Chelo
O chelo u chel (d'o latín < GELU) ye o estato solido de l'augua (H2O) que se forma cuan se troba en una temperatura inferior d'os 0°C (273.15 K, 32 °F) que ye lo suyo punto de conchelación.
 | Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Como lo chelo tien una densidat menor que l'augua liquida, flota en ista.
O emplego en l'alimentación
O chel tien una gran importancia en a conservación d'os alimentos. Fa uns centenars d'anyadas s'emplegaba clotz de chelo pa almazenar-ne, y en cualques localidaz conservan edificios ditos "nevers". Actualment s'emplegan neveras y concheladors ta fer o frido amenistable ta la conservación.
Cheolochía
L'acumulación d'a nieu (una mena de chelo) en as cheleras y o suyo movimiento ye un achent d'erosión muito potent, l'achent principal en o sistema morfoclimatico glacial.
Estructura cristalina
Con a presión atmosferica, as moleclas d'augua s'estructuran de maniera tetraedrica en virtut d'o vinclo d'hidrocheno. Per ixo, as moleclas de l'augua s'amuntonan de maniera compacta, per tanto, a densidat d'o chelo ye menor que la de l'augua (arredol de 0,9). O cristal de chelo tien una estructura hexagonal espaciata (a =7,5 Å, c =7,3 Å). Ista estructura ye clamata "chelo 1 h" u "chelo Ih".
Fuera d'a tierra, en atros planetas u en satelites en os cuals as condicions de presión y de temperatura son diferents, o chelo puet adoptar atras estructuras mes compactas:
- chelo lc (baixa temperatura, cubica de facetas centratas, densidat alto u baixo 0,9)
- chelo II (baixa temperatura, ortorrombica centrato, densidat alto u baixo 1,2)
- chelo III u Iii (baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1'1)
- chelo V (alta presión, baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1,3)
- chelo VII (alta temperatura, alta presión, cubica simpla, densidat alto u baixo 1'7)
- chelo IX (alta presión, tetragonal, densidat alto u baixo 1'2)
- chelo XII (alta presión, baixa temperatura, tetragonal, densidat alto u baixo 1'3)
Referencias
Se veiga tamién
Vinclos externos
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Chelo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.