กลุ่มภาษาเคลต์

กลุ่มภาษาเคลต์
ภูมิภาค:	เคยกระจายทั่วยุโรปและอานาโตเลียตอนปลาย ปัจจุบันเหลือเพียงในคอร์นวอลล์, เวลส์, สกอตแลนด์, ไอร์แลนด์, เบรอตาญ, ไอล์ออฟแมน, รัฐชูบุต (Y Wladfa) และโนวาสโคเชีย
การจําแนก; ทางภาษาศาสตร์:	อินโด-ยูโรเปียน อิตาลี-เคลต์ (?) กลุ่มภาษาเคลต์; ;
ภาษาดั้งเดิม:	เคลต์ดั้งเดิม
กลุ่มย่อย:	; Celtiberian †; (?) Gallaecian †; Lepontic †; Cisalpine Gaulish †; Transalpine Gaulish †; (?) Noric (ไม่จัด) †; บริตัน; Goidelic; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
ISO 639-2 / 5:	cel
เครือข่ายการวิจัยลิงกัวสเฟียร์:	50= (phylozone)
กลอตโตลอก:	celt1248
	ขอบเขตของผู้พูดภาษาเคลต์: พื้นที่วัฒนธรรมฮัลชตัท, ศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ. การขยายตัวสูงสุด, ประมาณ 275 ปีก่อน ค.ศ. พื้นที่ลูซิตาเนีย; ความเกี่ยวโยงกับเคลต์ยังไม่เป็นที่กระจ่าง บริเวณที่เคยมีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์ในสมัยกลาง บริเวณที่มีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์ในปัจจุบัน

1707 โดยประดิษฐ์ขึ้นหลังจาก Paul-Yves Pezron เชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มชนเคลต์ที่นักเขียนสมัยคลาสสิกบันทึกไว้ กับกลุ่มภาษาเวลส์กับเบรอตาญ

ในช่วงสหัสวรรษที่ 1 ก่อน ค.ศ. มีผู้พูดภาษาเคลต์ทั่วยุโรปและอานาโตเลียตอนกลาง ปัจจุบันจำกัดเพียงชายขอบยุโรปตะวันตกเฉียงเหนือและในชุมชนพลัดถิ่นส่วนหนึ่ง มีภาษาที่ยังคงมีผู้พูด 6 ภาษา โดย 4 ภาษาที่มีผู้พูดอย่างต่อเนื่องได้แก่ภาษาเบรอตาญ, ภาษาไอริช, ภาษาเกลิกสกอต และภาษาเวลส์ กับ 2 ภาษาฟื้นฟูคือภาษาคอร์นวอลล์และภาษาแมน ภาษาเวลส์เป็นภาษาราชการในประเทศเวลส์ และภาษาไอริชเป็นภาษาราชการในประเทศไอร์แลนด์กับสหภาพยุโรป ภาษาเวลส์เป็นภาษาเคลต์เดียวที่ยูเนสโกไม่จัดให้อยู่ในสถานะใกล้สูญ ภาษาคอร์นวอลล์และแมนสูญแล้วในสมัยใหม่ โดยยังคงมีความพยายามฟื้นฟูภาษาเหล่านี้จนมีผู้พูดภาษาที่สองร้อยกว่าคน

ภาษาที่มีผู้พูด

เอทโนล็อกจัดกลุ่มภาษาเคลต์ที่มีผู้พูดอยู่ 6 ภาษา ในจำนวนนี้มี 4 ภาษาที่ยังคงมีผู้พูดภาษาแม่อยู่เป็นจำนวนมาก ได้แก่: กลุ่มภาษากอยเดลิก (ภาษาไอริชและภาษาเกลิกสกอต ทั้งสองภาษาสืบจากภาษาไอริชสมัยกลาง) และกลุ่มภาษาบริตัน (ภาษาเวลส์และภาษาเบรอตาญ สืบจากภาษาบริตันทั่วไป) ส่วนอีกสองภาษา คือ ภาษาคอร์นวอลล์ (บริตัน) และภาษาแมน (กอยเดลิก) สูญหายไปในสมัยใหม่ โดยมีบันทึกผู้พูดภาษาแม่คนสุดท้ายใน ค.ศ. 1777 และ 1974 ตามลำดับ ขบวนการฟื้นฟูภาษาในคริสต์ทศวรรษ 2000 นำไปสู่การกลับมาของผู้พูดภาษาแม่ทั้งสองภาษา ภายหลังผู้ใหญ่และเด็กใช้งานภาษานี้ ในคริสต์ศตวรรษที่ 21 มีผู้พูดภาษากลุ่มเคลต์เป็ยภาษาแม่เกือบ 1 ล้านคน จากนั้นจึงเพิ่มขึ้นเป็น 1.4 ล้านคนใน ค.ศ. 2010

ประชากรศาสตร์

ภาษา	ชื่อในภาษาแม่	กลุ่ม	จำนวนผู้พูดภาษาแม่	จำนวนผุ้พูดอย่างเชี่ยวชาญ	พื้นที่ต้นตอ (ยังคงมีผู้พูด)	ผู้วางระเบียบ	จำนวนผู้พูดในเมืองใหญ่โดยประมาณ
ภาษาไอริช	Gaeilge / Gaedhilge / Gaedhlage Gaeildhilige Gaelainn / Gaeilig / Gaeilic	กอยเดลิก	40,000–80,000 ในสาธารณรัฐไอร์แลนด์ มี 73,803 คนที่ใช้ภาษาไอริชในชีวิตประจำวัน	ผู้พูดทั้งหมด: 1,887,437 สาธารณรัฐไอร์แลนด์: 1,774,437 สหราชอาณาจักร: 95,000 สหรัฐ: 18,000	Gaeltacht แห่งไอร์แลนด์	Foras na Gaeilge	ดับลิน: 184,140 กอลเวย์: 37,614 คอร์ก: 57,318 เบลฟาสต์: 14,086
ภาษาเวลส์	Cymraeg / Y Gymraeg	บริตัน	562,000 (19.0% ของประชากรเวลส์) อ้างว่าตน "พูดภาษาเวลส์ได้" (2011)	ผู้พูดทั้งหมด: ≈ 947,700 (2011) ประเทศเวลส์: 788,000 คน (26.7% ของประชากรทั้งหมด) ประเทศอังกฤษ: 150,000 รัฐชูบุต ประเทศอาร์เจนตินา: 5,000 สหรัฐ: 2,500 ประเทศแคนาดา: 2,200	ประเทศเวลส์	Welsh Language Commissioner รัฐบาลเวลส์ (อดีตคือ Welsh Language Board, Bwrdd yr Iaith Gymraeg)	คาร์ดิฟฟ์: 54,504 สวอนซี: 45,085 นิวพอร์ต: 18,490 แบงกอร์: 7,190
ภาษาเบรอตาญ	Brezhoneg	บริตัน	206,000	356,000	แคว้นเบรอตาญ	Ofis Publik ar Brezhoneg	แรน: 7,000 แบร็สต์: 40,000 น็องต์: 4,000
ภาษาเกลิกสกอต	Gàidhlig	กอยเดลิก	57,375 (2011)	สกอตแลนด์: 87,056 (2011) รัฐโนวาสโกเชีย ประเทศแคนาดา: 1,275 (2011)	ประเทศสกอตแลนด์	Bòrd na Gàidhlig	กลาสโกว์: 5,726 เอดินบะระ: 3,220 แอเบอร์ดีน: 1,397
ภาษาคอร์นวอลล์	Kernowek / Kernewek	บริตัน	563	2,000	คอร์นวอลล์	Akademi Kernewek Cornish Language Partnership (Keskowethyans an Taves Kernewek)	ทรัวโร: 118
ภาษาแมน	Gaelg / Gailck	กอยเดลิก	100+, รวมเด็กที่เป็นผู้พูดภาษาแม่ใหม่จำนวนหนึ่ง	1,823	ไอล์ออฟแมน	Coonceil ny Gaelgey	ดักลาส: 507

การจัดจำแนก

ภาษาเคลต์ดั้งเดิม แบ่งย่อยเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่

กลุ่มภาษากอลและกลุ่มที่ใกล้เคียงคือ เลปอนติก นอริก และกาลาเทีย ภาษาเหล่านี้ครั้งหนึ่งเคยใช้พูดกระจายเป็นบริเวณกว้างจากฝรั่งเศสถึงตุรกีและจากเบลเยียมถึงอิตาลีภาคเหนือ ส่วนใหญ่เป็นภาษาตาย
กลุ่มภาษาเคลติเบเรียน เคยใช้พูดในคาบสมุทรไอบีเรีย ซึ่งปัจจุบันได้แก่ โปรตุเกสเหนือ กาลิเซีย อัสตูเรียส กันตาเบรีย อารากอน และเลออนในสเปน ภาษาลูซิตาเนียอาจจะเคยเป็นภาษาในกลุ่มเคลต์นี้ ส่วนใหญ่เป็นภาษาตาย
กลุ่มภาษากอยเดิล รวมทั้งภาษาไอริช ภาษาสกอต แกลิก และภาษาแมน
กลุ่มภาษาบริตันหรือบริติช ได้แก่ ภาษาเวลส์ ภาษาเบรอตาญ ภาษาคอร์นวอลล์ ภาษาคัมบริด และอาจจะรวมภาษาปิกติช ซึ่งคาดว่าจะเป็นภาษาพี่น้องมากกว่าภาษาลูกหลาน

นักวิชาการบางคนจำแนกภาษากลุ่มเคลต์บนแผ่นดินและภาษาเคลต์ในหมู่เกาะโดยดูที่ความแตกต่างระหว่างกลุ่มภาษากอยเดิลกับกลุ่มภาษาบริตัน ซึ่งแสดงถึงการแยกตัวออกของภาษากลุ่มเคลต์บนแผ่นดินใหญ่

ภาษาเบรอตาญจัดเป็นภาษาในกลุ่มบริตันไม่ใช่ภาษากลุ่มกอลแม้ว่าอาจจะเพิ่มเข้ามาภายหลัง เมื่อชาวแองโกล-แซกซันเคลื่อนย้ายเข้าสู่เกาะอังกฤษ มีชาวบริตันหรือเวลส์ที่อาจจะมาจากภาษากลุ่มเจอร์แมนิกที่แปลว่าคนต่างชาติได้ข้ามช่องแคบอังกฤษเข้ามาอยู่ในเบรอตาญและได้นำภาษากลุ่มบริตันมาด้วย ภาษานี้ได้พัฒนามาเป็นภาษาเบรอตาญ ซึ่งยังเข้าใจกันกับภาษาเวลส์สมัยใหม่และภาษาคอร์นวอลล์

การออกเสียง

คำว่า Celtic ออกเสียงว่าเซลติกหรือเคลติกแต่นิยมใช้เคลติกมากกว่า ในเอกสารเก่าบางชิ้นสะกดว่า Keltic หรือ Celtic

อ้างอิง

ข้อมูล

Ball, Martin J. & James Fife (ed.) (1993). The Celtic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-01035-7.
Borsley, Robert D. & Ian Roberts (ed.) (1996). The Syntax of the Celtic Languages: A Comparative Perspective. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521481600.
Cowgill, Warren (1975). "The origins of the Insular Celtic conjunct and absolute verbal endings". ใน H. Rix (บ.ก.). Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14. September 1973. Wiesbaden: Reichert. pp. 40–70. ISBN 3-920153-40-5.
Celtic Linguistics, 1700–1850 (2000). London; New York: Routledge. 8 vols comprising 15 texts originally published between 1706 and 1844.
Forster, Peter; Toth, Alfred (July 2003). "Toward a phylogenetic chronology of ancient Gaulish, Celtic, and Indo-European". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 100 (15): 9079–84. Bibcode:2003PNAS..100.9079F. doi:10.1073/pnas.1331158100. PMC 166441. PMID 12837934.
Gray, Russell D.; Atkinson, Quintin D. (November 2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin". Nature. 426 (6965): 435–39. Bibcode:2003Natur.426..435G. doi:10.1038/nature02029. PMID 14647380. S2CID 42340.
Hindley, Reg (1990). The Death of the Irish Language: A Qualified Obituary. Routledge. ISBN 0-415-04339-5.
Lewis, Henry & Holger Pedersen (1989). A Concise Comparative Celtic Grammar. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. ISBN 3-525-26102-0.
McCone, Kim (1991). "The PIE stops and syllabic nasals in Celtic". Studia Celtica Japonica. 4: 37–69.
McCone, Kim (1992). "Relative Chronologie: Keltisch". ใน R. Beekes; A. Lubotsky; J. Weitenberg (บ.ก.). Rekonstruktion und relative Chronologie: Akten Der VIII. Fachtagung Der Indogermanischen Gesellschaft, Leiden, 31 August – 4 September 1987. Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck. pp. 12–39. ISBN 3-85124-613-6.
McCone, K. (1996). Towards a Relative Chronology of Ancient and Medieval Celtic Sound Change. Maynooth: Department of Old and Middle Irish, St. Patrick's College. ISBN 0-901519-40-5.
Russell, Paul (1995). An Introduction to the Celtic Languages. Longman. ISBN 0582100828.
Schmidt, K.H. (1988). "On the reconstruction of Proto-Celtic". ใน G. W. MacLennan (บ.ก.). Proceedings of the First North American Congress of Celtic Studies, Ottawa 1986. Ottawa: Chair of Celtic Studies. pp. 231–48. ISBN 0-09-693260-0.
Schrijver, Peter (1995). Studies in British Celtic historical phonology. Amsterdam: Rodopi. ISBN 90-5183-820-4.
Schumacher, Stefan; Schulze-Thulin, Britta; aan de Wiel, Caroline (2004). Die keltischen Primärverben. Ein vergleichendes, etymologisches und morphologisches Lexikon (ภาษาเยอรมัน). Innsbruck: Institut für Sprachen und Kulturen der Universität Innsbruck. ISBN 3-85124-692-6.

อ่านเพิ่ม

Markey, Thomas L. (2006). "Early Celticity in Slovenia and at Rhaetic Magrè (Schio)". Linguistica. 46 (1): 145–72. doi:10.4312/linguistica.46.1.145-172..
Sims-Williams, Patrick (2020). "An Alternative to 'Celtic from the East' and 'Celtic from the West'". Cambridge Archaeological Journal. 30 (3): 511–29. doi:10.1017/S0959774320000098. S2CID 216484936..
Stifter, David (Apr 2020). "The early Celtic epigraphic evidence and early literacy in Germanic languages". NOWELE: North-Western European Language Evolution. 73 (1): 123–152. doi:10.1075/nowele.00037.sti. ISSN 0108-8416. S2CID 219024967.

แหล่งข้อมูลอื่น

กลุ่มภาษาเคลต์ ที่เว็บไซต์ Curlie
Aberdeen University Celtic Department เก็บถาวร 8 ธันวาคม 2008 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
"Labara: An Introduction to the Celtic Languages", by Meredith Richard
Celts and Celtic Languages (PDF)

This article uses material from the Wikipedia ไทย article กลุ่มภาษาเคลต์, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.