Silaba

Una silaba ye un conchunto de sonitos que se pronuncian en un unico golpe de voz.

Silaba Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

Ye cadaguna d'as partis que composan una palabra. A silaba se puet definir mas formalment como a unidat fonetica y fonolochica basica constituita por un nuclio, que corresponde a un sonito de sonicidat elevata, precedito y seguito opcionalment por un u mas sonitos de sonicidat menor. Cal decir, manimenos, que encara que a silaba tien una clara realidat psicolochica, as caracteristicas foneticas d'a silaba son dificilment delimitables.

A composición d'as silabas y os fenomenos que les afectan s'estudian basicament en a fonolochía. Se puet considerar por tanto a silaba como a unidat lingüistica por excelencia d'ista disciplina, chunto con o fonema. De feito, apareixioron primero os silabarios que os alfabetos.

Seguntes o numero de silabas, una palabra ye monosilaba, bisilaba, trisilaba u polisilaba (mas de tres silabas), cuestión que afecta a l'accentuación. Puet tener repercusions tamién en o tono, en as luengas a on que iste rasgo tien una valura distintiva. A deseparación en silabas d'una palabra se diz silabificación y tien a veyer con istos fenomenos (ditos suprasegmentals porque van dillá d'un solo trozo de palabra) y tamién con cuestions graficas, como a deseparación con guión curto d'una palabra entre dos linias.

S'han trobato luengas allenas a o concepto de silaba, como bels idiomas nativos d'o norte d'America, pero son una excepción, ya que a mayoría de luengas contan con ista caracteristica ta definir a pertenencia u no a o sistema de determinatas palabras.

Silabificación en aragonés

Seguntes a ortografía de l'Academia de l'Aragonés se fa servir un guión curto u guionet ta trestallar as palabras a la fin d'una linia seguindo as siguients reglas:

  1. Nunca no se trestallarán letras d'una mesma silaba: ad-mirato / admi-rato / admira-to (pero no pas *adm-irato u *admir-ato por eixemplo). A excepción la fan as palabras que son compuestas u prefixatas, alavez se podrá deseparar por silabas y por formants: de-sansar / des-ansar / desan-sar.
  2. No se desepararán dos u mas vocals seguitas, fueras d'os casos de que formen un hiato u un compuesto: guai-re, por-ta-a-vions, li-via-no, prein-scrip-ción, pa-ís.
  3. Si a primera silaba ye formata nomás por una vocal (no precedita por h-), se mirará de no deixar-la sola a final de linia: acha-ci-lla-to (y no pas *a-cha-ci-lla-to), emi-tir (y no pas *e-mi-tir), manimenos: he-bez.
  4. En palabras derivatas por prefixación de voces con diftongos velars (ue-, ua-, ui-, hue-, hua-) u palatals (hie-, hia-) os afixos perteneixen a silabas diferents d'o diftongo: des-en-hier-bar, des-ue-sar, des-huem-brar, des-en-ue-brar.
  5. Os digrafos ch, gu, ll, ny, qu, rr y z no s'han de trestallar nunca: vie-llo, pu-nya-da, re-ques-ta, co-chín, en-gue-rar, pi-ta-rroi.
  6. As ⟨h⟩ en posición interior por prefixación se consideran prencipio de silaba: tri-hi-dra-to, des-hu-ma-ni-za-to, des-en-hier-bar.
  7. Si en una palabra se troban dos consonats seguitas (grupos heterosilabicos), a primera perteneixe, por un regular, a la silaba anterior y a segunda a la posterior: ad-chec-ti-vo, es-cui-tar. Encara que bi ha bellas excepcions:
    1. Cuan as dos consonants son as zagueras d'una palabra no se cumple: mu-llers, que-rez, pi-xa-cans.
    2. Os grupos con consonant + liquida (bl, cl, fl, gl, pl, br, cr, fr, gr, pr y bll, cll, fll, gll y pll en as variedaz ribagorzanas.) ca-na-bla, ba-ta-clán, so-fla-mau, re-glo-tar, com-plegar, chi-ne-bra, sa-cre, ixu-frar, can-gre-na, ce-pre-nar, plle-via.
  8. Cuan se chuntan tres consonants, a primera fan parti, por un regular, a la silaba anterior y as dos zagueras a la siguient: am-prar, gar-dancha, sem-brar. Pero bi ha excepcions como: ins-pec-ción, sub-cons-cient/sub-con-cient.
  9. Cuan se chuntan cuatre consonats, as dos primeras perteneixen a la primera silaba y as dos segundas a la siguient: ins-tructor, subs-tra-to, ads-tra-to. Manimenos, si a palabra ye compuesta u formata por prefixación se puet trestallar tamién por os formants: in-struc-tor, sub-stra-to, ad-stra-to.
  10. No se permite a deseparación de siglas y acronimos a fin de linia, fueras d'os casos en que se troban lexicalizatos: ov-ni, la-ser, si-da.

Referencias

Tags:

PalabraSonito

🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

Universidat Laboral de ZaragozaNASAContact (cinta)DominicanosNebraskaReino d'HongríaGuargueraSilvia TortosaConflicto d'Alto Karabakh 2020Nueva YorkCastellanosActinioVallibasaPro-verbo1875HomeroSufixos en catalánAnimeBoltanyaVuelta (arquitectura)Lista de municipios d'a provincia d'AlmeríaFundación WikimediaPuntoEsquirueloUnión de Republicas Socialistas SovieticasFilipinasYouTubeLista de municipios d'a provincia de CordobaTiempo Universal CoordinauCheloEstatisticaAdchectivoLa RiojaBerlínFernando Fernán GómezChesús de NazaretLabio mayorCastanyaAparato reproductor femenínPresident d'os Estaus UniusDavid BowieAmorIlesia de Sant Pero d'AyerbePornografíaRusiaPerdigachoEconomíaPedro SánchezTaxia1 de chunioÑQuimica organicaRefrescoMediaWikiJazzAuguaAlfabetoEubacteriaSociedad Deportiva ÁgredaIndonesiaBuenos AiresAqueras montanyasPakistánTwitterLista de municipios d'a provincia d'ÁvilaDinamarcaSisebutWikisourceLista de municipios de UescaLista de municipios d'a provincia de Las Palmas🡆 More