Микеланджело Буонарроти (долу ады Микела́нджело ди Лодови́ко ди Леона́рдо ди Буонарро́ти Симо́ни; также Микельанджело; итал. Michelangelo di Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simoni; 6 март 1475, Капрезе, Флорентий республика — 18 февраль 1564, Рим) — итальян скульптор, чурукчу, архитектор, шүлүкчү.
Бедик Катап сайзырал болгаш эртеги барокконуң үезиниң эң улуг мастерлериниң бирээзи, ону архитектурада «барокконуң адазы» деп адап турар.
Ооң ажылдарын Катап сайзырал үезиниң уран чүүлүнүң эң бедик чедиишкини деп ол дириг чорда-ла ынчаар санап турган . Микеланджело 89 хар чурттаан. Ооң чуртталгазының болгаш чогаадыкчы ажылының дугайында дыка хөй документилер арткан.
Эң сураглыг скульптурлуг ажылдары — «Давид», «Бахус», «Пьета», Моисей, Лия база Рахильдиң тураскаалдары.
Микеланджело 1475 чылдың март 6-да Тоскананың Капрезе деп черге төрүттүнген. Ооң ачазы ядыыраан флорентий ызыгууртан Лодовико Буонарроти (итал. Lodovico (Ludovico) di Leonardo Buonarroti Simoni) (1444—1534) деп кижи чораан. Уильям Уоллес мынча деп бижип турган:
«Микеланджелонуң мурнунда дыка эвээш чурукчулар ындыг ызыгууртан өг-бүледен бооп турган. Чурукчулар сүлде хамаанчок, шын фамилия безин чок боор турган. оларның фамилиязын адазының, кылып турар ижиниң азы хоорайының ады-биле адап каар турган. Оларның аразында Микеланджелонуң үезинде чурттап чораан сураглыг Леонардо да Винчи база Джорджоне»
Авазы Франческе ди Нери дель Миниато ди Сиена (итал. Francesca di Neri del Miniato di Siena) дугайында Микеланджело ачазы-биле болгаш акылары-дуңмалары-биле чагаалажыышкынында чаңгыс-даа сагынмаан болуп турар.
Лодовико Буонарроти бай эвес турган болгаш, хөй ажы-төлүн азырап шыдавайн барганы-биле, Микеланджелону Тополина деп фамилиялыг өг-бүлеге берипкен.
1488 чылда ооң ачазы оглунуң сонуургалын канчап-даа чадап кааш, Доменико Гирландайо деп чурукчунуң мастерскаязынга апарып каан. Микеланджело аңаа кол материалдар болгаш техникалар-биле таныжып алыр аргалыг болган.
Аңаа бир чыл хире ажылдаан. Ооң соонда Микеланджело Бертольдо ди Джованни деп скульпторнуң мастерскаязынче кирип алган, ону Лоренцо де Медичи деп кижи акша-биле хандырып турган. Медичи Микеланджелонуң салым-чаяанныын эскерип, ону ажаап карактап турар.
1501 чылда Микеланджело Флоренцияже эглип келгеш, «алтаря Пикколомини» биле «Давид» деп скульптурлуг ажылдарын кылган. 1503 чылда «Двенадцать Апостолов», «Святым Матфеем» деп ажылдарын кылган. 1503—1505 чылдарда «Мадонна Дони», «Мадонна Таддеи», «Мадонна Питти» и «брюггерская Мадонны» деп ажылдарын кылган. 1504 чылда «Давид» деп ажылын дооскан.
1508 чылда Микеланджело Юлия II императорнуң дилээ-биле Римче Сикстин капеллазын чурууру-биле чорупкан, ону 1512 чылдың октябрьга чедир кылып келген.
Вазари Д. Жизнеописания прославленных живописцев, скульпторов и архитекторов = итал. Le Vite de’piu eccelenti Pittori, Scultori e Architetti. — Майык:К.: Искусство, 1970.
Эрпель Фриц. Микеланджело / Пер. с нем. Сергея Данильченко. — Берлин: Хеншель, 1990. — ISBN 3-362-00044-4.
Карел Шульц, «Камень и боль» [www.belousenko.com/wr_Michelangelo.htm (текст романа в библиотеке Александра Белоусенко)]
Дажинa В. Д. Микеланджело. Рисунок в его творчестве. — М.: Искусство, 1987.
Махов А. Б. Микеланджело. — М.: Молодая гвардия, 2014. — (Жизнь замечательных людей). — ISBN 978-5-235-03689-5.
Микеланджело. Поэзия. Письма. Суждения современников / сост. В. Н. Гращенков. — М., 1983.
Микеланджело. Жизнь. Творчество / Сост. В. Н. Гращенков; вступительная статья В. Н. Лазарева. — М.: Искусство, 1964.
Микеланджело и его время / Под ред. Е. И. Ротенберга, Н. М. Гершензон-Чегодаевой. — М.: Искусство, 1978. — 25 000 экз.
Ротенберг Е. И. Микеланджело. — М.: Искусство, 1964.
Ирвинг Стоун, «Муки и радости», big-library.info/?act=read&book=26322
This article uses material from the Wikipedia Тыва article Микеланджело, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент CC BY-SA 4.0 лицензия аайы-биле (өскези айыттынмаан болза) ажык. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тыва (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.