Austria-Hungriya
Ang Austria-Hungriya (Aleman: Österreich-Ungarn; Hungaro: Ausztria–Magyarország), pormal na Monarkiyang Austro-Hungaro, ay ang naging pagsasanib ng Imperyo ng Austria at ng Kaharian ng Hungary na umiral mula 1867 hanggang ito'y lansagin dulot ng pagkatálo nito sa Unang Digmaang Pandaigdig noong 1918.
Ang pagsasanib ay bunga ng Austro-Hungarian Compromise ng 1867 na ipinatupad noong 30 Marso 1867. Binubuo ng dalawang monarkiya ang Austria-Hungary (Austria at Hungary), at ng isang awtonomong rehiyon: ang Kaharian ng Croatia-Slavonia na nasa ilálim ng korona ng Hungary na siyang nakipagnegosasyon para sa Croatian–Hungarian Settlement (Nagodba) noong 1868. Pinamunuan ito ng Dinastiyang Hapsburg, at siyang naging huling kabanata ng ebolusyon ng Monarkiyang Habsburg. Kasunod ng mga reporma noong 1867, naging magkapantay ang mga estado ng Austria at ng Hungary. Magkasámang nitong pinamamahalaan ang ugnayang panlabas at ang militar, ngunit ang lahat ng iba pang kagawaran ng pamahalaan ay pinaghatian at kaniya-kaniya nitong pinamahalaan.
Monarkiyang Austro-Hungaro | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1867–1918 | |||||||||||||||||||||||||||
.svg) Bandila ng mangangalakal  Eskudo | |||||||||||||||||||||||||||
Salawikain: Indivisibiliter ac inseparabiliter "Di-mahahati at di-mahihiwalay" | |||||||||||||||||||||||||||
Awitin: Gott erhalte, Gott beschütze ("Diyos ipreserba, Diyos iprotekta") | |||||||||||||||||||||||||||
.svg)  Cisleithania, or "Austria" Lands of the Crown of Saint Stephen, or "Hungary" Condominium of Bosnia-Herzegovina | |||||||||||||||||||||||||||
| Kabisera |
| ||||||||||||||||||||||||||
| Pinakamalaking lungsod | Vienna | ||||||||||||||||||||||||||
| Wikang opisyal | German Hungarian | ||||||||||||||||||||||||||
| Katawagan | Austro-Hungarian | ||||||||||||||||||||||||||
| Pamahalaan | Constitutional dual monarchy | ||||||||||||||||||||||||||
| Emperor-King | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867–1916 | Franz Joseph I | ||||||||||||||||||||||||||
• 1916–1918 | Karl I & IV | ||||||||||||||||||||||||||
| Minister-President of Austria | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867 (first) | F. F. von Beust | ||||||||||||||||||||||||||
• 1918 (last) | Heinrich Lammasch | ||||||||||||||||||||||||||
| Prime Minister of Hungary | |||||||||||||||||||||||||||
• 1867–1871 (first) | Gyula Andrássy | ||||||||||||||||||||||||||
• 1918 (last) | Mihály Károlyi | ||||||||||||||||||||||||||
| Lehislatura | Two national legislatures | ||||||||||||||||||||||||||
• Imperial Council |
| ||||||||||||||||||||||||||
• Diet of Hungary |
| ||||||||||||||||||||||||||
| Panahon |
| ||||||||||||||||||||||||||
• 1867 Compromise | 30 March 1867 | ||||||||||||||||||||||||||
• Dual Alliance | 7 October 1879 | ||||||||||||||||||||||||||
• Bosnian Crisis | 6 October 1908 | ||||||||||||||||||||||||||
• July Crisis | 28 June 1914 | ||||||||||||||||||||||||||
• Invasion of Serbia | 28 July 1914 | ||||||||||||||||||||||||||
• Empire dissolved | 31 October 1918 | ||||||||||||||||||||||||||
• Austrian Republic | 12 November 1918 | ||||||||||||||||||||||||||
• Hungarian Republic | 16 November 1918 | ||||||||||||||||||||||||||
• Treaty of Saint-Germain | 10 September 1919 | ||||||||||||||||||||||||||
• Treaty of Trianon | 4 June 1920 | ||||||||||||||||||||||||||
| Lawak | |||||||||||||||||||||||||||
| 1905 | 621,538 km2 (239,977 mi kuw) | ||||||||||||||||||||||||||
| Salapi |
| ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Isang estadong multinasyonal ang Austria-Hungary at isa sa mga pinakamakapangyarihang bansa noong panahong iyon. Sa lawak nitong 621,538 km², ito ang ikalawang pinakamalawak na bansa sa Europa, kasunod ng Imperyong Ruso, at ikatlo sa pinakamatáo (kasunod ng Rusya at Imperyong Aleman). Naitayô ng imperyo ang ikaapat na pinakamalaking industriya ng pagawaan ng makina sa buong mundo, kasunod ng Estados Unidos, Alemanya, at ng United Kingdom. Naging ikatlong pinakamalaking tagagawa at tagaluwás ng mga elektronikong kagamitang pambahay at pang-industriya, at mga aparatong panlikha ng kuryente para sa mga planta ng kuryente, kasunod ng Estados Unidos at Imperyong Aleman.
Mga sanggunian
This article uses material from the Wikipedia Tagalog article Austria-Hungriya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Maaaring gamitin ang nilalaman sa ilalim ng CC BY-SA 4.0 maliban kung nabanggit. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tagalog (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.