Рубяжэвічы

Цэнтар сельсавету Стаўпецкага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 220 чалавек. Знаходзяцца за 38 км на паўночны ўсход ад Стоўпцаў, за 20 км ад чыгуначнай станцыі Койданава; на скрыжаваньні аўтамабільных дарог на Стоўпцы, Івянец, Койданаў.

Рубяжэвічы лац. Rubiaževіčy
Касьцёл Сьвятога Язэпа
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Стаўпецкі
Сельсавет:	Рубяжэвіцкі
Насельніцтва:	220 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1717
Паштовы індэкс:	222142
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°42′0″ пн. ш. 26°51′0″ у. д. / 53.7° пн. ш. 26.85° у. д. / 53.7; 26.85 26°51′0″ у. д. / 53.7° пн. ш. 26.85° у. д. / 53.7; 26.85
Рубяжэвічы на мапе Беларусі ± Рубяжэвічы Рубяжэвічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Рубяжэвічы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Да нашага часу тут захаваўся нэагатычны касьцёл Сьвятога Язэпа. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся касьцёл Сьвятога Антонія, помнік архітэктуры драўлянага барока, які ў 1972 годзе зруйнавалі савецкія ўлады.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Рубяжэвічы як уладаньне князя В. Вярэйскага датуецца 1483 годам. У 1550 годзе вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў іх Мікалаю Радзівілу. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва.

У XVI—XVII стагодзьдзях Рубяжэвічы сталі цэнтрам Няўборскіх уладаньняў Радзівілаў. У XVII ст. апошнія фундавалі тут Мікалаеўскую царкву, якой надалі вёску Марозавічы і 60 дзесяцінаў зямлі. У 1652 годзе Багуслаў Радзівіл перадаў Рубяжэвічы ў арэнду Покусам і Аборскім. У 1769 годзе мястэчка перайшло да Рутынскіх і Лопацяў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Рубяжэвічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Менскага павету Менскай губэрні. Мястэчка перайшло ў валоданьне Вітгенштэйнаў. У XVIII—XIX стст. тут праводзіліся вялікія кірмашы. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі тутэйшы касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату. На 1909 год у Рубяжэвічах было 144 двары, дзейнічалі царква і 2 сынагогі, будаваўся касьцёл, працавала царкоўна-прыходзкая школа. Увесну 1906 году расейская паліцыя выкрыла ў маёнтку падпольную польскую школу. Настаўнікаў пакаралі.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Рубяжэвічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Рубяжэвічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. У 1919—1920 гадох Рубяжэвічы знаходзіліся пад часовай польскай адміністрацыяй, у Менскім павеце Менскай акругі Грамадзянскай управы Ўсходніх земляў. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Стаўпецкага павету Наваградзкага ваяводзтва. У 1921—1922 гадох тут на змаганьне з бальшавікамі фармаваліся беларускія вайсковыя аддзелы генэрала С. Булак-Балаховіча.

У 1939 годзе Рубяжэвічы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1999 год тут было 145 двароў, на 2001 год — 143. У 2000-я гады Рубяжэвічы атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
•  
  Стары касьцёл, каля 1900 г.
•  
  Новы касьцёл, 1914 г.
•  
  Новы касьцёл, 1914 г.
•  
  Сьцяна касьцёла, 1914 г.

•  
  Інтэр’ер касьцёла, 1914 г.
•  
  Алтар касьцёла, 1914 г.
•  
  Плябанія, 1914 г.
•  
  Панарама, 1919—39 гг.

Дэмаграфія

• XVII стагодзьдзе: 1650 год — 2 тыс. чал.
• XIX стагодзьдзе: 1888 год — 2 тыс. чал.; 1897 год — 1482 чал.
• XX стагодзьдзе: 1909 год — 1102 чал.; 1921 год — 1509 чал.; 1999 год — 923 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 308 чал.; 2010 год — 220 чал.

Інфраструктура

У Рубяжэвічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Вуліцы і пляцы

З урбананімічнай спадчыны Рубяжэвічаў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі Івянецкая, Зарэчная і Лясная вуліцы.

Славутасьці

• Касьцёл Сьвятога Язэпа (1907—1911)
• Млын водны (XIX ст., цяпер у руінах)
• Могілкі юдэйскія

Страчаная спадчына

• Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага (1799, драўляны)
• Сынагога (XVIII ст.)
• Царква могілкавая (1861—1862)
• Царква Сьвятога Мікалая (XVII ст.)

• Краявіды Рубяжэвічаў
•  
  Касьцёл
•  
  Касьцёл, брама
•  
  Крыж
•  
  «Шлях смутку»

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — ISBN 985-11-0216-4
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

• Рубяжэвічы , Radzima.org
• Рубяжэвічы. Парафія Сьвятога Язэпа