка 1671 году, калі яшчэ існавала надзея вярнуць Кіеў, кароль Міхал Вішнявецкі выдаў прывілей-пацьверджаньне Сьвята-Міхайлаўскаму Залатаверхаму манастыру на валоданьне шэрагам добраў, сярод якіх «…w Połesiu nad Czarnobiłem, nad rzeką, nazwaną Przepieć, wsi Rudki, Mołoczki, Dronki, Barszowka wie[ś]…». Але манастыр, падобна, ня здолеў скарыстаць з таго прывілею. Ужо за тры гады да падпісаньня Вечнага міру Баршчоўка вярнулася да нашчадкаў кіеўскага войскага Івана і Алены з дому Звалінскіх Грузевічаў, падданых Рэчы Паспалітай. У люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва на 1683 год засьведчана, што з 12 дымоў уладаньня Масаны і Баршчоўка пана Грузевіча да скарбу выплачваліся 2 злотых.
Згаданая Баршчоўка разам з Масанамі ў тарыфах падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1711 і 1714 гадоў. 31 жніўня/23 кастрычніка 1716 году датаваная судовая справа, якая скончылася ўзаемным пагадненьнем кіеўскага земскага каморніка Аляксандра і навагародзкага лоўчага Базыля Нячай-Грузевічаў аб супольным валоданьні атрыманымі па бацьку сёламі Масаны і Баршчоўка, карыстаньні ўсялякімі прыбыткамі пароўну, за вылікам расходаў на ўтрыманьне іх сястры Зузанны, на наём адміністратара, на патрэбы царквы і сьвятара. У выпісцы з гродзкіх кніг Кіеўскага ваяводзтва ад 23 сакавіка 1720 году засьведчана, што калі сяляне кіеўскага харунжага, старосты жытомірскага і ўладзімерскага, палкоўніка Казімера Стэцкага ехалі па дарозе з Баршчоўкі да Радзіна, каля балота Тужар іх сустрэў кіеўскі падчашы Крыштаф Маржэцкі і моцна скалечыў зброяй некалькі чалавек. Актам ад 6/27 чэрвеня 1723 году аформлены быў падзел сялян вёсак Масаны і Баршчоўка паміж братамі Аляксандрам і Базылём Нячай-Грузевічамі. У 1734 годзе зь вёскі Баршчоўка да скарбу выплачваліся ўсяго 1 злоты і 7 з паловай (pułośma) грошаў, а гэта значыць, што ў ёй было хіба 8, магчыма, 9 двароў.
Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Баршчоўка была сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі. У 1754 годзе з 16 двароў (×6 — каля 96 жыхароў) вёскі Баршчоўка выплачваліся «do grodu» (Оўруцкага замку) 2 злотыя і 14 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 9 зл. і 26 гр.
Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Баршчоўцы адпаведна 10, 5 і 7 плацельшчыкаў пагалоўшчыны (głow), якія належалі да Чарнобыльскага кагалу. Значнае ўбываньне насельнікаў-габрэяў у вёсцы магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай Каліеўшчыны ў 1768 годзе.
Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Баршчоўка апынулася ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе ўпарадкаванага Рэчыцкага павету Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году Менскай губэрні Расейскай імпэрыі. Паводле рэвізіі 1795 году, вёска Баршчоўка знаходзілася ў арэндзе ў Кіпрыяна, сына Казімера, Стоцкага, судзьдзі гродзкага мазырскага, эканомам у якога служыў па кантракту шляхціч Андрэй, сын Сымона, Драздоўскі. У крыніцы 1796 году сказана, што Баршчоўка належала пані Зофіі Стоцкай.
12 чэрвеня 1831 году ў бітве пад Вугламі быў паранены, трапіў у няволю паўстанец Геранім, сын Рафала, Грузевіч з маёнтку Масаны і Баршчоўка. Паводле выраку Кіеўскай губэрнскай сьледчай камісіі, аддадзены ў рэкруты. На 1844 — 1846 гады ў Баршчоўцы існавалі маёнткі паноў Дмішэвіча, Рыхвальскай, Міхалоўскага; у Масанах і Баршчоўцы — маёнткі паноў Грузевіча і Араноўскай. У частцы добраў Рафала, сына Аляксандра, Грузевіча ў 6 дварах Масаноў і 3 дварах Баршчоўкі жылі 15 мужчын і 13 жанчын, у 3 дварах Масаноў і 4 дварах Баршчоўкі Раісы, дачкі Іосіфа, Араноўскай было 19 мужчын і 17 жанчын зь ліку прыгонных.
У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 182 жыхары вёскі Баршчоўка належалі да прыходу Масаноўскай Параскевіцкай царквы.
У парэформавы пэрыяд Баршчоўка належала да Дзёрнавіцкай воласьці. У пачатку 1870 году у Баршчоўцы разам з Масанамі — 118 мужчынскіх душ сялян-уласьнікаў, прыпісаных да сельскага таварыства, 1 аднадворац, прыпісаны да воласьці. З абшарнікаў Менскай губэрні на 1876 год названыя Рафал, сын Аляксандра, Грузевіч, які меў у Масанах і Баршчоўцы 278 дзесяцін угодзьдзяў, астатнія ў Баршчоўцы: Геранім, сын Рафала, Грузевіч — спадчынны уладальнік 130 дз., Адольф, сын Караля, Дмішэвіч — 433 дз., Вікторыя Іванава Яленская — 250 дз.. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Праабражэнскай прыходзкай царквы названыя настаяцель а. Аляксандр Шахно, в. а. штатнага псаломшчыка Дзьмітрый Пігулеўскі. Да прыходу, акрамя Баршчоўкі, належалі Масаны, Радзін, Уласы і Малочкі. На 1879 год царкоўны прыход налічваў 1019 душ верных абодвух полаў. У 1886 годзе ў сяле 29 двароў, 178 жыхароў, вадзяны млын. У сьпіс уласьнікаў зямлі ў Баршчоўцы 1889 году ўвайшлі адстаўны вахмістар Анатоль Густаваў Белагорскі (5 дзесяцін), дваране Юзаф і Караль, сыны Адольфа, Дмішэвічы (479 дз.), селянін Міхаіл Герасімаў Паўлавец (450 дз.), мешчанін Сабеслаў, сын Стэфана, Піатроўскі (142 дз.) і адстаўны унтэр-афіцэр Фёдар Філіпаў Шчураў (280 дз.).
Згодна зь перапісам 1897 году, у Баршчоўцы было 47 двароў, 276 жыхароў, дзейнічалі царква, царкоўна-прыходская школа, хлебазапасны магазын, карчма. На 1909 год у сяле налічвалася 67 двароў, 425 жыхароў, у маёнтку 3 двары, 13 жыхароў. У 1913 годзе маёнткамі ў Баршчоўцы валодалі Адольф Дмішэвіч (450 дзесяцін), Юзаф Дмішэвіч (165 дз.), Караль Дмішэвіч (166 дз.), Вікторыя Яленская (450 дз.), Сабеслаў Піатроўскі (447 дз.).
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Баршчоўка ў складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гэтмана Паўла Скарападзкага.
1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі, але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР.
Пасьля ўзьяднаньня з БССР, ад 8 сьнежня 1926 году вёска — цэнтар Баршчоўскага сельсавету Камарынскага раёну Рэчыцкай акругі, з 9 чэрвеня 1927 году — Гомельскай акругі. 30 сьнежня 1927 году сельсавет пашыраны за кошт тэрыторый скасаваных Масаноўскага і Уласоўскага сельсаветаў. У 1929 годзе ў вёсцы арганізаваны калгас. З 20 лютага 1938 году ў складзе Палескай вобласьці з цэнтрам у Мазыры.
Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны ў Баршчоўцы было 105 двароў з 389 жыхарамі. У жніўні 1943 году акупанты спалілі вёску і загубілі 4 жыхароў. 88 чалавек зь вёсак Баршчоўка і Малочкі загінулі на франтах і ў партызанскай барацьбе.
З 8 студзеня 1954 году Баршчоўка ў Гомельскай вобласьці. Згодна зь перапісам 1959 году, у вёсцы налічвалася 411 жыхароў. Цэнтар калгасу «1 Мая». Дзейнічалі 8-гадовая школа, клюб, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, ветучастак, адзьдзяленьне сувязі, крама.
25 сьнежня 1962 году Баршчоўка ўвайшла ў склад Хвойніцкага раёну. 20 лютага 1964 году сельсавет быў скасаваны, а тэрыторыя далучана да Радзінскага сельсавету.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Баршчоўка (Хвойніцкі раён), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.