Eron Inqilobi

Bu inqilob turli soʻl va islomiy tashkilotlar tomonidan qoʻllab-quvvatlangan.

1953 yilgi Eron davlat to'ntarishidan keyin, Pahlaviy monarx sifatida yanada qat'iyroq hukmronlik qilish uchun Qo'shma Shtatlar va G'arbiy Blok bilan birlashdi. U yana 26 yil davomida hokimiyatni boshqarib turish uchun Qo'shma Shtatlarning yordamidan foydalandi. Bu kabi o'ylamasdan qilingan ishlar 1963 yildagi Oq inqilob va 1964 yilda Oyatulloh Humoyiniyning hibsga olinishiga va surgun qilinishiga olib keldi. Humoyiniy va Shoh o'rtasida katta muammolar bo'layotgan biur paytda 1977 yil oktyabr oyida namoyishlar boshlanib ketti va ular ham dunyoviy, ham diniy elementlarni o'z ichiga olgan fuqarolik qarshilik guruhiga aylanib qoldi. Norozilik namoyishlari 1978 yilda inqilob yetakchisi sifatida qaralgan Reks kinoteatrining yondirilishi natijasida va oʻsha yilning avgust-dekabr oylari orasida katta ish tashlashlar va ish tashlashlar natijasida juda tez kuchaydi. Namoyishlar mamlakatni butunlay falaj qilib qo'ydi.

1979-yil 16-yanvarda Shoh Erondan chiqib ketti va so‘nggi fors monarxi sifatida surgunga jo‘nab ketdi va o‘z vazifalarini hokimiyat kengashiga va muxolifatga asoslangan bosh vazir bo‘lgan Shopur Baxtiyorga qoldirildi. Oyatulloh Humayniy hukumati tomonidan Eronga qaytib kelish taklif qilindi va bir necha ming eronliklar tomonidan salomlashish uchun Tehronga qaytib keldi. Qirollik saltanati ko'p o'tmasdan, 11-fevralda, partizanlar va isyonchi qo'shinlar qurolli ko'cha janglarida Shohga sodiq qo'shinlarni bostirgach, Humayniyni rasmiy hokimiyatga keltirganida quladi. Eron davlat 1979 yil 1 aprelda islom respublikasi boʻlish uchun milliy referendumda va yangi teokratik-respublika konstitutsiyasini ishlab chiqish va tasdiqlash uchun ovoz berdi. 1979 yil dekabrdan boshlab mamlakatning rasman oliy rahbari deb hisoblandi.

Inqilob butun dunyoni hayraga solgan. Unda inqilobning koʻpgina odatiy sabablari yoʻq edi (urushdagi magʻlubiyat, moliyaviy inqiroz, dehqonlar qoʻzgʻoloni yoki norozi harbiylar ); Nisbiy farovonlikni boshdan kechirayotgan xalqda sodir bo'ldi; katta tezlikda bilan chuqur o'zgarishlarni keltirib chiqardi; juda mashhur bo'ldi ko'plab eronliklarning surgun qilinishiga olib keldi; va gʻarbparast dunyoviy avtoritar monarxiya oʻrniga velayat-i faqih (yoki vasiylik) tushunchasiga asoslangan Gʻarbga qarshi islomiy teokratiya bilan o'rni almashtirildi. islom huquqshunoslari avtoritarizm va totalitarizm o'rtasida vositasitachi edi. Bunga qo'shimcha ravishda, inqilob butun hududda shialarni qayta tiklashga va Yaqin Sharqdagi mavjud hukmron arab sunniy gegemonligini yo'q qilishga harakat qildi; bu Eronni Saudiya Arabistoni bilan kelishmovchilikka olib keldi va 2022- yil holatiga ko'ra ikki davlat Yaqin Sharq va kengroq musulmon dunyosida ta'sir o'tkazish uchun proksi mojaroga qarshi kurashmoqda . 

• "Eron 1979 yilgi inqilob g'alabasidan keyin", Eron palatalari jamiyati haqida
• Eron Islom inqilobi, Enkarta (Wayback Machine saytida 2009-10-28 sanasida arxivlangan) ( Archived 2009-10-31)
• Islom inqilobi, Britannica
• Islom inqilobi: 30 yil o'tdi, uning merosi hali ham katta - The Guardian audio slayd-shou