Pisa

Dä Artikel befasst sich mit dr Stadt Pisa, witteri Bedütige findt me under Pisa (Begriffschlärig).

Im Middelalder un in dr früehe Nöizitt isch es zuedem e Stadtstaat (Republik) gsi.

Pisa
Staat:	Italie
Region:	Toskana
Provinz:	Pisa (PI)
Koordinate:	, 10° 24′ O43.71666666666710.4443° 43′ 0″ N, 10° 24′ 0″ O
Hechi:	4 m s.l.m.
Flechi:	185 km²
Yywohner:	89.002 (31. Dez. 2022)
Bevelkerigsdichti:	481 Yyw./km²
Poschtleitzahl:	56100
Vorwahl:	050
ISTAT-Nummer:	050026
Demonym:	Pisani
Schutzpatron:	Rainer vo Pisa
Website:	www.comune.pisa.it

Pisa isch d Hauptstadt vu dr Provinz Pisa und het öpe 90.000 Iwohner. Si ligt in dr Nächi vu dr Mündig vum Arno ins Ligurisch Meer. S Wohrzeiche vo dr Stadt isch dr Campanile, wo als dr schief Durm vu Pisa bekannt isch. Näbe dr grosse Universität het au d Scuola Normale Superiore, d Elitehochschuel vum italienische Staat, ire Sitz in Pisa.

S Stadtzentrum het vier historischi Stadtviertel, vum Bahnhof im Süde bis zue dr Piazza dei Miracoli (Platz vu dr Wunder) mit em schiefe Turm im Norde. Middelpunkt vu dr historische Viertel San Martino, Santa Maria, San Francesco un Sant'Antonio isch dr Ponte di Mezzo, die zentral Arno-Bruck.

D Bezirk vo dr Stadt sind:

• Marina di Pisa
• Tirrenia
• Calambrone
• Barbaricina
• Riglione
• Oratoio
• Putignano
• San Piero a Grado
• Coltano
• Sant'Ermete

I dr Antike isch a däm Ort di römischi Stadt Pisae gsi, wo ane 180 vor Chrischtus e römischi Kolony worde isch. Dr Augustus het ere dr Name Colonia Iulia Pisana ggä.

Im Middelalder isch Pisa eini vu dr vier Seefahrer-Republike vu Italie gsi (näbe Genua, Amalfi un Venedig). Zuedem isch d Stadt in Konkurränz mit dr toskanische Noochberrepublike Lucca, Florenz un Siena gstande. Schliesslich het d Republik Pisa 1406 ihri Uabhängigkeit an Florenz verlore. In sällere Zitt het sich s Pisanisch, e bsunderi Stadtsproch, entwicklet, wo me bis hüt tuet rede un wo au iber e noch lebendigi Schribtradition verfüegt.

Bekannt worre isch Pisa au dur s Konzil vu Pisa anno 1409, wo dur d Wahl vum Alexander V. un sinem Noochfolger Johannes XXIII. versuecht het, s'Abendländisch Schisma z beende; es isch aber numme no schlimmer worde, so dass es plötzlich drei Päpst, ein z Rom, ein z'Avignon und ebe ein z Pisa, gliichzittig gä het.

Berüehmti Söhn vu dr Stadt sin dr Galileo Galilei, wo nooch em dr Flughafe vu Pisa benennt isch, un dr Fibonacci (Leonardo vu Pisa), ein vu dr bedütendste Mathematiker vum Middelalder, gsi.

 

D Atmosphäri un d Lebendigkeit vu dr Stadt wird vu ca. 40.000 Studente, wo fast d Hälfti vu dr Iwohner vu Pisa usmache, prägt. Uf dr andere Site füehrt säll dezue, dass d Stadt wenn dr Unibetrib rueht, wie usgstorbe wirkt, wil dr grösst Deil vu dr Studente nit iheimisch isch. Wil sich die meiste Touriste nit witt vum schiefe Turm entferne, findet mer in Pisa eini vu dr Städt vu dr Toskana, wo rächt ursprünglich un echt blibe isch. Entfernt mer sich numme wänigi hundert Meter vum Turm siht mer verwinkelti Gässli, Studente, Bars un die typische Hüser, wo im pisaner Gäl gstriche si und dr verbliche Riichtum vu dr Stadt leider numme no erahne len.

• dr Schief Turm vu Pisa (ital. Torre pendente)
• dr Dom Santa Maria Assunta und dr Domplatz Piazza dei Miracoli, es UNESCO-Wältkulturguet
• di alte Stadtmuure
• s Baptisterium (Daifhus)
• dr Nochbou vo dr Grabeskirche
• dr Fridhof Camposanto Monumentale
• d Kirche Santa Maria della Spina
• d Kirche vom Heilige Franziskus
• d Kirche vo dr Heilige Katarina vo Alexandrie
• d Piazza dei Cavalieri
• dr Bischofspalascht
• dr Prätorepalascht
• dr Palascht vo de Medici
• dr botanisch Garte
• d Brugg ponte di Mezzo
• d Uferwääg vom Arno, Lungarno

Scho sit em End vum 14. Johrhundert isch belegt, dass am ledschde Sunndig im Juni s Gioco del Ponte gfirt wird. Debi versueche bsunders starchi Mannevölcher us dr Viertel nördlich vum Arno ( Tramontana, umfasst d Viertel Santa Maria, San Francesco, San Michele-Mattaccini (Porta a Lucca), Satiri (Portanuova-Cep) un Calcesana ) e sibe Tonne schwere Wage iber dr Ponte di Mezzo uf die südlich Hälfti z schiebe. Die südliche Stadtviertel vum Mezzogiorno ( Sant'Antonio, San Martino, San Marco, Delfini (Marina di Pisa), Leoni (Porta Fiorentina) un Dragoni (Porta a Mare, San Piero)) versueche säll z verhindere un dr Wage in dr Norde z befördere. Säll Spektakel in historische Kostüme isch wirkli aluegenswert.

Im Stadtheilige Rainer vo Pisa ( San Ranieri ), dem sini Yberreste im Dom ufbewahrt werre, sin gli zwei Fester gwidmet. Am 16. Juni, im Vorobend vum Nammensdag vum San Ranieri, findet alljohr die Luminaria statt. Alli elektrische Liechter entlang vum Arno werre glöscht, un Tusendi vu Cherze in un um d'Fenster, sowie in grosse Gsteller, tuuche dr Arno un die umgäbbende Promenade in e zuberhafts Liecht.

Am 17. Juni findet d Regatta di San Ranieri statt. Jedes Stadtviertel sendet e Rudermannschaft us, wo uf dr zwei Kilometer lange Strecki mit Zil im Stadtzäntrum versuecht, die andere Stadtviertel hinder sich z lo.

Pisa het e Flughafe nome 2 Kilometer uf dr Südsyte vo de Innestadt entfärnt.

Pisa unterhaldet mit folgende Städte Partnerschafte:

•   Unna, Dytschland
•   Angers, Frankriich
•   Akkon, Israel
•   Niles (Illinois), USA
•   Corumbà, Brazilien

• Michele Bartoli, italienischer Radrennfahrer, gnennt il Guerriero
• Juan Contreras, isch e spanische General gsi
• Giambattista Donati, italienischer Astronom
• Eugen III. (Papst), Papst
• Leonardo Fibonacci, Mathematiker
• Galileo Galilei, italienischer Philosoph, Mathematiker, Physiker un Astronom
• Alessio Galletti, italienischer Radrennfahrer
• Bona vu Pisa, isch e katholischi Augustinerterziari un Mystikeri gsi
• Giovanni Pisano, Goldschmiid, Erzgiesser, Bildhauer un Architekt
• Raffaele Carlo Rossi, Kardinal vu dr römisch-katholische Chilche
• Rustichello da Pisa, italiänische Literat, Verfasser vo Ritterromään und Koautor vom Räisebricht vom Marco Polo
• Titta Ruffo, italienischer Opernsänger (Bariton)
• Salvatore Sanzo, italienischer Florettfechter
• Jean de Sperati, Briefmarkefälscher
• Wee-Man, Darsteller vu dr umstrittene Show Jackass

  Commons: Pisa – Sammlig vo Multimediadateie

• Pisa Filmli, Fotine und Imfos (ital./engl./span.)
• Imfos über Pisa uf aboutpisa.info (ital./dt./engl. usw.)
• Dr schiefe Turm vu Pisa uf urlaub-toskana.net