Беларуская Вікіпэдыя

Беларуская Вікіпэдыя
	Беларуская Вікіпэдыя
Слоган	Вольная энцыкляпэдыя
Тып	энцыкляпэдыя
Даступныя мовы	беларуская
Уладальнік	Фундацыя «Вікімэдыя»
Аўтар	Уладзімер Каткоўскі
Пачатак працы	12 жніўня 2004 (19 гадоў таму)
Камэрцыйны?	не
Рэгістрацыя	ёсьць, задарма, неабавязкова
Прыбытак	няма
Актуальны стан	дзейны
Рэйтынг Alexa	? (2019 год)
Ліцэнзія	CC BY-SA 3.0[d] і ЛВД ГНУ
	be-tarask.wikipedia.org

Першы запіс па-беларуску на галоўнай старонцы зьявіўся 27 студзеня 2004 году. Першыя артыкулы — 12 жніўня 2004 году. На дадзены момант мае 86 358 артыкулаў. На 2019 год была 41-м паводле якасьці артыкулаў разьдзелам Вікіпэдыі.

Гісторыя

Лягатып беларускага разьдзелу Вікіпэдыі да 30 чэрвеня 2010 году

Асноўны артыкул: Вікіпэдыя:Гісторыя

Беларуская Вікіпэдыя была заснаваная 12 жніўня 2004 году (першая праўка на галоўнай старонцы была зробленая 7 красавіка таго ж году па беларускім часе). Адным зь яе стваральнікаў быў Уладзімер Каткоўскі. Да пачатку 2007 году было напісана 6 000 артыкулаў. На сакавік 2007 году ў беларускай Вікіпэдыі было каля 6700 артыкулаў.

27 сакавіка 2007 году адбыўся перанос існаваўшага разьдзелу беларускай Вікіпэдыі на іншы адрас, што выклікала скандал у беларускай суполцы. На 27 лістапада 2008 году разьдзел займаў 60-ае месца па якасьці артыкулаў. 17 чэрвеня 2009 году ў беларускай Вікіпэдыі клясычным правапісам створаны 20-тысячны артыкул.

27 сьнежня 2021 году быў узламаны ўліковы запіс беларускага вікіпэдыста Паўла Пернікава. 7 красавіка 2022 году яго выраклі да 2-х гадоў зьняволеньня, у тым ліку за праўкі ў артыкул «Сьпіс загінулых падчас акцыяў пратэсту ў Беларусі (2020—2021)». 11 лістапада 2022 году стварылі 80-тысячны артыкул. Паводле вынікаў 2022 году лік праглядаў артыкулаў Беларускай Вікіпэдыі вырас на 17 % да 50 млн, а лік яе ўнікальных наведнікаў павялічыўся на 62 % да 357 тыс. Пры гэтым лік рэдагаваньняў зьменшыўся на 9 % да 71 тыс., як і лік адрэдагаваных старонак на 9 % да 4 тыс. Прыток новых улічаных удзельнікаў павялічыўся ў 3,5 разы да 69 чалавек, але лік дзейных удзельнікаў скараціўся на 7 % да 31. Агульны лік мэдыязапытаў вырас на 7 % да 14 млн, але чыстая розьніца байтаў засталася на леташнім узроўні 42 мэгабайтаў.

Беларуская Вікіпэдыя клясычным правапісам
Пачатак году	Месца сярод Вікіпэдыяў	Лік артыкулаў	Створаных артыкулаў за папярэдні год	Крыніца
2024	79-е з 326	85 126	+4496	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2024-01-01
2023	78-е з 318	80 630	+3807	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2023-01-01
2022	80-е з 325	76 823	+4400	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2022-01-01
2021	78-е з 314	72 423	+3844	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2021-01-01
2020	78-е з 307	68 579	+2947	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2020-01-01
2019	78-е з 303	65 632	+3802	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2019-01-01
2018	76-е з 298	61 830	+1908	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2018-01-01
2017	75-е з 295	59 922	+2057	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2017-01-01
2016	71-е з 291	57 865	+2672	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2016-01-01
2015	69-е з 288	55 193	+3367	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2015-01-01
2014	67-з 287	51 826	+4140	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2014-01-01
2013	61-е з 285	47 686	+6964	Вікіпэдыя:Асноўны міжмоўны рэнкінг 2013-01-01
2012	61-е	40 904	+10 481	ru:Википедия:Основной межъязыковой рэнкинг 2012-01-01
2011	63-е	30 423	>+7423¹	ru:Википедия:Основной межъязыковой рэнкинг 2011-01-01
2010	65-е	23 000²	<+8000²	Вікіпэдыя:Гісторыя#2010
2009	75-е	15 000³	>+6000³	Вікіпэдыя:Гісторыя#2009
2008	79-е з 253	8110	+2195	en:Wikipedia:Multilingual ranking January 2008
2007	70-е з 250	5915	+3787	en:Wikipedia:Multilingual ranking January 2007
2006	65-е са 197	2128	+1364	en:Wikipedia:Multilingual ranking January 2006
2005	58-е са 162	764⁴	+764⁴	en:Wikipedia:Multilingual ranking January 2005
¹21 студзеня 2011 году пачынаючы з 12 студзеня 2010-га ²12 студзеня 2010 году пачынаючы з 5 студзеня 2009-га ³5 студзеня 2009 году пачынаючы з 5 красавіка 2008-га ⁴Ад 12 жніўня 2004 году

Склад

Апаратнае забесьпячэньне

Беларускі разьдзел разам з астатнімі разьдзеламі Вікіпэдыі працуе на сэрвэрным клястары зь некалькіх сот сэрвэраў. Падрабязьней гл. meta:Hardware (анг.).

Праграмнае забесьпячэньне

Выкарыстоўваецца рухавік MediaWiki. Падрабязныя зьвесткі пра вэрсію MediaWiki, якая выкарыстоўваецца, і ўсталяваныя пашырэньні даступныя на старонцы вэрсіі.

Тэматыка артыкулаў

	Гэты разьдзел утрымлівае застарэлыя зьвесткі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, абнавіўшы яго. (дапамога)

Глядзіце таксама: ВП:Папулярныя артыкулы

Па стане на студзень 2009 году найболей шматлікімі зьяўляліся артыкулы, прысьвечаныя:

Выбітным асобам — больш за 1000
Населеным пунктам — больш за 1000

Удзельнікі

Удзельнікам зьяўляецца любы карыстач Інтэрнэту, які зрабіў хоць бы адну праўку ў беларускай Вікіпэдыі.

Удзельнікі беларускай Вікіпэдыі могуць быць зарэгістраванымі карыстачамі або ананімамі. У першым выпадку яны могуць валодаць правамі адміністратара, бюракрата і/або чэк-юзэра.

Асноўны артыкул: Вікіпэдыя:Правы ўдзельнікаў

Ананімы не рэгіструюцца ў праекце, але робяць ананімныя праўкі. Часьцей за ўсё гэта альбо выпадкова трапіўшыя ў Вікіпэдыю, новыя будучыя ўдзельнікі, замежныя ўдзельнікі (якія прастаўляюць інтэрвікі). Ананімныя ўдзельнікі ня могуць загружаць файлы і рэдагаваць паўзаблякаваныя артыкулы. У гісторыі правак запісваецца іх IP-адрас.

Зарэгістраваныя ўдзельнікі маюць свой нік і аўтарызуюцца, уводзячы свае імя і пароль. Пасьля рэгістрацыі ўдзельнікі маюць права загружаць файлы, пераназываць артыкулы, а празь некалькі дзён рэдагаваць паўзаблякаваныя артыкулы. Сталыя актыўныя ўдзельнікі маюць права ўдзельнічаць у выбарах адміністратараў і бюракратаў.

Адміністратары маюць дадатковыя правы — блякаваньне ўдзельнікаў, выдаленьне артыкулаў, праўка цалкам заблякаваных артыкулаў (поўнае блякаваньне і здыманьне ўсіх відаў блякаваньняў).

Бюракраты могуць пераназываць уліковыя запісы ўдзельнікаў, прысвойваць статус адміністратара і бота. Усе бюракраты зьяўляюцца адначасова і адміністратарамі.

Чэк-юзэры маюць доступ да прыладаў, якія дазваляюць у выпадку неабходнасьці атрымаць доступ да дадатковых дадзеных аб карыстачах. Для выдачы дадзеных правоў ўдзельнікі абавязаныя паведаміць свае рэальныя дадзеныя. Гэтак жа яны абавязваюцца выконваць правілы, і ў выпадку іх парушэньня дадзеныя правы могуць быць адкліканыя.

Геаграфічнае разьмеркаваньне ўдзельнікаў

	Гэты разьдзел утрымлівае застарэлыя зьвесткі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, абнавіўшы яго. (дапамога)

Па стане на жнівень 2009 году ўдзельнікі беларускай Вікіпэдыі (па прадстаўленай імі інфармацыі) прадстаўляюць каля 10 краінаў. Большасьць удзельнікаў, вядома, зь Беларусі. Каля 40 удзельнікаў самаідэнтыфікуюцца як удзельнікі зь Менску.

Прагляданасьць па краінах

Разьмеркаваньне праглядаў



Беларусь			20.1%
ЗША			39.4%
Кітай			20.3%
Францыя			6.6%
Нямеччына			4.6%
Канада			4.5%
Іншыя			4.5%

Праблемы

Тарашкевіца й наркамаўка

Разьвіцьцё беларускай Вікіпэдыі абцяжарвае расейскамоўнасьць пераважнай большасьці насельніцтва Беларусі, а таксама раўналежнае выкарыстаньне розных варыянтаў беларускай мовы. Адна частка карыстальнікаў ужывае клясычны варыянт правапісу беларускае мовы (тарашкевіцу), а другая — афіцыйны (наркамаўку). Агулам дзьве беларускія Вікіпэдыі маюць толькі 1,7% ад ўсіх праглядаў моўных вэрсіяў энцыкляпэдыі ў Беларусі, значна адстаючы ад расейскамоўнай (79,2%) і ангельскамоўнай (15,2%).

Суіснаваньне двух правапісаў у межах аднаго праекту не задавальняла прыхільнікаў «наркамаўкі», а таму яны вырашылі аддзяліцца і стварыць асобны праект Вікіпэдыі. Праз пэўны час — у сакавіку 2007 году — беларуская Вікіпэдыя была падзеленая на дзьве — з клясычным і з афіцыйным правапісам, а 26 сакавіка 2007 году згодна з рашэньнем моўнага падкамітэту фундацыі Wiki разьдзел Вікіпэдыі клясычным правапісам быў перайменаваны з паддамэна трэцяга ўзроўню «be», які стала займаць Вікіпэдыя афіцыйным правапісам, у «be-x-old», што выклікала скандал у беларускай Вікіпэдыі.

Разьвіцьцё інтэрнэту

У Беларусі кошт інтэрнэт-паслуг значна вышэй, чым у шматлікіх краінах сьвету.

Паводле праведзенага ў кастрычніку 2008 году дасьледаваньня агенцтва FactumBel (партнэр Gemius у Беларусі) сярод 1504 жыхароў Беларусі ва ўзросьце з 15 да 74 гадоў (асабістае апытаньне па месцы пражываньня) 32,8% апытаных выходзілі ў інтэрнэт не радзей, чым раз на месяц. Гэты вынік на 15% вышэйшы за зафіксаваны ў чэрвені. Кожны дзень інтэрнэтам карысталіся 14% удзельнікаў апытаньня, яшчэ 14% бывалі ў інтэрнэце штотыдзень.

Аўтарскае права

Праявай вандалізму можна лічыць і масавую публікацыю інфармацыі, і загрузку выяваў, абароненых аўтарскім правам, хоць у гэтым выпадку вандалізм часам не прызнаецца. Нягледзячы на пэўнасьць (у большасьці выпадкаў) такіх артыкулаў, публікацыя падобных тэкстаў можа прывесьці да юрыдычных праблемаў Вікіпэдыі. Па гэтым чыньніку падобныя артыкулы выдаляюцца, што таксама запавольвае разьвіцьцё Вікіпэдыі.

Узнагароды

2011 — прэмія «Люблю Беларусь»
Ганаровая адзнака Improvement Awards першай ступені за значнае паляпшэньне рэйтынгу ў сьпісе Вікіпэдыяў паводле наяўнасьці і велічыні артыкулаў са сьпісу істотных (1 студзеня 2011)
Ганаровая адзнака Improvement Awards першай ступені за значнае паляпшэньне рэйтынгу ў сьпісе Вікіпэдыяў паводле наяўнасьці і велічыні артыкулаў са сьпісу істотных (1 сьнежня 2010)

Глядзіце таксама

Вікіпэдыя:Прэса пра Вікіпэдыю

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

Галоўная старонка беларускай Вікіпэдыі

This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Беларуская Вікіпэдыя, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.