Asetilsalisilik asit (ASA) olarak da bilinen aspirin, ağrı, ateş ve/veya inflamasyonu azaltmak için ve antitrombotik olarak kullanılan nonsteroid antiinflamatuar bir ilaçtır (NSAID).
Aspirinin tedavi etmek için kullanıldığı spesifik inflamatuar durumlar arasında Kawasaki hastalığı, perikardit ve romatizmal ateş yer alır.
 | |
 | |
| Klinik verisi | |
|---|---|
| Telaffuz | /əˌsiːtəlˌsælɪˈsɪlɪk/ |
| Ticari adlar | Bayer Aspirin, Coraspin, Ecopirin ve diğerleri |
| Diğer adlar |
|
| AHFS/Drugs.com | Monografi |
| MedlinePlus | a682878 |
| Lisans veri |
|
| Gebelik kategorisi |
|
| Uygulama yolu | Oral, rektal |
| İlaç sınıfı | NSAİİ |
| ATC kodu | |
| Hukuki durum | |
| Hukuki durum |
|
| Farmakokinetik veri | |
| Biyoyararlanım | %80-100 |
| Protein bağlanma | %80-90 |
| Metabolizma | Karaciğer (CYP2C19 ve muhtemelen CYP3A), bir kısmı da bağırsak duvarında salisilata hidrolize olur. |
| Eliminasyon yarı ömrü | Doza bağlı; düşük dozlar için 2-3 saat (100 mg veya daha az), daha yüksek dozlar için 15-30 saat. |
| Boşaltım | İdrar (%80-100), ter, tükürük, dışkı |
| Tanımlayıcılar | |
| |
| CAS Numarası | |
| PubChem CID | |
| IUPHAR/BPS | |
| DrugBank | |
| ChemSpider | |
| UNII | |
| KEGG | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| PDB ligand | |
| CompTox Bilgi Paneli (EPA) | |
| ECHA Bilgi Kartı | 100.000.059 |
| Kimyasal ve fiziksel veriler | |
| Formül | C9H8O4 |
| Mol kütlesi | 180,159 g·mol−1 |
| 3D model (JSmol) | |
| Yoğunluk | 1,4 g/cm3 |
| Erime noktası | 135 °C (275 °F) |
| Kaynama noktası | 140 °C (284 °F) (ayrışır) |
| Suda çözünürlük | 3 g/L |
| |
| |
Aspirin ayrıca yüksek risk altındaki kişilerde kalp krizi, iskemik inme ve kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olmak için uzun süreli olarak kullanılır. Ağrı veya ateş için, etkiler tipik olarak 30 dakika içinde başlar. Aspirin diğer NSAİİ'lere benzer şekilde çalışır, ancak trombositlerin normal işleyişini de baskılar.
Yaygın bir advers etki mide rahatsızlığıdır. Daha önemli yan etkiler arasında mide ülseri, mide kanaması ve astımın kötüleşmesi yer alır. Kanama riski yaşlı, alkol kullanan, diğer NSAİİ'leri alan veya diğer kan sulandırıcı ilaçları kullanan kişilerde daha yüksektir. Aspirin hamileliğin son döneminde tavsiye edilmez. Reye sendromu riski nedeniyle enfeksiyonu olan çocuklarda genellikle önerilmez. Yüksek dozlar kulak çınlamasına neden olabilir.
Söğüt ağacının (Salix cinsi) kabuğunda bulunan aspirinin bir öncüsü, sağlık üzerindeki etkileri nedeniyle en az 2.400 yıldır kullanılmaktadır. 1853 yılında kimyager Charles Frédéric Gerhardt, ilk kez asetilsalisilik asit üretmek için sodyum salisilat ilacını asetil klorür ile işledi. Sonraki 50 yıl boyunca, diğer kimyagerler kimyasal yapıyı oluşturdular ve daha verimli üretim yöntemleri geliştirdiler.:69–75
Aspirin, çoğu alanda tescilli veya jenerik ilaç olarak tıbbi reçete olmadan temin edilebilir. Her yıl tahminen 40.000 ton (50 ila 120 milyar hap) tüketilen aspirin,[netleştirme gerekli] küresel olarak en yaygın kullanılan ilaçlardan biridir ve DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır. 2020 yılında, 17 milyondan fazla reçete ile Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 36. ilaç olmuştur.
1897 yılında Bayer şirketindeki bilim insanları, yaygın salisilat ilaçları için daha az tahriş edici bir yedek ilaç olarak asetilsalisilik asit üzerinde çalışmaya başladılar.:69–75 1899 yılına gelindiğinde Bayer bu ilaca "Aspirin" adını verdi ve tüm dünyaya sattı.
Aspirinin popülaritesi 20. yüzyılın ilk yarısında artmış, bu da birçok marka ve formülasyon arasında rekabete yol açmıştır. Aspirin kelimesi Bayer'in marka ismiydi; ancak ticari marka üzerindeki hakları kaybedildi veya birçok ülkede satıldı. Bu isim nihayetinde a(setil) + spir Spiraea ön ekinin bir karışımıdır - asetilsalisilik asidin Bayer'de orijinal olarak türetildiği meadowsweet bitki cinsi - + -in, yaygın kimyasal son ek.
Aspirin, amonyum asetat veya alkali metallerin asetatları, karbonatları, sitratları veya hidroksitlerinin çözeltilerinde hızla ayrışır. Kuru havada stabildir, ancak nemle temas ettiğinde yavaş yavaş asetik ve salisilik asitlere hidrolize olur. Alkalilerle çözeltide hidroliz hızla ilerler ve oluşan berrak çözeltiler tamamen asetat ve salisilattan oluşabilir.
Un değirmenleri gibi, aspirin tabletleri üreten fabrikalar da bina içinde havaya karışan toz miktarını kontrol etmelidir, çünkü toz-hava karışımı patlayıcı olabilir. Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH), Amerika Birleşik Devletleri'nde 5 mg/m3 (zaman ağırlıklı ortalama) tavsiye edilen bir maruz kalma sınırı belirlemiştir. 1989 yılında Mesleki Güvenlik ve Sağlık İdaresi (OSHA) aspirin için yasal olarak izin verilen maruz kalma sınırını 5 mg/m3 olarak belirlemiş, ancak bu sınır 1993 yılında AFL-CIO v. OSHA kararı ile iptal edilmiştir.
Aspirin sentezi bir esterleşme reaksiyonu olarak sınıflandırılır. Salisilik asite, bir asit türevi olan asetik anhidrit ile muamele edilir ve salisilik asidin hidroksil grubunu bir ester grubuna (R-OH → R-OCOCH3) dönüştüren kimyasal bir reaksiyona neden olur. Bu işlem aspirin ve bu reaksiyonun bir yan ürünü olarak kabul edilen asetik asidi verir. Az miktarda sülfürik asit (ve bazen fosforik asit) neredeyse her zaman katalizör olarak kullanılır. Bu yöntem lisans eğitim laboratuvarlarında yaygın olarak gösterilmektedir.
Asetik asit ve salisilik asit arasındaki reaksiyon da aspirin oluşturabilir ancak bu esterleşme reaksiyonu tersinirdir ve suyun varlığı aspirinin hidrolizine yol açabilir. Bu nedenle, susuz bir reaktif tercih edilir.
Reaksiyon mekanizması
Yüksek konsantrasyonlarda aspirin içeren formülasyonlar genellikle sirke gibi kokar çünkü aspirin nemli koşullarda hidroliz yoluyla ayrışarak salisilik ve asetik asit açığa çıkarabilir.
Salisilik asidin bir asetil türevi olan aspirin, 136 °C'de eriyen ve 140 °C civarında bozunan beyaz, kristal, zayıf asidik bir maddedir. Asit ayrışma sabiti (pKa) 25 °C'de 3,5'tir.
Polimorfizm veya bir maddenin birden fazla kristal yapı oluşturma yeteneği, farmasötik bileşenlerin geliştirilmesinde önemlidir. Birçok ilaç sadece tek bir kristal form veya polimorf için ruhsat onayı almaktadır.
Aspirinin kanıtlanmış tek bir polimorfu Form I vardı, ancak 1960'lardan beri başka bir polimorfun varlığı tartışılıyordu ve 1981 tarihli bir rapor, aspirin anhidrit varlığında kristalize edildiğinde, aspirinin difraktogramının zayıf ek zirvelere sahip olduğunu bildirdi. O zamanlar bu durum sadece safsızlık olarak görülse de, geçmişe bakıldığında Form II aspirin olduğu anlaşılmaktadır.
Form II 2005 yılında rapor edilmiş, aspirin ve levetirasetamın sıcak asetonitrilden birlikte kristalleştirilmesi girişiminden sonra bulunmuştur.
Form I'de aspirin molekül çiftleri, asetil grupları ile (asidik) metil protonu ve karbonil hidrojen bağları aracılığıyla sentrosimetrik dimerler oluşturur. Form II'de, her aspirin molekülü aynı hidrojen bağlarını oluşturur, ancak bir yerine iki komşu molekülle. Karboksilik asit gruplarının oluşturduğu hidrojen bağları açısından her iki polimorf da aynı dimer yapılarını oluşturur. Aspirin polimorfları aynı 2 boyutlu kesitler içerir ve bu nedenle daha kesin olarak politipler olarak tanımlanır.
Saf Form II aspirin, partinin %15 ağırlıkta aspirin anhidrat ile tohumlanmasıyla hazırlanabilir.
1971 yılında, o zamanlar Londra'daki Kraliyet Cerrahlar Kolejinde çalışan İngiliz farmakolog John Robert Vane, aspirinin prostaglandin ve tromboksan üretimini baskıladığını gösterdi. Bu keşfi sayesinde Sune Bergström ve Bengt Ingemar Samuelsson ile birlikte 1982 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü.
Aspirinin prostaglandin ve tromboksan üretimini baskılama yeteneği, prostaglandin ve tromboksan sentezi için gerekli olan siklooksijenaz (COX; resmi adıyla prostaglandin-endoperoksit sentaz, PTGS) enzimini geri dönüşümsüz olarak inaktive etmesinden kaynaklanmaktadır. Aspirin, PTGS enziminin aktif bölgesindeki bir serin kalıntısına bir asetil grubunun kovalent olarak bağlandığı bir asetilleyici ajan olarak işlev görür (intihar inhibisyonu). Bu, aspirini geri dönüşümlü inhibitörler olan diğer NSAİİ'lerden (diklofenak ve ibuprofen gibi) farklı kılar.
Düşük doz aspirin kullanımı trombositlerde tromboksan A2 oluşumunu geri dönüşümsüz olarak bloke ederek etkilenen trombositin ömrü boyunca (8-9 gün) trombosit agregasyonu üzerinde inhibe edici bir etki yaratır. Bu antitrombotik özellik aspirini kalp krizi, kararsız anjina, iskemik inme veya geçici iskemik atak geçiren kişilerde kalp krizi insidansını azaltmak için yararlı hale getirir.
Günde 40 mg aspirin, akut olarak provoke edilen maksimum tromboksan A2 salınımının büyük bir kısmını inhibe edebilir, prostaglandin I2 sentezi çok az etkilenir; ancak daha fazla inhibisyon elde etmek için daha yüksek aspirin dozları gerekir.
Vücutta üretilen lokal hormonlar olan prostaglandinler, ağrı bilgisinin beyne iletilmesi, hipotalamik termostatın modülasyonu ve inflamasyon dahil olmak üzere çeşitli etkilere sahiptir. Tromboksanlar, kan pıhtıları oluşturan trombositlerin toplanmasından sorumludur. Kalp krizlerine öncelikle kan pıhtıları neden olur ve düşük doz aspirin ikinci bir akut miyokard enfarktüsünü önlemek için etkili bir tıbbi müdahale olarak görülür.
COX-1 ve COX-2 olmak üzere en az iki farklı siklooksijenaz tipi aspirin tarafından etkilenir. Aspirin COX-1'i geri dönüşümsüz olarak inhibe eder ve COX-2'nin enzimatik aktivitesini değiştirir. COX-2 normalde çoğu proinflamatuar olan prostanoidler üretir. Aspirinle modifiye edilmiş PTGS2 (prostaglandin-endoperoksit sentaz 2) ise çoğu antiinflamatuvar olan lipoksinler üretir. Yeni NSAID ilaçlar, COX-2 inhibitörleri (coxibs), gastrointestinal yan etki insidansını azaltmak amacıyla sadece PTGS2'yi inhibe etmek için geliştirilmiştir.
PTGS2 inhibitörlerinin kalp krizi ve inme riskini artırdığına dair kanıtlar ortaya çıktıktan sonra rofekoksib (Vioxx) gibi birkaç COX-2 inhibitörü piyasadan çekilmiştir. Vücuttaki mikrovaskülatürü kaplayan endotel hücrelerinin PTGS2'yi ifade ettiği ve PTGS2'nin seçici olarak inhibe edilmesiyle, trombositlerdeki PTGS1 etkilenmediği için prostaglandin üretiminin (özellikle PGI2; prostasiklin) tromboksan seviyelerine göre aşağı doğru düzenlendiği öne sürülmektedir. Böylece, PGI2'nin koruyucu antikoagülatif etkisi ortadan kalkarak trombüs ve buna bağlı kalp krizi ve diğer dolaşım sorunları riski artar. Trombositlerin DNA'sı olmadığından, aspirin enzimi geri dönüşümsüz olarak inhibe ettikten sonra yeni PTGS sentezleyemezler, bu da geri dönüşümlü inhibitörlerle karşılaştırıldığında önemli bir farktır.
Ayrıca aspirin, COX-2'nin prostaglandinler gibi pro-inflamatuar ürünler oluşturma yeteneğini inhibe ederken, bu enzimin aktivitesini prostaglandin oluşturan bir siklooksijenazdan lipoksijenaz benzeri bir enzime dönüştürür: Aspirinle tedavi edilen COX-2, çeşitli çoklu doymamış yağ asitlerini hidroperoksi ürünlerine metabolize eder ve daha sonra aspirinle tetiklenen lipoksinler, aspirinle tetiklenen resolvinler ve aspirinle tetiklenen maresinler gibi özel proresolüsyon aracılarına metabolize olur. Bu aracılar güçlü antiinflamatuar aktiviteye sahiptir. COX-2'nin siklooksijenazdan lipoksijenaz aktivitesine aspirinle tetiklenen bu geçişinin ve bunun sonucunda özelleşmiş proresolüsyon aracılarının oluşumunun aspirinin anti-enflamatuar etkilerine katkıda bulunduğu öne sürülmektedir.
Aspirinin en az üç ek etki moduna sahip olduğu gösterilmiştir. Proton taşıyıcı olarak iç membran boşluğundan mitokondriyal matrikse geri difüze olarak kıkırdaklı (ve hepatik) mitokondrilerde oksidatif fosforilasyonu ayırır ve burada protonları serbest bırakmak için bir kez daha iyonize olur. Aspirin protonları tamponlar ve taşır. Yüksek dozlarda verildiğinde, aspirinin daha düşük dozlarda görülen ateş düşürücü etkisinin aksine, elektron taşıma zincirinden salınan ısı nedeniyle aslında ateşe neden olabilir. Buna ek olarak, aspirin vücutta NO radikallerinin oluşumunu indükler ve bu radikallerin farelerde inflamasyonu azaltmada bağımsız bir mekanizmaya sahip olduğu gösterilmiştir. Bu azalmış lökosit yapışması, enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisinde önemli bir adımdır; ancak aspirinin enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar yetersizdir. Daha yeni veriler de salisilik asit ve türevlerinin NF-κB üzerinden sinyalleşmeyi modüle ettiğini göstermektedir. Bir transkripsiyon faktörü kompleksi olan NF-κB, inflamasyon da dahil olmak üzere birçok biyolojik süreçte merkezi bir rol oynamaktadır.
Aspirin vücutta kolayca salisilik aside parçalanır ve bu da antiinflamatuar, antipiretik ve analjezik etkilere sahiptir. 2012 yılında, salisilik asidin AMP ile aktive olan protein kinazı aktive ettiği bulunmuş ve bu da hem salisilik asit hem de aspirinin bazı etkilerinin olası bir açıklaması olarak öne sürülmüştür. Aspirin molekülünün asetil kısmının kendi hedefleri vardır. Hücresel proteinlerin asetilasyonu, protein fonksiyonunun post-translasyonel düzeyde düzenlenmesinde iyi bilinen bir olgudur. Aspirin, COX izoenzimlerine ek olarak diğer bazı hedefleri de asetile edebilmektedir. Bu asetilasyon reaksiyonları aspirinin şimdiye kadar açıklanamayan birçok etkisini açıklayabilir.
Aspirin, etki bakımından bazı farklılıklar gösteren birçok formülasyonda üretilmektedir. Özellikle, aspirin gastrointestinal kanamaya neden olabilir ve zararlı kanamayı azaltırken aspirinin faydalarını sağlayan formülasyonlar aranmaktadır. Formülasyonlar kombine edilebilir (örneğin, tamponlanmış + C vitamini).
Asetilsalisilik asit zayıf bir asittir ve oral uygulamadan sonra midede çok az bir kısmı iyonize olur. Asetilsalisilik asit midenin asidik koşullarında hücre zarından hızla emilir. İnce bağırsağın artan pH'ı ve daha geniş yüzey alanı, aspirinin burada daha yavaş emilmesine neden olur, çünkü daha fazlası iyonize olur. Konkresyon oluşumu nedeniyle, aspirin aşırı doz sırasında çok daha yavaş emilir ve plazma konsantrasyonları alımdan sonra 24 saate kadar yükselmeye devam edebilir.
Kandaki salisilatın yaklaşık %50-80'i insan serum albüminine bağlanırken, geri kalanı aktif, iyonize halde kalır; protein bağlanması konsantrasyona bağlıdır. Bağlanma bölgelerinin doygunluğu daha fazla serbest salisilata ve artan toksisiteye yol açar. Dağılım hacmi 0,1-0,2 L/kg'dır. Asidoz, salisilatların doku penetrasyonunu arttırdığı için dağılım hacmini arttırır.
Salisilik asidin terapötik dozlarının %80 kadarı karaciğerde metabolize edilir. Glisin ile konjugasyon salisilürik asidi ve glukuronik asit ile iki farklı glukuronid esteri oluşturur. Asetil grubu bozulmamış konjugat, açil glukuronid olarak adlandırılır; deasetillenmiş konjugat ise fenolik glukuroniddir. Bu metabolik yolların yalnızca sınırlı bir kapasitesi vardır. Az miktarda salisilik asit de gentisik aside hidroksillenir. Büyük salisilat dozlarında, metabolik yollar doymuş hale geldiğinden ve renal atılım giderek daha önemli hale geldiğinden, kinetik birinci dereceden sıfır dereceye geçer.
Salisilatlar esas olarak böbrekler tarafından salisilürik asit (%75), serbest salisilik asit (%10), salisilik fenol (%10) ve açil glukuronidler (%5), gentisik asit (<%1) ve 2,3-dihidroksibenzoik asit olarak atılır. Küçük dozlarda (bir yetişkinde 250 mg'dan az) alındığında, tüm yollar birinci dereceden kinetikle ilerler ve eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 2.0 saat ila 4.5 saat arasındadır. Daha yüksek dozlarda salisilat alındığında (4 g'dan fazla), yarı ömür çok daha uzun olur (15 saat ila 30 saat), çünkü salisilürik asit ve salisil fenolik glukuronid oluşumuyla ilgili biyotransformasyon yolları doymuş hale gelir. Metabolik yollar doygun hale geldikçe salisilik asidin renal atılımı giderek daha önemli hale gelir, çünkü idrar pH'sındaki değişikliklere son derece duyarlıdır. İdrar pH'ı 5'ten 8'e yükseltildiğinde renal klirensde 10 ila 20 kat artış meydana gelir. İdrar alkalinizasyonunun kullanımı, salisilat eliminasyonunun bu özel yönünden faydalanır. Terapötik dozlarda kısa süreli aspirin kullanımının, hasta glomerülonefrit veya siroz hastası olduğunda geri dönüşümlü akut böbrek hasarını hızlandırabileceği bulunmuştur. Kronik böbrek hastalığı olan bazı hastalar ve konjestif kalp yetmezliği olan bazı çocuklar için aspirin kontrendikedir.
Söğüt ve diğer salisilat bakımından zengin bitkilerden yapılan ilaçlar, antik Sümer'den gelen kil tabletlerde ve antik Mısır'dan gelen Ebers Papirüsü'nde görülmektedir.:8–13 Hipokrat, MÖ 400 civarında ateşi düşürmek için salisilik çay kullanımına atıfta bulunmuştur ve söğüt kabuğu preparatları, Klasik Antik Çağ'da ve Orta Çağ'da Batı tıbbının farmakopesinin bir parçasıydı. Söğüt kabuğu ekstresi, on sekizinci yüzyılın ortalarında ateş, ağrı ve iltihaplanma üzerindeki spesifik etkileriyle tanınmaya başlamıştır. On dokuzuncu yüzyıla gelindiğinde, eczacılar söğüt özünün aktif bileşeni olan salisilik asit ile ilgili çeşitli kimyasalları deniyor ve reçete ediyorlardı.:46–55
1853 yılında kimyager Charles Frédéric Gerhardt sodyum salisilatı asetil klorür ile işleyerek ilk kez asetilsalisilik asidi üretti.:46–48 19. yüzyılın ikinci yarısında diğer akademik kimyagerler bileşiğin kimyasal yapısını belirledi ve daha etkili sentez yöntemleri geliştirdi. 1897'de, ilaç ve boya firması Bayer'deki bilim insanları, asetilsalisilik asidi standart yaygın salisilat ilaçlarının yerine daha az tahriş edici bir alternatif olarak araştırmaya başladılar ve sentezlemek için yeni bir yol belirlediler. :69–75 1899 yılına gelindiğinde Bayer bu ilaca "Aspirin" adını vermiş ve dünya çapında satmaya başlamıştı.:27 Aspirin kelimesi ilacın jenerik isminden ziyade Bayer'in marka ismiydi; ancak Bayer'in ticari marka üzerindeki hakları birçok ülkede kaybedildi veya satıldı. Aspirin'in popülaritesi 20. yüzyılın ilk yarısında artmış ve aspirin markalarının ve ürünlerinin çoğalmasıyla şiddetli bir rekabete yol açmıştır.
Aspirinin popülaritesi 1956'da asetaminofen/parasetamol ve 1962'de ibuprofenin geliştirilmesinden sonra azalmıştır. 1960'larda ve 1970'lerde John Vane ve diğerleri aspirinin etkilerinin temel mekanizmasını keşfederken,:226–231 1960'lardan 1980'lere kadar yapılan klinik deneyler ve diğer çalışmalar aspirinin pıhtılaşma hastalıkları riskini azaltan bir pıhtılaşma önleyici ajan olarak etkinliğini ortaya koymuştur. :247–257 Kalp krizlerini önlemek için düşük doz aspirin kullanımına ilişkin 1970'lerde ve 1980'lerde yayınlanan ilk büyük çalışmalar, klinik araştırma etiği, insan denekli araştırma kılavuzları ve ABD federal yasalarında reform yapılmasına yardımcı olmuştur ve genellikle sadece erkekleri içeren, ancak insanların kadınlar için geçerli olmayan genel sonuçlar çıkardığı klinik çalışmalara örnek olarak gösterilmektedir.
Aspirin satışları 20. yüzyılın son on yıllarında önemli ölçüde canlanmış ve 21. yüzyılda kalp krizi ve felç için önleyici bir tedavi olarak yaygın kullanımıyla güçlü kalmaya devam etmiştir.:267–269
Bayer, kendi ürününün adını doğru kullanmadığı ve yıllarca fikri mülkiyet haklarını savunmadan "Aspirin"in diğer üreticiler tarafından kullanılmasına izin verdiği için 1918 ve 1921 yılları arasında yapılan eylemlerde "Aspirin"in Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı ülkelerdeki ticari markasını kaybetti. Bugün aspirin birçok ülkede jenerik bir ticari markadır. Aspirin, büyük "A" ile, Bayer'in Almanya, Kanada, Meksika ve diğer 80'den fazla ülkede, tüm pazarlarda asetilsalisilik asit için tescilli ticari markası olmaya devam etmektedir, ancak her biri için farklı ambalaj ve fiziksel özellikler kullanmaktadır.
Aspirin ateş, ağrı, romatizmal ateş ve romatoid artrit, perikardit ve Kawasaki hastalığı gibi inflamatuar durumlar dahil olmak üzere bir dizi durumun tedavisinde kullanılır. Düşük doz aspirinin, yüksek risk altında olan veya kardiyovasküler hastalığı olan kişilerde kalp krizinden ölüm riskini veya inme riskini azalttığı, ancak sağlıklı olan yaşlı kişilerde azaltmadığı da gösterilmiştir. Aspirinin kolorektal kanseri önlemede etkili olduğuna dair kanıtlar vardır, ancak bu etkinin mekanizmaları belirsizdir.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, önümüzdeki 10 yıl içinde kardiyovasküler hastalık geliştirme riski %10 veya daha fazla olan ve kanama riski yüksek olmayan 40 ila 59 yaş arasındaki kişilerde kardiyovasküler hastalığın birincil olarak önlenmesi için, bireyselleştirilmiş bir değerlendirmeye dayalı olarak düşük doz aspirinin seçici olarak başlatılması makul görülmüştür.
Aspirin akut ağrılar için etkili bir analjeziktir, ancak aspirinin gastrointestinal kanamaya neden olma olasılığı daha yüksek olduğu için genellikle ibuprofenden daha düşük kabul edilir. Aspirin genellikle kas krampları, şişkinlik, mide şişkinliği veya akut cilt tahrişinin neden olduğu ağrılar için etkisizdir. Diğer NSAİİ'lerde olduğu gibi, aspirin ve kafein kombinasyonları tek başına aspirinden biraz daha fazla ağrı kesici sağlar.
Aspirinin efervesans formülasyonları ağrıyı tablet aspirinden daha hızlı dindirir, bu da onları migren tedavisi için yararlı kılar. Topikal aspirin bazı nöropatik ağrı türlerinin tedavisinde etkili olabilir.
Aspirin, tek başına veya kombine bir formülasyonda, belirli baş ağrısı türlerini etkili bir şekilde tedavi eder, ancak diğerleri için etkinliği şüpheli olabilir. İkincil baş ağrıları, yani başka bir bozukluk veya travmadan kaynaklananlar, bir tıbbi sağlayıcı tarafından tedavi edilmelidir. Birincil baş ağrıları arasında, Uluslararası Baş Ağrısı Bozuklukları Sınıflandırması gerilim tipi baş ağrısı (en yaygın olanı), migren ve küme baş ağrısı arasında ayrım yapmaktadır. Aspirin veya reçetesiz satılan diğer analjeziklerin gerilim tipi baş ağrılarının tedavisinde etkili olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir.
Aspirin, özellikle aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonunun bir bileşeni olarak, migren tedavisinde ilk basamak tedavi olarak kabul edilir ve düşük doz sumatriptan ile karşılaştırılabilir. Migreni ilk başladığı anda durdurmada en etkilidir.
Aspirinin ağrıyı kontrol etme kabiliyeti gibi ateşi kontrol etme kabiliyeti de COX'un geri dönüşümsüz inhibisyonu yoluyla prostaglandin sistemi üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır. Aspirinin yetişkinlerde ateş düşürücü olarak kullanımı iyi bilinmesine rağmen, Amerikan Aile Hekimleri Akademisi, Amerikan Pediatri Akademisi ve Gıda ve İlaç İdaresi dahil olmak üzere birçok tıbbi topluluk ve düzenleyici kurum, viral veya bakteriyel enfeksiyon atakları sırasında çocuklarda aspirin veya diğer salisilatların kullanımıyla ilişkili nadir ancak genellikle ölümcül bir hastalık olan Reye sendromu riski nedeniyle çocuklarda ateş tedavisi için aspirin kullanılmamasını şiddetle tavsiye etmektedir. Çocuklarda Reye sendromu riski nedeniyle 1986 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) aspirin içeren tüm ilaçların üzerinde çocuklarda ve gençlerde kullanılmamasını tavsiye eden etiketlerin bulunmasını zorunlu kılmıştır.
Aspirin, hem akut hem de uzun süreli iltihaplanmalarda ve romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde antiinflamatuar bir ajan olarak kullanılır.
Aspirin, kalp krizi geçirenlerin tedavisinin önemli bir parçasıdır. Genellikle 70 yaşın üzerindekiler de dahil olmak üzere başka sağlık sorunu olmayan kişiler tarafından rutin kullanım için önerilmez.
Lancet'ta yayınlanan 2009 Antitrombotik Denemeciler İşbirliği, ikincil korumada düşük doz aspirinin etkinliğini ve güvenliğini değerlendirmiştir. Daha önce iskemik inme veya akut miyokard enfarktüsü geçirmiş olanlarda, günlük düşük doz aspirin ciddi kardiyovasküler olaylarda (ölümcül olmayan miyokard enfarktüsü, ölümcül olmayan inme veya vasküler ölüm) %19 oranında göreceli risk azalması ile ilişkilendirilmiştir. Bu, gastrointestinal kanamada %0,19 mutlak risk artışı pahasına gerçekleşmiştir; ancak bu durumda faydalar tehlike riskinden daha ağır basmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Önceki çalışmalardan elde edilen veriler, aspirinin kiloya dayalı dozajının kardiyovasküler sonuçların birincil olarak önlenmesinde daha fazla fayda sağladığını göstermiştir. Bununla birlikte, daha yeni çalışmalar, incelenen popülasyonun belirli bir alt kümesinde, yani yaşlı ve diyabetik popülasyonda düşük vücut ağırlığında (<70 kg) düşük doz aspirin kullanarak benzer sonuçları tekrarlayamamıştır ve yüksek vücut ağırlığında (≥70 kg) yüksek doz aspirinin etkisini incelemek için daha fazla kanıt gerekmektedir.
Koroner artere stent yerleştirilmesi gibi perkütan koroner girişimlerden (PCI) sonra, ABD Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Kalite Ajansı kılavuzu aspirinin süresiz olarak alınmasını önermektedir. Aspirin sıklıkla kan pıhtılaşmasını önlemek için klopidogrel, prasugrel veya tikagrelor gibi bir ADP reseptör inhibitörü ile kombine edilir. Buna ikili antiplatelet tedavi (DAPT) denir.
DAPT süresi, CURE ve PRODIGY çalışmalarından sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği kılavuzlarında tavsiye edilmiştir. 2020 yılında Khan ve arkadaşlarının sistematik incelemesi ve ağ meta-analizi, seçilmiş hastalarda kısa süreli (<6 ay) DAPT ve ardından P2Y12 inhibitörlerinin umut verici faydalarının yanı sıra yüksek riskli hastalarda uzun süreli (>12 ay) DAPT'nin faydalarını göstermiştir.
Sonuç olarak, PKG sonrası optimal DAPT süresi, her hastanın iskemik olay riskleri ve kanama olayları riskleri ağır bastıktan sonra, hastayla ve işlemle ilgili birçok faktör göz önünde bulundurularak kişiselleştirilmelidir. Ayrıca, DAPT tamamlandıktan sonra aspirine süresiz olarak devam edilmelidir.
Kardiyovasküler hastalıklarda birincil korunma için aspirin kullanımının durumu çelişkili ve tutarsızdır; on yıllar önce yaygın olarak tavsiye edilirken son zamanlarda değişiklikler olmuştur ve klinik kılavuzlarda atıfta bulunulan bazı yeni çalışmalar, diğer anti-hipertansif ve kolesterol düşürücü tedavilerin yanına aspirin eklemenin faydasının daha az olduğunu göstermektedir.
ASCEND çalışması, daha önce kardiyovasküler hastalığı olmayan yüksek kanama riskli diyabet hastalarında, 7,4 yıllık bir süre boyunca ciddi vasküler olayları önlemede düşük doz aspirinin genel bir klinik faydası olmadığını (iskemik olay riskinde %12 azalmaya karşılık GI kanamada %29 artış) göstermiştir. Benzer şekilde, ARRIVE çalışmasının sonuçları da orta derecede kardiyovasküler hastalık riski olan hastalarda beş yıllık bir süre içinde ilk kardiyovasküler sonuca kadar geçen süreyi azaltmada aynı doz aspirinin hiçbir faydası olmadığını göstermiştir. Aspirin ayrıca kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi için bir polipilin bileşeni olarak da önerilmiştir.
Aspirinin önleme amacıyla kullanımını zorlaştıran bir diğer unsur da aspirin direnci olgusudur. Dirençli kişilerde aspirinin etkinliği azalır. Bazı yazarlar aspirine dirençli kişileri belirlemek için test rejimleri önermişlerdir.
Nisan 2022 itibarıyla, Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü (USPSTF), 10 yıllık kardiyovasküler hastalık (KVH) riski %10 veya daha fazla olan 40-59 yaş arası hastalar için "küçük bir net fayda" olduğunu ve 60 yaş üstü hastalar için "net fayda olmadığını" belirlemiştir. Net faydanın belirlenmesi, kalp krizi ve iskemik inmeler için aspirin almanın risk azaltımı ile gastrointestinal kanama, intrakraniyal kanama ve hemorajik inme riskindeki artışın dengelenmesine dayanmaktadır. Tavsiyelerinde, yaşın ilacın riskini değiştirdiği, aspirinin faydasının daha genç yaşta başlanmasından kaynaklandığı, kanama riskinin ise küçük olmakla birlikte yaşla birlikte, özellikle 60 yaşın üzerindeki yetişkinler için arttığı ve diyabet ve gastrointestinal kanama öyküsü gibi diğer risk faktörleriyle birleşebileceği belirtilmektedir.
Sonuç olarak USPSTF, "KVH açısından daha yüksek risk altında olan 40 ila 59 yaş arasındaki kişilerin aspirin almaya başlayıp başlamayacaklarına klinisyenleriyle birlikte karar vermelerini, 60 yaş ve üzerindeki kişilerin ilk kalp krizi veya felci önlemek için aspirin almaya başlamamalarını" önermektedir. Amerikan Kardiyoloji Koleji ve Amerikan Kalp Derneği tarafından Eylül 2019'da yayınlanan birincil korunma kılavuzları, aterosklerotik KVH riski yüksek olan 40-69 yaş arası hastalarda kanama riskinde artış olmaksızın aspirini düşünebileceklerini belirtirken, 70 yaşın üzerindeki hastalara veya kanama riski yüksek olan herhangi bir yaştaki yetişkinlere aspirin önermeyeceklerini belirtmektedir.
Aspirine başlamadan önce KVH risk tahmini ve risk tartışması yapılması gerektiğini belirtirken, aspirinin "net faydasının olmaması nedeniyle (aterosklerotik KVH'nin) rutin birincil korunmasında nadiren" kullanılması gerektiğini belirtmektedirler. Ağustos 2021 itibarıyla, Avrupa Kardiyoloji Derneği de benzer tavsiyelerde bulunmuş; aspirinin özellikle 70 yaş altı, yüksek veya çok yüksek KVH riski taşıyan, açık bir kontrendikasyonu olmayan hastalarda, hem iskemik risk hem de kanama riski göz önünde bulundurularak vaka bazında değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Aspirin hem kansere yakalanma hem de kanserden ölme riskini azaltabilir. Kolorektal kanser (CRC) riskini azalttığına dair önemli kanıtlar vardır, ancak bu faydayı görmek için aspirinin en az 10-20 yıl boyunca alınması gerekir. Ayrıca endometriyal kanser ve prostat kanseri riskini de hafifçe azaltabilir.
Bazı araştırmacılar, ortalama risk altındaki kişilerde kanama nedeniyle faydaların risklerden daha fazla olduğu sonucuna varmıştır. Diğerleri ise faydaların riskten daha fazla olup olmadığı konusunda kararsızdır. Bu belirsizlik göz önüne alındığında, bu konudaki 2007 Birleşik Devletler Önleyici Hizmetler Görev Gücü (USPSTF) kılavuzları, ortalama riske sahip kişilerde CRC'nin önlenmesi için aspirin kullanılmamasını tavsiye etmiştir. Ancak dokuz yıl sonra USPSTF, "10 yıllık KVH riski %10 veya daha fazla olan, kanama riski yüksek olmayan, en az 10 yıllık yaşam beklentisi olan ve en az 10 yıl boyunca günlük düşük doz aspirin almaya istekli olan 50 ila 59 yaş arası yetişkinlerde KVH [kardiyovasküler hastalık] ve KRK'nin birincil olarak önlenmesi için" düşük doz aspirin (75 ila 100 mg/gün) kullanımı için B sınıfı bir tavsiye yayınlamıştır.
2019'da yapılan bir meta-analiz, aspirin kullanımı ile kolorektum, özofagus ve mide kanseri riskinin azalması arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
2021 yılında ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü, kanserden korunmada aspirin kullanımına ilişkin soruları gündeme getirmiştir. Aspirinle tedavi edilen grupta kansere bağlı ölüm riskinin plasebo grubuna göre daha yüksek olduğu 2018 ASPREE (Aspirin in Reducing Events in the Elderly) Çalışması'nın sonuçlarına dikkat çekmektedir.
Aspirin, antiinflamatuar özelliklere sahip diğer bazı ajanlarla birlikte, şiddetli ruhsal bozuklukların patogenezinde enflamasyonun olası rolü ışığında bipolar bozukluğu olan bireylerde depresif ataklar için ek tedavi olarak yeniden tasarlanmıştır. 2022 yılında yapılan bir sistematik inceleme, aspirin maruziyetinin üç çalışmanın bir araya getirildiği bir kohortta depresyon riskini azalttığı sonucuna varmıştır (HR 0,624; %95 CI: 0,0503; 1,198; P=0,033). Bununla birlikte, aspirinin bipolar depresyon için etkili bir ek tedavi olup olmadığını belirlemek için daha yüksek kaliteli, daha uzun süreli, çift kör randomize kontrollü çalışmalara (RCT'ler) ihtiyaç vardır. Dolayısıyla, biyolojik gerekçeye rağmen, aspirin ve antiinflamatuar ajanların bipolar depresyon tedavisindeki klinik perspektifleri belirsizliğini korumaktadır.
Kohort ve boylamsal çalışmalar düşük doz aspirinin demans insidansını azaltma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermiş olsa da çok sayıda randomize kontrollü çalışma bunu doğrulamamıştır.
Bazı araştırmacılar aspirinin antiinflamatuar etkilerinin şizofreni için faydalı olabileceğini düşünmektedir. Küçük denemeler yapılmıştır ancak kanıtlar yetersiz kalmaktadır.
Aspirin, akut romatizmal ateşin ateş ve eklem ağrısı semptomları için ilk basamak tedavidir. Tedavi genellikle bir ila iki hafta sürer ve nadiren daha uzun süreler için endikedir. Ateş ve ağrı azaldıktan sonra, aspirin artık gerekli değildir, çünkü kalp komplikasyonları ve rezidüel romatizmal kalp hastalığı insidansını azaltmaz. Naproksenin aspirin kadar etkili ve daha az toksik olduğu gösterilmiştir, ancak sınırlı klinik deneyim nedeniyle naproksen sadece ikinci basamak tedavi olarak önerilmektedir.
Romatizmal ateş ile birlikte Kawasaki hastalığı, etkinliği konusunda yüksek kalitede kanıt olmamasına rağmen çocuklarda aspirin kullanımı için birkaç endikasyondan biri olmaya devam etmektedir.
Düşük doz aspirin takviyesi, preeklampsinin önlenmesi için kullanıldığında orta düzeyde fayda sağlamaktadır. Bu fayda, gebeliğin erken döneminde başlandığında daha fazladır.
Aspirin, tümörlerde sıklıkla aşırı eksprese edilen PTTG1 geninin inhibisyonu yoluyla antitümöral etkiler de göstermiştir.
Bazı insanlar için aspirinin trombositler üzerinde diğerleri kadar güçlü bir etkisi yoktur. Bu etki aspirin direnci veya aspirin duyarsızlığı olarak bilinir. Bir çalışma, kadınların dirençli olma ihtimalinin erkeklerden daha yüksek olduğunu öne sürmüş ve 2930 kişi üzerinde yapılan farklı bir toplu çalışmada %28'inin dirençli olduğu bulunmuştur.
100 İtalyan üzerinde yapılan bir çalışmada, aspirine dirençli görünen %31 oranındaki deneklerin sadece %5'inin gerçekten dirençli olduğu, diğerlerinin ise uyumsuz olduğu bulunmuştur. 400 sağlıklı gönüllü üzerinde yapılan bir başka çalışmada, gerçekten dirençli olan denek bulunmamış, ancak bazılarında "gecikmiş ve azalmış ilaç emilimini yansıtan psödorezistans" görülmüştür.
Meta-analiz ve sistematik incelemeler, laboratuvarda doğrulanmış aspirin direncinin kardiyovasküler ve nörovasküler hastalıklarda daha kötü sonuç oranlarını artırdığı sonucuna varmıştır. Yapılan araştırmaların çoğunluğu kardiyovasküler ve nörovasküler hastalıklarla ilgili olsa da aspirinin venöz tromboembolizm profilaksisi için kullanıldığı ortopedik cerrahi sonrasında aspirin direnci riskine ilişkin yeni araştırmalar ortaya çıkmaktadır.
Ortopedik cerrahide, özellikle de total kalça ve diz artroplastilerinden sonra aspirin direnci ilgi çekicidir çünkü aspirin direnci için risk faktörleri aynı zamanda venöz tromboembolizm ve osteoartrit için de risk faktörleridir; total kalça veya diz artroplastisi gerektirmenin sekeli. Bu risk faktörlerinden bazıları obezite, ilerleyen yaş, diabetes mellitus, dislipidemi ve inflamatuar hastalıklardır.
Yetişkin aspirin tabletleri standart boyutlarda üretilir ve bu boyutlar ülkeden ülkeye küçük farklılıklar gösterir; örneğin İngiltere'de 300 mg ve Amerika Birleşik Devletleri'nde 325 mg. Daha küçük dozlar bu standartlara dayanmaktadır, örneğin 75 mg ve 81 mg tabletler. 81 mg'lık tabletler genellikle "bebek aspirini" veya "bebek gücü" olarak adlandırılır, çünkü bunlar başlangıçta - ama artık değil - bebeklere ve çocuklara uygulanmak üzere tasarlanmıştır. Dozajda 75 mg ve 81 mg tabletler arasındaki küçük farkın tıbbi bir önemi yoktur. Fayda için gereken doz kişinin kilosuna bağlı gibi görünmektedir. Ağırlığı 70 kilogramın (154 lb) altında olanlar için düşük doz kardiyovasküler hastalığı önlemede etkilidir; bu ağırlığın üzerindeki hastalar için daha yüksek dozlar gereklidir.
Genel olarak, yetişkinler için dozlar ateş veya artrit için günde dört kez alınır ve maksimum günlük doza yakın dozlar tarihsel olarak romatizmal ateş tedavisi için kullanılır. Belgelenmiş veya şüpheli koroner arter hastalığı olan bir kişide miyokard infarktüsünün (MI) önlenmesi için günde bir kez çok daha düşük dozlar alınır.
USPSTF'nin koroner kalp hastalığının birincil önlenmesi için aspirin kullanımına ilişkin Mart 2009 tavsiyeleri, 45-79 yaş arası erkekleri ve 55-79 yaş arası kadınları, erkekler için MI veya kadınlar için inmede azalmanın potansiyel yararı, gastrointestinal kanamada artışın potansiyel zararından daha ağır bastığında aspirin kullanmaya teşvik etmektedir.[güncellenmeli]
Menopoz sonrası kadınlarda yapılan WHI çalışmasında, 81 mg ve 325 mg aspirin dozları arasında anlamlı bir fark olmamasına rağmen, aspirinin kardiyovasküler hastalıktan ölüm riskini %25 ve herhangi bir nedenden ölüm riskini %14 azalttığı bulunmuştur. 2021 ADAPTABLE çalışması da kardiyovasküler hastalığı olan hastalarda (hem erkek hem de kadın) 81 mg ve 325 mg aspirin dozları arasında kardiyovasküler olaylar veya majör kanama açısından anlamlı bir fark olmadığını göstermiştir.
Düşük doz aspirin kullanımı da daha düşük kardiyovasküler olay riskine doğru bir eğilimle ilişkilendirilmiştir ve daha düşük aspirin dozları (75 veya 81 mg/gün) uzun vadeli korunma için aspirine ihtiyaç duyan kişiler için etkinliği ve güvenliği optimize edebilir.
Kawasaki hastalığı olan çocuklarda aspirin, vücut ağırlığına bağlı olarak başlangıçta iki haftaya kadar günde dört kez ve daha sonra altı ila sekiz hafta boyunca günde bir kez daha düşük dozda alınır.
Ekim 2020'de ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), tüm nonsteroid antiinflamatuar ilaçların ilaç etiketlerinin, düşük amniyotik sıvı ile sonuçlanan doğmamış bebeklerde böbrek sorunları riskini açıklayacak şekilde güncellenmesini istedi. Hamileliğin 20. haftasında veya sonrasında hamile kadınlarda NSAİİ'lerden kaçınılması önerilmektedir. Tavsiyenin bir istisnası, bir sağlık uzmanının yönlendirmesi altında gebeliğin herhangi bir noktasında düşük doz 81 mg aspirin kullanımıdır.
Aspirin, ibuprofen veya naproksene alerjisi olan ya da salisilat intoleransı veya NSAİİ'lere karşı daha genel bir ilaç intoleransı olan kişiler tarafından alınmamalıdır ve astımı veya NSAİİ ile tetiklenen bronkospazmı olanlarda dikkatli olunmalıdır. Mide zarına olan etkisi nedeniyle, üreticiler peptik ülser, hafif diyabet veya gastriti olan kişilerin aspirin kullanmadan önce tıbbi yardım almalarını önermektedir.
Bu durumlardan hiçbiri mevcut olmasa bile, aspirin alkol veya varfarin ile birlikte alındığında mide kanaması riski yine de artar. Hemofili veya diğer kanama eğilimleri olan kişiler aspirin veya diğer salisilatları almamalıdır. Aspirinin, genetik bir hastalık olan glukoz-6-fosfat dehidrogenaz eksikliği olan kişilerde, özellikle yüksek dozlarda ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak hemolitik anemiye neden olduğu bilinmektedir.
Dang humması sırasında aspirin kullanımı artan kanama eğilimi nedeniyle önerilmemektedir. Günde ≤325 mg ve ≤100 mg dozlarında ≥2 gün boyunca alınan aspirin, gut atağı geçirme olasılığını sırasıyla %81 ve %91 oranında artırabilir. Bu etki potansiyel olarak yüksek pürinli diyetler, diüretikler ve böbrek hastalığı ile kötüleşebilir, ancak ürat düşürücü ilaç allopurinol ile ortadan kaldırılır.
Günlük düşük doz aspirinin böbrek fonksiyonlarını kötüleştirdiği görülmemiştir. Aspirin, orta derecede KBH olan kişilerde kardiyovasküler hastalığı olmayanlarda kanama riskini önemli ölçüde artırmadan kardiyovasküler riski azaltabilir. Aspirin, Reye sendromu ile bağlantılı olduğu için 16 yaşın altındaki çocuklara veya ergenlere soğuk algınlığı veya grip semptomlarını kontrol etmek için verilmemelidir.
Aspirin üst gastrointestinal kanama riskini artırır. Aspirin üzerindeki enterik kaplama genellikle gastrik zararı azaltmak amacıyla aspirinin mideye salınımını önlemek için kullanılır, ancak enterik kaplama gastrointestinal kanama riskini azaltmaz ve enterik kaplı aspirin kan pıhtısı riskini azaltmada o kadar etkili olmayabilir. Aspirinin diğer NSAİİ'lerle kombine edilmesinin gastrointestinal kanama riskini daha da artırdığı gösterilmiştir. Aspirinin klopidogrel veya varfarin ile birlikte kullanılması da üst gastrointestinal kanama riskini artırır.
COX-1'in aspirin tarafından bloke edilmesi, görünüşe göre gastrik savunmanın bir parçası olarak COX-2'nin yukarı regülasyonu ile sonuçlanmaktadır. Bazı çalışmalar, bir COX-2 inhibitörünün aspirin ile eş zamanlı kullanımının gastrointestinal hasar riskini artırabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, mevcut kanıtlar bu etkinin günlük klinik uygulamada sürekli olarak tekrarlanabilir olduğunu kanıtlayamamıştır. Konuya daha fazla açıklık getirmek için daha özel araştırmalara ihtiyaç vardır. Bu nedenle, aspirin ile sarımsak özleri, kurkumin, yaban mersini, çam kabuğu, ginkgo, balık yağı, resveratrol, genistein, kuersetin, resorsinol ve diğerleri gibi COX-2 inhibe edici özelliklere sahip herhangi bir "doğal" takviyenin kombine edilmesi durumunda dikkatli olunmalıdır.[kaynak belirtilmeli]
"Tamponlama" gastrointestinal kanamayı azaltmak amacıyla kullanılan ek bir yöntemdir. Tamponlama ajanlarının, aspirinin mide duvarlarında yoğunlaşmasını önleyerek çalışması amaçlanmaktadır, ancak tamponlanmış aspirinin faydaları tartışmalıdır.[kaynak belirtilmeli] Antasitlerde kullanılan hemen hemen tüm tamponlama maddeleri kullanılabilir; örneğin Bufferin magnezyum oksit kullanır. Diğer preparatlar kalsiyum karbonat kullanır. Efervesan tablet ve toz formülasyonlarındaki gaz oluşturucu ajanlar da tamponlayıcı ajan olarak ikiye katlanabilir, bir örnek Alka-Seltzer'de kullanılan sodyum bikarbonattır.
Aspirinle birlikte C vitamini almak, mide zarını korumanın bir yöntemi olarak araştırılmıştır. Denemelerde C vitamini salan aspirin (ASA-VitC) veya C vitamini içeren tamponlanmış aspirin formülasyonunun tek başına aspirine göre daha az mide hasarına neden olduğu bulunmuştur.
Göz uzmanları (oftalmologlar) arasında, merkezi retinal ven tıkanıklığı (MRVT) ve retinal ven dal tıkanıklığı (RVDT) gibi retinal ven tıkanıklığı (RVT) olan hastalara ek ilaç olarak aspirin reçete etmek yaygın bir alışkanlıktır. Bu yaygın kullanımın nedeni, majör sistemik venöz trombotik bozukluklarda kanıtlanmış etkinliğidir ve çeşitli retinal ven tıkanıklığı türlerinde de benzer şekilde faydalı olabileceği varsayılmıştır.
Ancak, yaklaşık 700 hastanın verilerine dayanan geniş çaplı bir araştırma, "aspirin veya diğer antiplatelet agregasyon ajanları veya antikoagülanların, koruyucu veya faydalı etkiye dair herhangi bir kanıt olmaksızın, MRVT ve hemi-RVT hastalarında görsel sonucu olumsuz etkilediğini" göstermiştir. Royal College of Ophthalmologists de dahil olmak üzere birçok uzman grup, RVT'li hastalarda antitrombotik ilaçların (aspirin dahil) kullanılmamasını tavsiye etmiştir.
Aspirinin bir metaboliti olan salisilatın yüksek dozları, sıçanlarda yapılan deneylere dayanarak, araşidonik asit ve NMDA reseptörleri kaskadı üzerindeki etki yoluyla geçici tinnitusa (kulak çınlaması) neden olur.
Akut ensefalopati ve karaciğer yağlanması ile karakterize nadir ancak ciddi bir hastalık olan Reye sendromu, çocuklara veya ergenlere ateş veya başka bir hastalık veya enfeksiyon için aspirin verildiğinde ortaya çıkabilir. 1981'den 1997'ye kadar ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezlerine (CDC) 18 yaşından küçük kişilerde 1207 Reye sendromu vakası bildirilmiştir. Bunların %93'ü Reye sendromunun başlangıcından önceki üç hafta içinde, çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonu, suçiçeği veya ishal nedeniyle hasta olduklarını bildirmişlerdir. Test sonuçları bildirilen çocukların %81,9'unda salisilatlar tespit edilebilmiştir.
Reye sendromu ve aspirin arasındaki ilişki rapor edildikten ve bunu önlemeye yönelik güvenlik tedbirleri (Genel Cerrah'ın uyarısı ve aspirin içeren ilaçların etiketinde değişiklikler dahil) uygulandıktan sonra, ABD'de çocuklar tarafından alınan aspirin, rapor edilen Reye sendromu vakalarının sayısı gibi önemli ölçüde azalmıştır; benzer bir düşüş, pediatrik aspirin kullanımına karşı uyarılar yayınlandıktan sonra Birleşik Krallık'ta da görülmüştür.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi, aspirinin (veya aspirin içeren ürünlerin) ateşi olan 12 yaşın altındaki hiç kimseye verilmemesini tavsiye ederken, Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi de 16 yaşın altındaki çocukların doktor tavsiyesi dışında aspirin almamasını önermektedir.
Az sayıda insan için aspirin almak kurdeşen, şişme ve baş ağrısı gibi semptomlara neden olabilir. Aspirin, kronik kurdeşeni olanlarda semptomları şiddetlendirebilir veya akut kurdeşen semptomları yaratabilir. Bu tepkiler aspirine karşı alerjik reaksiyonlardan veya daha sık olarak COX-1 enzimini inhibe etme etkisinden kaynaklanabilir. Deri reaksiyonları, NSAİİ ile tetiklenen bronkospazm veya atopisi olanlarda görülen sistemik kontrendikasyonlarla da bağlantılı olabilir.
Aspirin ve ibuprofen gibi diğer NSAİİ'ler cilt yaralarının iyileşmesini geciktirebilir. İki küçük, düşük kaliteli çalışmadan elde edilen önceki bulgular, aspirinin (kompresyon tedavisiyle birlikte) venöz bacak ülseri iyileşme süresi ve bacak ülseri boyutu üzerinde bir fayda sağladığını göstermiştir, ancak daha büyük, daha yeni ve daha yüksek kaliteli çalışmalar bu sonuçları destekleyememiştir. Bu nedenle, aspirinin bu bağlamdaki rolünü netleştirmek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Aspirin bazı kişilerde cilt dokularının şişmesine neden olabilir. Bir çalışmada, bazı kişilerde aspirin alımından bir ila altı saat sonra anjiyoödem ortaya çıkmıştır. Ancak aspirin tek başına alındığında bu kişilerde anjiyoödeme neden olmamıştır; anjiyoödem ortaya çıktığında aspirin NSAİİ kaynaklı başka bir ilaçla birlikte alınmıştır.
Aspirin, MR taramalarında 5 ila 10 mm veya daha küçük, hipointens (koyu renkli delikler) yamalar şeklinde görülen serebral mikro kanama riskinde artışa neden olur.
Günde ortalama 270 mg aspirin kullanan bir grup üzerinde yapılan bir çalışmada, intraserebral hemorajide (ICH) 10.000 kişide ortalama 12 olaylık bir mutlak risk artışı tahmin edilmiştir. Buna karşılık, miyokard enfarktüsünde tahmin edilen mutlak risk azalması 10.000 kişide 137 olay ve iskemik inmede 10.000 kişide 39 olaydır. ICH'nin zaten meydana geldiği durumlarda, aspirin kullanımı daha yüksek mortalite ile sonuçlanır; günde yaklaşık 250 mg'lık bir doz, ICH'den sonraki üç ay içinde yaklaşık 2,5 (%95 güven aralığı 1,3 ila 4,6) göreceli ölüm riski ile sonuçlanır.
Aspirin ve diğer NSAİİ'ler, prostaglandin sentezinin inhibisyonu yoluyla hiporeninemik hipoaldosteronik bir duruma neden olarak anormal derecede yüksek kan potasyum seviyelerine neden olabilir; ancak bu ajanlar normal böbrek fonksiyonu ve euvolemik durum ortamında tipik olarak kendi başlarına hiperkalemiye neden olmazlar.
Cerrahi bir işlemden önce düşük doz aspirin kullanımı bazı hastalarda kanama olayları riskinde artışla ilişkilendirilmiştir, ancak ameliyattan önce aspirinin kesilmesi de majör advers kardiyak olaylarda artışla ilişkilendirilmiştir. Çok sayıda çalışmanın analizinde, ameliyattan önce aspirini bırakan hastalarda miyokard enfarktüsü gibi advers olaylarda üç kat artış bulunmuştur. Analiz, riskin yapılan ameliyatın türüne ve aspirin kullanımı için hasta endikasyonuna bağlı olduğunu ortaya koymuştur.
9 Temmuz 2015 tarihinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), nonsteroid antiinflamatuar ilaçlarla (NSAİİ) ilişkili kalp krizi ve inme riskinin arttığına dair uyarıları sertleştirdi. Aspirin de bir NSAİİ'dir ancak yeni uyarılardan etkilenmemektedir.
Aspirin doz aşımı akut veya kronik olabilir. Akut zehirlenmede tek bir yüksek doz alınır; kronik zehirlenmede ise belirli bir süre boyunca normalden daha yüksek dozlar alınır. Akut doz aşımı %2'lik bir ölüm oranına sahiptir. Kronik doz aşımı daha yaygın olarak ölümcüldür ve ölüm oranı %25'tir; kronik doz aşımı özellikle çocuklarda şiddetli olabilir.
Toksisite, aktif karbon, intravenöz dekstroz ve normal salin, sodyum bikarbonat ve diyaliz dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi ile yönetilir. Zehirlenme tanısı genellikle aspirinin aktif metaboliti olan plazma salisilatının otomatik spektrofotometrik yöntemlerle ölçülmesini içerir. Plazma salisilat seviyeleri genel olarak normal terapötik dozlardan sonra 30 ila 100 mg/L, yüksek doz alan kişilerde 50–300 mg/L ve akut doz aşımını takiben 700–1400 mg/L arasında değişir. Salisilat ayrıca bizmut subsalisilat, metil salisilat ve sodyum salisilata maruz kalmanın bir sonucu olarak da üretilir.
Aspirinin diğer ilaçlarla etkileşime girdiği bilinmektedir. Örneğin, asetazolamid ve amonyum klorürün salisilatların sarhoş edici etkisini artırdığı ve alkolün de bu tür ilaçlarla ilişkili gastrointestinal kanamayı artırdığı bilinmektedir. Aspirinin, antidiyabetik ilaçlar tolbutamid ve klorpropamid, varfarin, metotreksat, fenitoin, probenesid, valproik asit (ayrıca valproat metabolizmasının önemli bir parçası olan beta oksidasyonuna müdahale ederek) ve diğer NSAİİ'ler dahil olmak üzere bir dizi ilacı kandaki protein bağlayıcı bölgelerden uzaklaştırdığı bilinmektedir.
Kortikosteroidler de aspirin konsantrasyonunu azaltabilir. İbuprofen ve naproksen gibi diğer NSAİİ'ler aspirinin antiplatelet etkisini azaltabilir. Sınırlı kanıtlar bunun aspirinin kardiyoprotektif etkisinin azalmasıyla sonuçlanmayabileceğini düşündürmektedir. Analjezik aspirin dozları idrarda spironolakton tarafından indüklenen sodyum kaybını azaltır, ancak bu spironolaktonun antihipertansif etkilerini azaltmaz. Ayrıca, aspirinin antiplatelet dozlarının spironolakton ile bir etkileşim oluşturmak için çok küçük olduğu düşünülmektedir. Aspirinin renal tübüler sekresyon için penisilin G ile yarıştığı bilinmektedir. Aspirin ayrıca C vitamini emilimini de inhibe edebilir.
ISIS-2 çalışması, bir ay boyunca günde 160 mg dozunda aspirinin, ilk beş hafta içinde miyokard enfarktüsü şüphesi olan katılımcıların ölüm oranını %21 azalttığını göstermiştir. Kararsız anjinası olan erkeklerde 12 hafta boyunca günde tek doz 324 mg aspirinin akut miyokard enfarktüsü ve ölüme karşı oldukça koruyucu bir etkisi vardır.
Aspirin, bipolar bozukluğu olan kişilerde depresif dönemler için bir ek tedavi olarak yeniden tasarlanmıştır. Bununla birlikte, meta-analitik kanıtlar çok az sayıda çalışmaya dayanmaktadır ve aspirinin bipolar depresyon tedavisinde herhangi bir etkinliği olduğunu göstermemektedir. Dolayısıyla, biyolojik gerekçeye rağmen, aspirin ve antiinflamatuar ajanların bipolar depresyon tedavisindeki klinik perspektifleri belirsizliğini korumaktadır.
Aspirinin bakteriyel, viral ve parazitik enfeksiyonlar için anti-enfektif özellikleri çeşitli çalışmalarla araştırılmıştır. Aspirinin Staphylococcus aureus ve Enterococcus faecalis tarafından indüklenen trombosit aktivasyonunu sınırladığı ve kalp kapakçıklarına streptokok yapışmasını azalttığı gösterilmiştir. Tüberküloz menenjiti olan hastalarda aspirin ilavesi yeni serebral enfarktüs riskini azaltmıştır [RR = 0,52 (0,29-0,92)]. Aspirinin bakteriyel ve fungal biyofilm üzerindeki rolü de artan kanıtlarla desteklenmektedir.
Gözlemsel çalışmalardan elde edilen kanıtlar aspirinin meme kanserini önlemedeki etkisi konusunda çelişkilidir, randomize kontrollü bir çalışma aspirinin meme kanserini azaltmada önemli bir etkisi olmadığını göstermiştir, bu nedenle aspirinin kanseri önlemedeki etkisini açıklığa kavuşturmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Aspirinin bitkilerin büyümesini ve direncini artırabileceğine dair birçok anekdot bildirilmiştir, ancak çoğu araştırma aspirin yerine salisilik asidi içermektedir.
Aspirin bazen veteriner hekimlikte antikoagülan olarak veya kas-iskelet iltihabı veya osteoartrit ile ilişkili ağrıyı hafifletmek için kullanılır. Aspirin hayvanlara yalnızca bir veteriner hekimin doğrudan gözetimi altında verilmelidir, çünkü gastrointestinal sorunlar da dahil olmak üzere yan etkiler yaygındır. Herhangi bir türde aşırı dozda aspirin kanama, nöbetler, koma ve hatta ölümle karakterize salisilat zehirlenmesine neden olabilir.
Köpekler aspirini kedilere göre daha iyi tolere edebilirler. Kediler aspirini yavaş metabolize ederler çünkü aspirinin atılımına yardımcı olan glukuronid konjugatlarından yoksundurlar, bu da dozlama uygun şekilde aralıklı yapılmazsa aspirini potansiyel olarak toksik hale getirir. Kedilere 4 hafta boyunca her 48 saatte bir 25 mg/kg aspirin verildiğinde hiçbir klinik toksikoz belirtisi görülmemiştir, ancak kedilerde ağrı ve ateşin giderilmesi ve kan pıhtılaşma hastalıklarının tedavisi için önerilen doz, metabolizasyona izin vermek için her 48 saatte bir 10 mg/kg'dır.
| Wiki Commons'ta Aspirin ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Aspirin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
