Cevher Dudayev: Çeçen asker ve siyasetçi

1991'den 1996'daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya'da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.

Cevher Dudayev
1. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi 1 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996
Yerine gelen	Zelimhan Yandarbiyev (vekaleten)
İçkerya Başbakanı
Görev süresi 9 Kasım 1991 - 21 Nisan 1996
Yerine gelen	Zelimhan Yandarbiyev
Kişisel bilgiler
Doğum	15 Şubat 1944(1944-02-15) Yalhara, Çeçen-İnguşya ÖSSC, Sovyetler Birliği
Ölüm	21 Nisan 1996 (52 yaşında) Gehi-Çu, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti
Ölüm nedeni	Suikast
Milliyeti	Çeçen
Partisi	Sovyetler Birliği Komünist Partisi (1968—1990) Çeçen Halkının Millî Kongresi (1990—1996)
Evlilik(ler)	Alla Dudayeva
Bitirdiği okul	Tambov Yüksek Askeri Havacılık Okulu Gagarin Hava Kuvvetleri Akademisi
Mesleği	General (askerî havacı), Siyasetçi, Aktivist
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Sovyetler Birliği İçkerya
Branşı	Sovyet Hava Kuvvetleri İçkerya Silahlı Kuvvetleri
Hizmet yılları	1962–1990 1991–1996
Rütbesi	Tümgeneral
Komutası	326. Ağır Bombardıman Uçağı Havacılık Tümeni (1987—1991)  • (Başkomutan sıfatıyla) Çeçen ordusu (1991—1996)
Çatışma/savaşları	Sovyet-Afgan Savaşı Birinci Çeçen Savaşı

Cevher Dudayev 15 Şubat 1944’te Çeçenistan’ın Yelhoroy Köyü’nde Musa ve Rabia Dudayev çiftinin 13. çocuğu olarak dünyaya geldi. 27 Şubat 1944’te henüz kundaktayken Kazakistan’a gönderildi. 1957'deki geri dönüşüne kadar da Çimkent şehrinde yaşadı.

Askerî kariyeri

Orta okulu eğitimini Sibirya'da tamamladı ve Tambov Hava Harp Okulu’na girdi. 1966 yılında Uzun Mesafe Uçak Pilotluğu ve Mühendisliği Okulu’nu, devamında da Gagarin Hava Harp Akademisi’ni bitiren Dudayev, 1. Sınıf pilot ve mühendis ünvanını kazandı.

SSCB hükûmeti tarafından kendisine 12 madalya verildi. Tümgeneralliğe terfi etti. Stratejik Hava Kuvvetleri'nde tümen komutanı olarak atanan ilk müslüman oldu.^{[kaynak belirtilmeli]}

 

1989'da Estonya'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığında görev yaparken Baltık Ülkeleri'nde başlayan bağımsızlık hareketlerinin kuvvet kullanılarak bastırılması için Moskova'dan emir aldı ancak bu emri yerine getirmedi. Moskova bu itaatsizliği üzerine Dudayev'i ceza olarak askerî birliği ile birlikte Grozni'ye sürgüne gönderdi. Dudayev, ordudaki görevinden 1990 yılının Mayıs ayında istifa etti.

Politika kariyeri

Kasım 1990'da toplanan Çeçen Halkı Milli Kongresi'ne davet edildi ve sonradan "Çeçen Milli Kongresi" adını alan bu halk meclisinin icra heyeti başkanlığına seçildi.

19-21 Ağustos 1991'de Gorbaçov'a karşı başarısız darbe teşebbüsü sırasında darbecilerin karşısında yer aldı. Sonrasında, darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş Cumhuriyeti hükûmetini düşürmek için başlatılan halk hareketinin başına geçti. 27 Ekim 1991'de yapılan seçimlerde %85 oranında oy alarak Çeçenistan Cumhurbaşkanlığı'na seçildi.

Cevher Dudayev, Rusya'nın 11 Aralık 1994 tarihinde Çeçenistan'a karşı başlattığı askerî harekâta karşı cihat ilan etti, Dudayev'in liderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre devam edecek çatışmalara başladı.

Cevher Dudayev, 21 Nisan 1996'da Rus bir senatörle telefonda görüşürken telefon sinyalinden konumu tespit edildi ve lazer güdümlü savaş uçağı füzesiyle öldürüldü. Ölümünün ardından Rus asıllı eşi Alla Dudayeva, Cahar Dudayev'in mücadelesini anlatan "Milyon Birinci" isimli kitabını yazdı. Kitap, Türkçeye de çevrildi. Kitap, ismini Reuters ile yaptığı röportajda söylediği, "Çeçenlerin bir milyon generali var, ben milyon birinciyim" sözünden almıştı.