Birinci Çeçen Savaşı

1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.

Birinci Çeçen Savaşı
Çeçen-Rus çatışması
Aralık 1994'te başkent Grozni yakınlarında Çeçen savaşçıları tarafından düşürülmüş bir Rus Mil Mi-8 askerî helikopteri.
Tarih 11 Aralık 1994 – 31 Ağustos 1996 (1 yıl, 8 ay, 2 hafta ve 6 gün) Bölge Çeçenistan ve Stavropol Krayı, İnguşya bölgeleri, Dağıstan, Rusya Sonuç Çeçen zaferi Hasavyurt Antlaşması Rusya-Çeçenistan Barış Antlaşması Aralık 1996'da Rus birliklerinin Çeçenistan'dan çekilişi
Taraflar
Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Arap mücahitler UNA-UNSO "Viking" Belgorod gönüllüleri İçkerya'da İçkerya'daki Türk gönüllüler - "Boz Kurtlar"	Rusya Federasyonu
Komutanlar ve liderler
Cahar Dudayev Aslan Mashadov Zelimhan Yandarbiyev Şamil Basayev Turpal-Ali Atgeriev Ruslan Gelayev Ahmed Zakayev Fethi el-Ürdüni	Boris Yeltsin Pavel Graçev Aleksey Mityuhin Anatoli Kulikov Anatoli Şkurko Vyaçeslav Tihomirov Vladimir Şamanov
Güçler
Yaklaşık 6,000 (Çeçen iddiası) 500–700	38,000 (Aralık 1994) 70,500 (Şubat 1995)
Kayıplar
3,654-5,622 ölü veya kayıp (Çeçen iddiası) 17,391 ölü veya kayıp (Rus iddiası)	5,732 asker ölü veya kayıp (Rus iddiası) 17,892–52,000 yaralandı Diğer iddialar: 14,000 asker ölü veya kayıp (CSMR'ye göre) 1,906–3,000 kayıp
30,000–40,000 sivil öldü (Rusya'ya göre) 80,000 sivil öldü (İnsan Hakları Organizasyonu'na göre) Çeçenya dışarısında 161 sivil öldü 500,000+ sivil yerinden oldu

Rus askeri ölümlerinin resmi rakamı 5.732 iken çoğu tahmin, bu sayıyı 3.500 ile 7.500 arasında, hatta 14.000'e kadar çıkarıyor. Öldürülen Çeçen kuvvetlerinin sayısıyla ilgili kesin rakamlar olmamasına rağmen, çeşitli tahminler yaklaşık 3.000 ila 17.391 ölü veya kayıp olduğunu söylüyor. Çeşitli rakamlar, sivil ölümlerin 30.000 ila 100.000 arasında ve yaralıların 200.000'in üzerinde olduğunu tahmin ederken, 500.000'den fazla insan, Çeçenistan'daki şehirleri ve köyleri harabeye çeviren çatışmalar nedeniyle yerlerinden edildi. Çatışma, şiddet ve ayrımcılık nedeniyle Çeçen olmayan nüfusun önemli ölçüde azalmasına neden oldu.

1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından eski Sovyet generali Cahar Dudayev, Çeçenistan'da hakimiyet sağladı ve Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ni ilan etti. 1 Aralık 1994 tarihinde Rus uçakları Grozni'yi bombaladı, 10 gün sonra 11 Aralık'ta ise Rusya Silahlı Kuvvetleri kara harekâtına başladı.

Rusya, yaklaşık 1 yıl içinde Grozni'nin büyük kısmı da dahil olmak üzere Çeçenistan'ın kuzeyini ele geçirdi. 1995 Haziran ayında Şamil Basayev önderliğindeki bir grup Çeçen, Budyonnovsk şehrindeki bir hastaneyi ve hastane içindeki yaklaşık 1.500 kişiyi rehin aldı. Rusya rehinelerin serbest bırakılması karşılığında Çeçenlerin istediği ateşkesi kabul etti. Bu ateşkes çok uzun sürmese de Çeçen direnişçiler bu süreçte yeniden organize oldu. 6 Ağustos 1996'da Çeçen direnişçilerin saldırıları sonucu başlayan Grozni Muharebesi (Ağustos 1996) veya Çeçenlerin verdiği isimle "Cihad Operasyonu" 20 Ağustos'ta Çeçen zaferi ile sona erdi ve direnişçiler Grozni'yi geri aldı. Grozni'nin kaybedilişi sonrası Rusya ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Hasavyurt Anlaşması'nı imzaladı. Anlaşma sonucu Rus kuvvetlerinin 31 Aralık 1996'ya kadar Çeçenistan topraklarından tamamen çıkması kararlaştırıldı. Ardından 12 Mayıs 1997'de Rusya-Çeçenistan Barış Anlaşması imzalandı. Böylece savaş sona erdi. Rusya, ordu düzeyinde olmayan ve sayıları binli sayılarla ifade edilen Çeçen direnişçilere karşı hezimete uğrayarak savaşı kaybetti. İki taraf da birçok askeri kayıp verdi.

• İkinci Çeçen Savaşı