Ёды

Цэнтар сельсавету Шаркоўшчынскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 424 чалавекі. Знаходзіцца за 20 км на паўночны захад ад мястэчка і чыгуначнай станцыі Шаркоўшчыны.

Ёды лац. Jody
У цэнтры вёскі
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Шаркоўшчынскі
Сельсавет:	Ёдзкі
Насельніцтва:	424 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2154
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°27′5.9″ пн. ш. 27°13′53.6″ у. д. / 55.451639° пн. ш. 27.231556° у. д. / 55.451639; 27.231556 27°13′53.6″ у. д. / 55.451639° пн. ш. 27.231556° у. д. / 55.451639; 27.231556
Ёды на мапе Беларусі ± Ёды Ёды
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Ёды — даўняе мястэчка гістарычнай Браслаўшчыны (частка Віленшчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся драўляная барокавая Ільлінская царква і клясыцыстычны палац Лапацінскіх, помнікі архітэктуры XVIII ст.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Ёды датуецца 1701 годам, калі ўладальнікі мястэчка Сапегі перадалі яго ў заставу Масальскім.

У 1742 годзе Ёды набыў Мікалай Лапацінскі, падчашы амсьціслаўскі. Каля 1754 году з фундацыі Лапацінскіх у мястэчку збудавалі царкву.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Ёды апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце Віленскай губэрні. На 1866 год тут было 15 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Ёды занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Ёды абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Ёды апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Браслаўскага павету Віленскага ваяводзтва.

У 1939 годзе Ёды ўвайшлі ў БССР, дзе сталі цэнтрам сельсавету Шаркоўшчынскага раёну Віцебскай вобласьці.

На 1997 год у Ёдах было 188 двароў. У 2000-я гады паселішча атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
•  
  Царква, да 1930 г.
•  
  Купал-баня, да 1930 г.
•  
  Іканастас, да 1930 г.
•  
  Палац, да 1930 г.

•  
  Палац, да 1930 г.
•  
  Палац, да 1930 г.
•  
  Палац, да 1930 г.
•  
  Палац, да 1930 г.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 179 чал.; 1882 год — 423 чал.
• XX стагодзьдзе: 1997 год — 483 чал.; 1999 год — 479 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2014 год — 424 чал.

Інфраструктура

У Ёдах працуюць сярэдняя школа, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, аптэка, пошта, лясьніцтва. Дзейнічаюць касьцёл і царква.

Страчаная спадчына

• Сядзібна-паркавы комплекс Лапацінскіх (XVIII ст.)
• Царква Сьвятога Ільлі (1754)

• Краявіды Ёдаў
•  
  Крыж
•  
  Новы касьцёл
•  
  Новая царква
•  
  Бар

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882.

• Ёды, Radzima.org