Heinrich Heine: Nhà thơ và nhà báo người Đức

Thư gửi mẹ
 

(Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern)

I
Con thích sống ngẩng cao đầu, kiêu hãnh
Và đôi khi ngang bướng đến lạ lùng
Ngay cả nhà vua nếu nhìn mặt con
Thì đôi mắt cũng không hề nhìn xuống.
 
Nhưng mẹ thân yêu, con xin thừa nhận
Rằng tính con dù bướng bỉnh thế nào
Thì khi bên mẹ âu yếm ngọt ngào
Con vẫn tỏ ra vô cùng ngoan ngoãn.
 
Có phải đấy vì tâm hồn cao thượng
Trí tuệ thanh cao thâm nhập vào con
Như từ trời xanh làm dịu cõi lòng?
 
Con xấu hổ vì những việc con làm
Trái tim mẹ đã bao lần u ám?
Nhưng thế rồi vẫn tha thứ cho con.
 
II
Trong cơn mê, con từ giã mẹ hiền
Để ra đi khắp tận cùng thế giới
Con khát khao và chỉ mong tìm thấy
Một tình yêu và ôm ấp lấy tình.
 
Con kiếm tình yêu khắp mọi nẻo đường
Chìa bàn tay ra trước từng cánh cửa
Nhưng tình yêu không một ai cho cả
Mà được trao sự căm ghét lạnh lùng.
 
Vì tình yêu con nhầm lẫn thường xuyên
Kiếm tình yêu nhưng chẳng tìm thấy nó
Con trở về nhà buồn bã cô đơn.
 
Thì lúc này mẹ đi đến với con
Thứ ánh sáng cháy bừng trong mắt mẹ
Là tình yêu mà con vẫn đi tìm.
 
Gửi Jenny
 
Tôi bây giờ đã là ba lăm tuổi
Còn em thì chỉ vừa mới mười lăm
Nhưng mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
 
Vào năm một nghìn tám trăm mười bảy
Tôi gặp một người con gái như em
Mái tóc của nàng giống như em vậy
Giống cả nụ cười, dáng vẻ tự nhiên.
 
Thế rồi tôi bước vào trường Đại học
Tôi dặn nàng: “Hãy gắng đợi chờ anh
Anh sẽ quay về một ngày gần nhất”
Nàng nói rằng: “Em mãi mãi của anh”.
 
Ba năm trời học ở Göttingen
Ba năm miệt mài với bao sách luật
Thế rồi một hôm nhận thư biết được
Người yêu của tôi đã bước theo chồng.
 
Khi đó tháng Năm, khi đó mùa xuân
Những bông hoa nở đầy trong thung lũng
Những con chim đã cất tiếng hót vang
Những con sâu cũng vui đùa trong nắng.
 
Nhưng tôi buồn, xanh xao và u ám
Vì buồn đau mà sức lực không còn
Chỉ có Chúa Trời may ra thấu tận
Những điều gì tôi đã chịu hằng đêm.
 
Nhưng tôi phục hồi. Như cây sồi xanh
Vẻ mạnh mẽ hiện trong từng nhánh lá
Giờ mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
 
Vết thương hạnh phúc
 
Khi có em trong tay!
Một niềm vui hạnh phúc
Trong lòng tôi tràn ngập
Những mơ ước diệu kỳ.
 
Khi có em trong tay!
Tôi hôn lên mái tóc
Mái tóc vàng tuyệt đẹp
Buông xõa trên vai này.
 
Khi có em trong tay!
Tôi tin rằng hiện thực
Cõi thiên đường hạnh phúc
Ngay trên mặt đất này.
 
Nhưng như Thánh ngờ vực
Tôi còn nghi điều này
Khi chưa đặt ngón tay
Vào vết thương hạnh phúc.
 
Ăn mặn ăn chay
 
Bạn tôi ơi, phạm thượng!
Khi bạn làm điều này:
Bỏ Hanne tròn lẳn
Để yêu Marianne gầy!
 
Nếu yêu thịt – thì bạn
Được coi là bình thường
Còn phóng đãng với xương
Điều này là ghê tởm.
 
Quỷ Sa tăng nham hiểm
Đưa ta vào bẫy đây
Giống như người ăn mặn
Bỗng dưng thích ăn chay.
 
Nước Đức quê hương tôi
 
Nước Đức quê hương tôi
Đâu cũng có cây đời
Trái chín mọng, nhưng khổ
Hình nộm dọa khắp nơi.
 
Ta như bầy chim sẻ
Sợ yêu tinh, quỷ sứ
Nhìn anh đào nở hoa
Mà đành lòng nín chịu.
 
Anh đào đỏ, nhưng hột
Bên trong là cái chết
Chỉ ở trên trời cao
Có anh đào không hột.
 
Chúa Cha – Con – Thánh thần
Mà hồn ta ngợi khen
Khát khao cái vĩnh cửu
Linh hồn Đức đáng thương.
 
Chỉ nơi có thiên thần
Là hạnh phúc muôn năm
Còn ở đây đau khổ
Anh đào cũng chua lòm.
 
Ở đâu?
 
Ở đâu, người lữ thứ
Sẽ gửi nắm xương tàn?
Phương Nam – dưới bóng cọ?
Hay dưới liễu sông Ranh?
 
Hay ở nơi sa mạc
Tay người lạ sẽ chôn?
Hay bên bờ biển xanh
Mộ nằm trên bờ cát?
 
Ở nơi nào cũng được
Miễn là có bầu trời
Và trên mộ của tôi
Có sao như đèn đốt.

Sonette
 

(An meine Mutter B. Heine geborene v. Geldern)

I
Ich bin's gewohnt, den Kopf recht hoch zu tragen,
Mein Sinn ist auch ein bißchen starr und zähe;
Wenn selbst der König mir ins Antlitz sähe,
Ich würde nicht die Augen niederschlagen.
 
Doch, liebe Mutter, offen will ich's sagen:
Wie mächtig auch mein stolzer Mut sich blähe,
In deiner selig süßen, trauten Nähe
Ergreift mich oft ein demutvolles Zagen.
 
Ist es dein Geist, der heimlich mich bezwinget,
Dein hoher Geist, der alles kühn durchdringet,
Und blitzend sich zum Himmelslichte schwinget?
 
Quält mich Erinnerung, daß ich verübet
So manche Tat, die dir das Herz betrübet?
Das schöne Herz, das mich so sehr geliebet?
 
II
Im tollen Wahn hatt ich dich einst verlassen,
Ich wollte gehn die ganze Welt zu Ende,
Und wollte sehn, ob ich die Liebe fände,
Um liebevoll die Liebe zu umfassen.
 
Die Liebe suchte ich auf allen Gassen,
Vor jeder Türe streckt ich aus die Hände,
Und bettelte um g'ringe Liebesspende -
Doch lachend gab man mir nur kaltes Hassen.
 
Und immer irrte ich nach Liebe, immer
Nach Liebe, doch die Liebe fand ich nimmer,
Und kehrte um nach Hause, krank und trübe.
 
Doch da bist du entgegen mir gekommen,
Und ach! was da in deinem Aug' geschwommen,
Das war die süße, langgesuchte Liebe.
 
An Jenny
 
Ich bin nun fünfunddreißig Jahr alt,
Und du bist fünfzehnjährig kaum...
O Jenny, wenn ich dich betrachte,
Erwacht in mir der alte Traum!
 
Im Jahre achtzehnhundert siebzehn
Sah ich ein Mädchen, wunderbar
Dir ähnlich an Gestalt und Wesen,
Auch trug sie ganz wie du das Haar.
 
Ich geh auf Universitäten,
Sprach ich zu ihr, ich komm zurück
In kurzer Zeit, erwarte meiner.
Sie sprach: "Du bist mein einzges Glück."
 
Drei Jahre schon hatt ich Pandekten
Studiert, als ich am ersten Mai
Zu Göttingen die Nachricht hörte,
Daß meine Braut vermählet sei.
 
Es war am ersten Mai! Der Frühling
Zog lachend grün durch Feld und Tal,
Die Vögel sangen, und es freute
Sich jeder Wurm im Sonnenstrahl.
 
Ich aber wurde blaß und kränklich,
Und meine Kräfte nahmen ab;
Der liebe Gott nur kann es wissen,
Was ich des Nachts gelitten hab.
 
Doch ich genas. Meine Gesundheit
Ist jetzt so stark wie'n Eichenbaum...
O Jenny, wenn ich dich betrachte,
Erwacht in mir der alte Traum!
 
Der Ungläubige
 
Du wirst in meinen Armen ruhn!
Von Wonnen sonder Schranken
Erbebt und schwillt mein ganzes Herz
Bei diesem Zaubergedanken.
 
Du wirst in meinen Armen ruhn!
Ich spiele mit den schönen
Goldlocken! Dein holdes Köpfchen wird
An meine Schultern lehnen.
 
Du wirst in meinen Armen ruhn!
Der Traum will Wahrheit werden,
Ich soll des Himmels höchste Lust
Hier schon genießen auf Erden.
 
O, heil’ger Thomas! Ich glaub’ es kaum!
Ich zweifle bis zur Stunde,
Wo ich den Finger legen kann
In meines Glückes Wunde.
 
Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig
 
Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig
Wirst du deiner fetten Hanne,
Und du liebst jetzt jene spinnig
Dürre, magre Marianne!
 
Läßt man sich vom Fleische locken,
Das ist immer noch verzeihlich;
Aber Buhlschaft mit den Knochen,
Diese Sünde ist abscheulich!
 
Das ist Satans böse Tücke,
Er verwirret unsre Sinne:
Wir verlassen eine Dicke,
Und wir nehmen eine Dünne!
 
Im lieben Deutschland daheime
 
Im lieben Deutschland daheime,
Da wachsen viel Lebensbäume;
Doch lockt die Kirsche noch so sehr,
Die Vogelscheuche schreckt noch mehr.
 
Wir lassen uns wie Spatzen
Einschüchtern von Teufelsfratzen;
Wie auch die Kirsche lacht und blüht,
Wir singen ein Entsagungslied:
 
Die Kirschen sind von außen rot,
Doch drinnen steckt als Kern der Tod;
Nur droben, wo die Sterne,
Gibts Kirschen ohne Kerne.
 
Gott Vater, Gott Sohn, Gott heiliger Geist,
Die unsere Seele lobt und preist -
Nach diesen sehnet ewiglich
Die arme deutsche Seele sich.
 
Nur wo die Engel fliegen,
Da wächst das ewge Vergnügen;
Hier unten ist alles Sünd und Leid
Und saure Kirsche und Bitterkeit.
 
Wo?
 
Wo wird einst des Wandermüden
Letzte Ruhestätte sein?
Unter Palmen in dem Süden?
Unter Linden an dem Rhein?
 
Werd ich wo in einer Wüste
Eingescharrt von fremder Hand?
Oder ruh ich an der Küste
Eines Meeres in dem Sand?
 
Immerhin! Mich wird umgeben
Gotteshimmel, dort wie hier,
Und als Totenlampen schweben
Nachts die Sterne über mir.

Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng