35°32′N 14°18′E / 35.53°N 14.30°E / 35.53; 14.30
Republika e Malta Repubblika ta' Malta | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Vendndodhja e Maltës (e gjelbër e errët) – në Europë ( e gjelbër & gri e errët) | |||||
Himni Kombëtar | L-Innu Malti (Himni Maltez) | ||||
Kryeqyteti | Valeta | ||||
Qyteti më i madh | Birkirkara | ||||
Gjuha zyrtare | Maltezisht | ||||
Pavarësia | 21 shtator 1964 (nga Britania e Madhe) | ||||
Anëtarësimi në OKB | 1 dhjetor 1964 | ||||
Forma e qeverisjes | Republikë Parlamentare | ||||
President | Marie Louise Coleiro Preca | ||||
Kryeministër | Joseph Muscat | ||||
Sipërfaqja – totale – % ujë | Vëndi i 207-të 100 km² 0,001 | ||||
Popullsia (2014) – totale – dendësia | Vëndi i 171-të 445.426 banorë 1.410 banorë/km² | ||||
PBB (2014) PBB për banor | 10,582 miliard dollarë 24.876 dollarë | ||||
Monedha | Euro (€) (EUR) | ||||
Zona kohore – zakonisht – në verë | UTC+1 UTC+2 | ||||
Prefiksi telefonik | +356 | ||||
Kodi i internetit | .mt | ||||
Kodi ISO 3166-1 | MT |
Republika e Maltës (maltezisht Repubblika ta' Malta) është shteti më i vogël që gjendet në ishujt e Evropës. Malta përbëhet nga tre ishuj të banuar, Ishulli Maltës (rreth 246 km²), Gozo (rreth 67 km²) dhe Kemna (rreth 3 km²) dhe ishujt e pabanuar: Kemunet, Filfola dhe ishulli i Shën Palit.
Sipërfaqja e përgjithshme e Maltës është 316 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35 50 V, 14 35 L. Vija bregdetare e Maltës është 196.8 km e gjatë duke mos llogaritur 56.01 km të ishujt e Gozosë (ang.: the island of Goz). Malta është një grup ishujsh dhe nuk ndanë kufi tokësorë me ndonjë vend.
Pjesa më e madhe e relievit të Maltës është terren i rrafshët dhe i lëmuar, të formuar si ujdhesa pranë bregut të detit. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit (0m) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 253 metrave në vendin e quajtur Ta'Dmejrek.
Klima e Maltës është klimë e mesdhetare e nxehtë me verë të thatë e dimër të butë me reshje shiu.
Historia e Maltës është mijëra vjeçare. Ajo kaloi nga duart e grekeve tek romaket, pastaj tek bizantinet. Ne shekullin e 9 u pushtua nga arabet ndërsa ne shekullin XI u pushtua nga Mbretëria e Sicilisë. Në vitin 1282 kaloi tek spanjollët të cilët ua dorëzuan më 1530 Urdhërit të Maltës. Në vitin 1565 u rrethua nga osmanët mirëpo ky urdhër e mbrojti me sukses ishullin. Si rrjedhojë një vit më vonë u formua qyteti La Valleta që e mori emrin nga udhëheqësi i Urdhërit të Maltës, Zhan Parisot de la Valleta. Në vitin 1798, Urdhëri i Maltës u detyrua t'ua dorëzonte pa lufte francezëve. Mirëpo më 1800 u pushtua nga anglezët dhe qëndroi një kohe të gjatë nën sundimin e tyre. Gjate Luftës se Dyte Botërore ajo u be arene ndërluftuese. Më 21 shtator 1964, Malta shpalli pavarësinë nga Anglia ndërsa më 1 dhjetor 1964 u pranua si anëtare e OKB-së. Më 1974 u shall republikë, ndërsa pas 30 vjetësh, më 1 maj 2004 u pranua në Bashkimin Evropian. Nga 1 janari 2008 pranoi Euronë si valutë kombëtare dhe kësisoj u bë pjesë e Eurozonës.
Nga 0-14 vjet: 16,1% (33.526 meshkuj / femra 31780)
nga 15-64 vjet: 69,4% (142.491 meshkuj / femra 138769)
nga 65 vjeç e më tepër : 14,5% (25.406 meshkuj / femra 33193) (2009 )
e përgjithshme: 39,5 vite
e mashkujve : 38,1 vjet
e femrave: 40,9 vjet (2009 )
0,4% (2009 ).Në vendin e vend 163 në botë.
10,36 lindje / 1000 popullsia (2009 )
Në vendin e vend 189 në botë.
8,38 vdekje / 1000 popullsisë (korrik 2009 ) Radhitet në vendin e 98 në botë
shkalla e përgjithshme: 3,75 vdekje / 1000 lindje të gjalla
Radhitet në vendi e 213 në botë,
tek meshkujt: 4,2 vdekje / 1000 lindje të gjalla
tek femra: 3,27 vdekje / 1000 lindje të gjalla (2009 )
Popullsia e përgjithshme: 79,44 vjet
Radhitet në vendin e 29 në botë
mashkujt: 77,21 vjet
femrat: 81,8 vjet (2009 )
1,51 fëmijët e lindur /nji grua (2009 )
Anglisht
Feja zyrtare në shtetin e Maltës është ajo katolike. Malta është vendi me përqindjen më të madhe të popullsisë së saj të besimit katolik në Evropë dhe në botë.
Që nga 1993 Malta ndahet në 68 njësi administrative të quajtura konsuj lokal (org.:kunsill lokali. Kjo është edhe vetmja formë e administrimit pas decentralizimit që parashikonte të mos ketë ndonjë nivel më të lartë.
Malta | Għawdex | |
|
|
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Malta, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.