Populli I Lashtë Izraelitët

Dëshmia më e hershme e regjistruar e një populli me emrin Izrael shfaqet në Merneptah Stele të Egjiptit të lashtë, që daton rreth vitit 1200 pes. Sipas llogarisë moderne arkeologjike, izraelitët dhe kultura e tyre u degëzuan nga popujt kananitë dhe kulturat e tyre nëpërmjet zhvillimit të një feje të veçantë monolatristike - dhe më vonë monoteiste - të përqendruar te perëndia kombëtare Yahweh. Ata flisnin një formë arkaike të gjuhës hebraike, e cila ishte një varietet rajonal i gjuhës kananite, e njohur sot si hebraishtja biblike.

Sipas Biblës, izraelitët janë pasardhës të Jakobit, i cili më vonë u quajt Izrael. Pas një thatësire të madhe, Jakobi dhe dymbëdhjetë djemtë e tij ikën në Egjipt, ku më në fund formuan Dymbëdhjetë Fiset e Izraelit. Më vonë izraelitët u nxorrën nga skllavëria në Egjipt dhe më pas u sollën në Kanaan nga Moisiu; ata përfundimisht pushtuan Kanaanin nën udhëheqjen e Jozueut. Studiuesit modernë pajtohen se Bibla nuk ofron një tregim autentik të origjinës së izraelitëve, dhe përkundrazi e shohin atë si një mit të tyre kombëtar. Megjithatë, pranohet se ky tregim ka një "bërthamë historike" për të.

Një periudhë fisnore u pasua nga ngritja e dy mbretërive izraelite: Izraelit dhe Judës. Bibla portretizon Izraelin dhe Judën si pasardhës të një Mbretërie të mëparshme të Bashkuar të Izraelit, megjithëse historikiteti i saj është i diskutueshëm. Mbretëria e Izraelit, me kryeqytetin e saj në Samaria, ra në duart e Perandorisë Neo-Asiriane rreth vitit 720 pes; ndërsa Mbretëria e Judës, me kryeqytetin e saj në Jeruzalem, u shkatërrua nga Perandoria Neo-Babilonase në vitin 586 pes. Një pjesë e popullsisë judease u internua në Babiloni, por u kthye në Izrael pasi Kiri i Madh pushtoi rajonin.

Hebrenjtë dhe samaritanët janë pasardhës të izraelitëve të lashtë. Judenjtë pretendojnë prejardhjen nga fisi i Judës dhe fisi i Benjaminit, dhe pjesërisht nga fisi i Levit, pasi dhjetë fiset veriore konsideroheshin të humbura pas robërisë asiriane. Samaritanët pretendojnë se kanë prejardhje nga fisi i Efraimit dhe fisi i Manasit (dy djemtë e Jozefit) si dhe nga fisi i Levit. Grupe të tjera kanë pretenduar gjithashtu lidhje me izraelitët gjatë historisë.