Idioma Anglico Escocés

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste articlo ye sobre l'idioma escocés chermanico. Ta atros emplegos se veiga idioma escocés.

Escocés Scots
Atras denominacions:	{{{atrasdenominacions}}}
Parlau en:	Escocia, Irlanda d'o Norte
Rechión:	Europa
Etnia:	Escoceses
Parladors:	1,5 millons
Posición:	{{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica:	Indoeuropea
Estatus oficial
Oficial en:	Garra país
Luenga propia de:	{{{propia}}}
Reconoixiu en:	Escocia
Regulau por:	Sin regular
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2	sco
ISO 639-3	{{{iso3}}}
SIL	sco
Distribución de l'anglico escocés.

L'escocés u scots ye una luenga chermanica que se charra en as Tierras Baixas d'Escocia, antimás d'en partes d'Irlanda d'o Norte. As luengas que en son mas amanadas son l'anglés y o frisón: antiparte, a suya mesma existencia como luenga ye controvertida, en estar considerada por muitos como un simple dialecto de l'anglés.

Foneticament no acompanyó a l'anglés en o gran cambio vocalico que se desvinió en l'anglés meyo y fació que esdevenís l'anglés moderno, por o que se puet dicir que l'anglico escocés representa una pervivencia de l'anglés meyo. Entre os arcaísmos conservaus en anglés americano bi ha cognatos de parolas de l'anglés meyo y l'anglés moderno primerenco que se conservan en anglico escocés.

Se considera que l'anglico escocés tien cinco dialectos:

• Escocés d'o norte, que se charra en o territorio escocés a o norte de Dundee.
• Escocés central, charrau dende Fife y Perthshire dica Lothians y Wigtownshire.
• Escocés d'o sud, fablau en a comarca d'a muga entre Escocia y Anglaterra.
• Escocés insular, propio d'as islas Shetland y d'as islas Orkney.
• Escocés de l'Ulster, que charran en l'Ulster y atros puestos amanaus d'Irlanda os descendients d'os colonos escoceses que se i troban.

 

En a Edat Meya l'anglico escocés s'estendilló en cualques zonas d'Escocia a costa d'o gaelico escocés. Os reis concedioron feudos a nobles anglo-normandos que introducioron o feudalismo, y fundoron burgos u ciudatz fortificadas que pobloron con colons angleses y flamencos. D'esta traza en os burgos se cheneralizó l'uso d'un luengache que evolucionará ta l'actual anglico escocés, luengache que s'estendilló por o sud d'Escocia y as Lowlands. La nobleza y la cort parlaban francés u anglo-normando entre os sieglos XII y XIV, pasando dimpués a charrar anglico escocés.

A reforma protestant suposó un retacule de l'anglico escocés debant de l'anglés. A versión d'a Biblia de Chinevra d'os calvinistas se tradució a l'anglés. Os calvinistas u presbiterians fundoron escuelas en Escocia pa estendillar-sen. En 1579 s'imposó que en todas as casas tenesen una Biblia en luenga vulgar, ye dicir, en anglés. A unión d'Escocia con Anglaterra fació que l'anglés fuese a luenga d'o poder y en l'anyo 1611 o rei Chacobo VI d'Escocia fació imposar una sola versión d'a Biblia en Anglaterra y Escocia.