Kurdistan Thuộc Iraq: Khu tự trị của Iraq
Kurdistan thuộc Iraq, tên chính thức là Khu vực Kurdistan (tiếng Kurd: ههرێمی کوردستان, chuyển tự: Herêmî Kurdistan; tiếng Ả Rập: إقليم كردستان, chuyển tự Iqlīm Kurdistān), nằm ở phía bắc Iraq và là khu tự trị duy nhất của quốc gia này.
Với vị thế giáp với các khu vực định cư của người Kurd ở Iran về phía đông, Thổ Nhĩ Kỳ về phía bắc và Syria về phía tây, khu vực này còn được gọi là Nam Kurdistan (tiếng Trung Kurd: باشووری کوردستان; tiếng Bắc Kurd: Başûrê Kurdistanê). Khu vực này được Chính phủ Khu vực Kurdistan quản lý, với thủ đô là Erbil.
| Khu vực Kurdistan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||
| |||||
Bản đồ .svg) Lãnh thổ chính thức của Khu vực Kurdistan thuộc Iraq Lãnh thổ hợp nhất bởi Kurdistan thuộc Iraq Lãnh thổ Kurdistan thuộc Iraq tuyên bố chủ quyền Phần còn lại của Iraq  Kurdistan thuộc Iraq tại Trung Đông | |||||
| Quốc ca | |||||
| Ey Reqîb "Ôi Kẻ thù" | |||||
| Hành chính | |||||
| Chính phủ | Dân chủ nghị viện | ||||
| Tổng thống | Masoud Barzani | ||||
| Thủ tướng | Nechervan Barzani | ||||
| Lập pháp | Nghị viện | ||||
| Thủ đô | Erbil (Hewlêr) 36°11′B 44°00′Đ / 36,183°B 44°Đ | ||||
| Thành phố lớn nhất | thủ đô | ||||
| Địa lý | |||||
| Diện tích | 78.736 km² 30,399 mi² | ||||
| Múi giờ | UTC+3 | ||||
| Lịch sử | |||||
Khu tự trị | |||||
| 11/3/1970 | Hiệp định được ký kết | ||||
| 10/1991 | Quyền tự trị thực tế | ||||
| 4/7/1992 | Chính phủ khu vực được thành lập | ||||
| 30/1/2005 | Hiến pháp chuyển giao | ||||
| Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Kurd, Tiếng Bắc Kurd, tiếng Ả Rập | ||||
| Tôn giáo | Hồi giáo (hầu hết là Sunni), Thiên chúa, đạo Yazdân | ||||
| Dân số ước lượng (2015) | 5,5 triệu người | ||||
| Kinh tế | |||||
| GDP (PPP) | Tổng số: 200 tỉ | ||||
| GDP (danh nghĩa) (2016) | Tổng số: 23,6 tỉ đôla Mỹ Bình quân đầu người: 4,452 đôla Mỹ | ||||
| Đơn vị tiền tệ | Dinar Iraq (IQD) | ||||
| Thông tin khác | |||||
| Mã ISO 3166-1 | IRQ | ||||
| Tên miền Internet | .krd | ||||
| Mã điện thoại | +964 | ||||
| Lái xe bên | phải | ||||
Kurdistan là một nền dân chủ nghị viện với một hội đồng khu vực bao gồm 111 ghế. Masoud Barzani, người đầu tiên được bầu làm tổng thống năm 2005, tái đắc cử vào năm 2009. Vào tháng 8 năm 2013 nghị viện kéo dài nhiệm kỳ tổng thống của ông thêm hai năm. Nhiệm kỳ của ông kết thúc và ngày 19 tháng 8 năm 2015 sau khi các chính đảng không đi tới thỏa thuận kéo dài nhiệm kỳ cho ông. Hiến pháp mới của Iraq xác định Khu vực Kurdistan là một chính thể liên bang thuộc Iraq, và đưa tiếng Kurd và tiếng Arab làm ngôn ngữ chính thức của Iraq. Bốn tỉnh Duhok, Hawler, Silemani, và Halabja chiếm khoảng 41.710 kilômét vuông (16.100 dặm vuông Anh) và có dân số 5,5 triệu người (2015). Năm 2014, trong cuộc khủng hoảng Iraq 2014, các lực lượng Kurdistan thuộc Iraq chiếm được khá nhiều vùng lãnh thổ tranh chấp Bắc Iraq.
Sự thành lập Khu vực Kurdistan bắt nguồn từ hiệp định quyền tự trị tháng 3/1970 giữa phe đối lập người Kurd và chính phủ Iraq sau nhiều năm xung đột khốc liệt. Tuy vậy hiệp định không được thực thi và vào năm 1974 miền bắc Iraq lại chìm trong một cuộc xung đột đẫm máu khác giữa người Kurd và chính phủ thân Ả Rập của Iraq. Sau đó Chiến tranh Iran-Iraq 1980–88 và đặc biệt là chiến dịch diệt chủng Anfal của quân Iraq đã gây tổn hại lớn đến dân cư và tự nhiên của Kurdistan thuộc Iraq. Sau cuộc nổi dậy năm 1991 của người Kurd ở miền bắc và người hồi giáo Shia ở miền nam chống lại Saddam Hussein, quân Peshmerga (quân đội của người Kurd thuộc Iraq) đã đẩy lùi được quân Iraq khỏi khu vực phía bắc. Mặc dù thương vong đáng kể và cuộc khủng hoảng tị nạn ở các khu vực biên giới Iran và Thổ Nhĩ Kỳ thì chiến thắng của Peshmerga và sự thành lập vùng cấm bay ở miền bắc Iraq sau Chiến tranh vùng Vịnh 1991 đã tạo đà cho quyền tự trị của người Kurd và thúc đẩy cho sự trở lại của người Kurd tị nạn. Do người Kurd không ngừng giao tranh với quân chính phủ, quân đội Iraq buộc phải rút khỏi Kurdistan vào tháng 10 năm 1991 và đành chấp nhận thể chế tự trị de facto của khu vực này. Năm 1992, các phong trào chính trị lớn của KDP và PUK đã lập nên Chính phủ Khu vực Kurdistan bán tự trị. Cuộc tấn công Iraq 2003 và các thay đổi về chính trị mở đầu cho việc phê chuẩn Hiến pháp Iraq mới vào năm 2005.
Tham khảo
Liên kết ngoài
- Tổng thống Khu vực Kurdistan Lưu trữ 2016-05-01 tại Wayback Machine
- Chính phủ Khu vực Kurdistan
- Ban đối ngoại
- Travel Iraqi Kurdistan Lưu trữ 2013-01-08 tại Wayback Machine – Thông tin du lịch.
- Viẹn Kurd ở Paris
- Niên biểu Kurdistan thuộc Iraq
- The Kurds of Iraq
- Kurdistan - The Other Iraq
- Baghdad Invest Lưu trữ [Date missing] tại Archive-It - Nghiên cứu Đầu tư Kurdistan
- GoKurdistan.com Hướng dẫn du lịch tới Kurdistan thuộc Iraq
- Iraq Visas Lưu trữ 2012-01-20 tại Wayback Machine Thông tin và hình ảnh liên quan tới visa ở Kurdistan thuộc Iraq cấp bởi Chính phủ Khu vực Kurdistan (ngược lại với chính phủ Iraq)
This article uses material from the Wikipedia Tiếng Việt article Kurdistan thuộc Iraq, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nội dung được phát hành theo CC BY-SA 4.0, ngoại trừ khi có ghi chú khác. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tiếng Việt (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.