เหรียญพิทักษ์เสรีชน

สร้างขึ้นตามพระราชบัญญัติเหรียญพิทักษ์เสรีชน พ.ศ. 2512 สำหรับพระราชทานแก่ผู้กระทำการปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ด้วยความกล้าหาญ หรือได้รับบาดเจ็บสาหัสหรือตายในการสู้รบ โดยที่การสู้รบนั้นได้ก่อให้เกิดผลดีอย่างยิ่งแก่การปราบปราม การพระราชทานกรรมสิทธิ์ และ การเรียกคืน เช่นเดียวกับเหรียญกล้าหาญ เหรียญนี้ทำด้วยทองแดงรมดำรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างด้านละ 23 มิลลิเมตร ย่อกลางทั้งสี่ด้าน มุมบนห้อยกับแพรแถบ ด้านหน้าเหรียญตรงกลางมีรูปจักร ซ้ายขวามีรูปปีกนกพับอยู่บนพระแสงดาบ เขนและโล่ห์ ตอนบนเป็นรูปครุฑพ่าห์ ด้านหลังมีอักษร จารึกว่า อสาธุ สาธุนา ชิเน แพรแถบกว้าง 34 มิลลิเมตร ลายริ้วจากบนลงล่างเป็นสีแดงขาวสลับกัน ขอบทั้งสองข้างมีริ้วแดง รวม 17 ริ้ว ข้างบนมีเข็มโลหะ จารึกอักษรว่า พิทักษ์เสรีชน มีเครื่องหมายทำด้วยโลหะสีทอง เป็นรูปช่อชัยพฤกษ์ช่อเดียวติดกลางแพรแถบ ใช้ประดับที่อกเสื้อเบื้องซ้ายเหรียญนี้ไม่มีประกาศนียบัตร ผู้ได้รับจะประกาศนามในราชกิจจานุเบกษา

เหรียญพิทักษ์เสรีชน
มอบโดย พระมหากษัตริย์ไทย
อักษรย่อ	ส.ช.
ประเภท	เหรียญราชอิสริยาภรณ์ (เหรียญบำเหน็จกล้าหาญ)
วันสถาปนา	21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2512
ประเทศ	ราชอาณาจักรไทย
ภาษิต	พิทักษ์เสรีชน
จำนวนสำรับ	ไม่จำกัดจำนวน
ผู้สมควรได้รับ	ทหาร ตำรวจ ข้าราชการ และราษฎร
มอบเพื่อ	ผู้ที่กระทำการปราบปรามผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ผู้ที่ทางราชการมีคำสั่งให้ปฏิบัติหน้าที่ การป้องกันประเทศ การรักษาความมั่นคงภายใน การรักษาความสงบเรียบร้อยภายในประเทศ และการปฏิบัติการเพื่อรักษาผลประโยชน์ของชาติในต่างประเทศหรือปฏิบัติหน้าที่อื่น ๆ อันเกี่ยวกับการรักษาความมั่นคงของประเทศ
สถานะ	ยังพระราชทานอยู่
ผู้สถาปนา	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ประธาน	พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
สถิติการมอบ
รายแรก	สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี 25 กันยายน พ.ศ. 2512
รายล่าสุด	3 มกราคม พ.ศ. 2567
ลำดับเกียรติ
สูงกว่า	เหรียญชัยสมรภูมิ
รองมา	เหรียญราชนิยม
หมายเหตุ	พระราชทานเป็นกรรมสิทธิ์ หากผู้สมควรได้รับพระราชทานวายชนม์ไปก่อน ให้ทายาทโดยธรรมรับพระราชทานแทน

ชั้นที่ 1 มีเครื่องหมายทำด้วยโลหะสีทอง เป็นรูป"ช่อชัยพฤกษ์"ช่อเดียวติดกลางแพรแถบ ถ้าผู้ได้รับพระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 ปฏิบัติการถึงขั้นที่จะได้รับพระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 อีก ก็จะได้รับพระราชทานเครื่องหมายเป็นรูปช่อ"ชัยพฤกษ์"ช่อเดียวติดเพิ่มกลางแพรแถบในทางดิ่งกับช่อชัยพฤกษ์เดิมทุกครั้ง

 

ชั้นที่ 2 มี 2 ประเภท คือ

• ประเภทที่ 1 มีเครื่องหมายทำด้วยโลหะสีทอง เป็นรูปขีดประกอบด้วย"เปลวระเบิด"ติดกลางแพรแถบ
• ประเภทที่ 2 ไม่มีเครื่องหมายติดแพรแถบ

• เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1 จะพระราชทานแก่บุคคลผู้ซึ่งได้ปฏิบัติการสู้รบด้วยความกล้าหาญ หรือได้รับบาดเจ็บสาหัส หรือเสียชีวิตในการสู้รบ และการสู้รบนั้นได้ก่อให้เกิดผลดีอย่างยิ่งแก่ประเทศ
• เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 1 จะพระราชทานแก่บุคคลผู้ซึ่งได้ปฏิบัติการสู้รบจนได้รับคำชมเชยจากทางราชการ หรือปฏิบัติการเสี่ยงอันตรายจนได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต แต่ยังไม่ถึงขั้นที่จะได้รับพระราชทานเหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1
• เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 2 จะพระราชทานแก่บุคคลซึ่งปฏิบัติการสู้รบเป็นผลดีแก่ประเทศ

เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 1

เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 1

เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 2

• รายชื่อเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย