Pal: сыстэма кадаваньня колераў у аналягавым тэлебачаньні

Яна была распрацавана ў Нямеччыны па Вальтэр Брух устаноў Telefunken і ўпершыню быў выкарыстаны ў 1967 году.

 

Сыстэма PAL зьяўляецца асноўнай сыстэмай каляровага тэлебачаньня ў Эўропе (акрамя Францыі, Расеі, Беларусі і Украіны), Азіі, Аўстраліі і шэрагу краін Афрыкі і Паўднёвай Амэрыкі.

Вострыя дыскусіі па выбары сыстэмы каляровага тэлебачання ў кіроўных краінах Заходняй Эўропы скончыліся ў карысьць сыстэмы РАL — за ёй стаяў пятнаццацігадовы досьвед вяшчаньня і вытворчасьці апаратуры і тэлевізараў у ЗША, Японіі, Канадзе і іншых краінах па сыстэме NTSC. Вядома, і тут не абыйшлося без палітыкі — калі некалькі пазьней да выбару сыстэмы каляровага тэлебачаньня рыхтавалася Італія, тагачасны прэзыдэнт Францыі Ж. Пaмпiду адмыслова прыязджаў у Рым і выступаў у парлямэнце з заклікам «выявіць раманскую салідарнасьць і прыняць французскую сыстэму». Аднак Італія такой салідарнасьці не выявіла і схілілася да сыстэмы РАL.

Як і ўсё аналагавыя тэлевізійныя стандарты, PAL зьяўляецца адаптаваным і сумяшчальным з больш старым манахромным (чорна-белым) тэлевяшчаньнем. У адаптаваных аналагавых стандартах каляровага тэлевяшчаньня дадатковы сыгнал каляровасьці перадаецца ў канцы спэктра манахромнага тэлесыгналу.

Як вядома, любы колер, успрыманы зрокaм чалавека, можна скласьці з трох іншых колераў. У выпадку каляровага тэлебачаньня гэтымі колерамі зьяўляюцца: чырвоны (R), зялёны (G) і сіні (B). Такую каляровую мадэль пазначаюць абрэвіятурай RGB. З-за перавагі ў сярэднестатыстычным тэлевізійным малюначку зялёнай складніку колеры і для пазьбяганьня залішняга кадаваньні, у якасьці дадатковага сыгналу каляровасьці выкарыстаюць рознасьць R-Y і B-Y (Y — агульная яркасьць манахромнага тэлесыгналу). У сыстэме PAL выкарыстаюць каляровую мадэль YUV.

Абодва дадатковых сыгналу каляровасьці ў стандарце PAL перадаюцца адначасова ў квадратурнай мадуляцыі (разнавіднасьць AM) з падушанай паднясучай, тыповая частата паднясучай — 4433618,75 Гц (4,43 Мгц). Пры гэтым «чырвоны» калярова-разнастайны сыгнал паўтараюць у наступным радку з паваротам фазы з частатой 15,625 кгц на 180 градусаў, дзякуючы чаму дэкодэр PAL цалкам ухіляе фазавыя памылкі (тыповыя для сыстэмы NTSC). Для ўхіленьня фазавай памылкі дэкодэр складае бягучы радок і папярэднюю з памяці. Пры складаньні двух сыгналаў узаемна знішчаюцца «чырвоныя» калярова-разнастайныя кампаненты, бо іх знак змяніўся. Пры адыманні двух сігналаў узаемна зьнішчаюцца «сінія». Такім чынам, на вынахадах суматара-адымальніка атрымліваюцца падзеленыя сыгналы U і V, якія зьяўляюцца маштабна зьмененымі R-Y і B-Y.

У аналягавых тэлевізійных прымачах для запамінаньня калярова-разнастайнага сыгналу ад папярэдняга радка выкарыстоўваецца лінія затрымкі.

Такім чынам, аб'ектыўна, каляровы тэлевізійны малюнак у стандарце PAL мае ў чатыры разу меншае дазвол па вертыкалі, чым манахромны малюнак. Пагаршэньне не ў два, а ў чатыры разу адбываецца з-за празрадковай разгорткі, бо складаць прыходзіцца сыгналы ад 1-й і 3-й радкоў (а не 1-й і 2-й). З гэтым суцэль можна зьмірыцца, бо дазвол па гарызанталі ў колеры таксама ў чатыры разы менш з-за памяншэньні паласы прапусканьня. Суб'ектыўна, у сілу большай адчувальнасьці вока да яркаснай складніку, на сярэднестатыстычных малюначках такое пагаршэньне амаль не прыкметна. Ужываньне лічбавай апрацоўкі сыгналу яшчэ больш згладжвае гэты недахоп.

Ужываньне квадратурнай мадуляцыі зьяўляецца адметнай асаблівасьцю PAL ад стандарту SECAM, паўтор калярова-разнастайных сыгналаў у пратывафазе адрознівае яго ад NTSC, каляровая мадэль YUV адрознівае ад усіх аналагавых сыстэм.