Pretoria: Glavni grad Južnoafričke Republike

Pretoria je i administrativni centar južnoafričke Provincije Gauteng i dio metropolitanskog grada Tshwane (aglomeracija od 21 grada) u kom živi 2 345 908 stanovnika.

Pretoria Pretoria Philadelphia
Pogled na centar grada
Zastava Grb
Geslo: Præstantia Prævaleat Prætoria (Nek Pretorija bude prva u izvrsnosti)
Koordinate: 25°44′S 28°11′E / 25.733°S 28.183°E / -25.733; 28.183
Država	Južna Afrika
provincija	Gauteng
Metropolitansko područje	Tshwane
Površina
- Ukupna	1 644 km²
Visina	1 271
Stanovništvo (2001.)
- Grad	525 384
Vremenska zona	UTC+2 (UTC+2)
Karta
Pretoria class=notpageimage| Pretoria na karti Južnoafričke Republike

Njeno orginalno ime bilo je Pretoria Philadelphia ("Pretoria bratske ljubavi").

Pretoriju u Južnoj Africi zovu Grad jakarandi zbog brojnih drvoreda sa tropskim zimzelenim drvetom jakaranda.

Pretoria je udaljena svega 60 km od Johannesburga leži na visorovni od 1 271 m. Grad se prostire u kotlini rijeke Apies, duž njenih dviju obala i po zapadnim obroncima masiva Magaliesberg, koja sa istoka zatvara kotlinu grada.

Pretoriju je osnovao 1855. Marthinus Wessel Pretorius, sin Andriesa Pretoriusa, burskog državnika, i nazvao ga po imenu oca..Pretoria je postala 1860. glavni grad burske Republike Transvaal (1856. -1877. i 1881.-1902.). Od 31. maja 1910. Pretoria je sjedište vlade britanskog dominiona Južnoafrička Unija, status grada dobila je tek 1931. Za vrijeme Drugog burskog rata (1899.-1902.), tadašnji ratni dopisnik i obavještajac Winston Churchill (kasniji britanski premijer) bio je zatvoren u Pretoriji 1899. iz koje je uspio pobjeći. U Pretoriji je 31. maja 1902. u palači Melrose potpisan Mir iz Vereeniginga, kojim je završio Drugi burski rat.

 

Pretoria je dobro urbanistički osmišljen grad, poznat po svojim ulicama sa alejama zimzelenih jakarandi. Glavna ulica Church Street (Crkvena ulica) proteže se kroz grad u smjeru istok-zapad u dužini od 20 km. Nakon Drugog svjetskog rata izgrađeno je puno nebodera oko Crkvenog trga (Church Square). Grad je pun spomenika koji veličaju bursku historiju i njene velikane (Spomenik Voortrekkerima, statue Paula Krugera i Louisa Bothe), tako da to izaziva polemike u novoj političkoj realnosti Južnoafričke Republike, većinsko domorodačko stanovništvo željelo bi ih čak ukloniti, ali još uvijek prevladavajuća burska većina u gradu ne želi ni čuti o tome. Slične polemike vladaju i oko promjene imena, crnačka većina predlaže novo ime grada - Tshwane, ali se bjelačka većina zasad uspješno opire tome. Pretoria ima puno kulturnih institucija, poput Muzeja Kruger, velikog Muzeja historije nacionalne kulture i Muzeja umjetnosti. Pretoriju krase veliki parkovi, osobito je privlačni terasasti Park kod vladinih palača, potopljeni vrtovi u Parku Venning, rezervati prirode oko grada i Nacionalni Zoološki vrt. Grad ima dvije katedrale: anglikansku i rimokatoličku.

Pretoria ima relativno suhu subtropsku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, sa dugim toplim i kišnim ljetima, i kratkim suhim zimama. godišnja doba, vlažnom i suhom. Prosječna temperatura u gradu je oko 18,7 °C Svoju umjerenost grad zahvaljuje visokoj nadmorskoj visini od 1350 m. na kojoj se nalazi, ali i tome što leži u kotlini okruženoj planinama, koje ga štite od uticaja hladnih zračnih masa sa juga i jugoistoka. Zimi se zna lediti, ali snijeg izuzetno rijetko pada, zabilježen je 1959. i 1968. ali se brzo otopio.

Pretoria je prije svega grad savezne administracije, ali je također važno željezničko i prometno čvorište i grad sa razvijenom industrijom. U gradu ima puno poduzeća koja se bave inžinjeringom, i proizvodnjom opreme za rudarstvo (dijamante) kao i puno pogona prehrambene industrije.

Pretoria ima univerzitet, najveći u zemlji sa 50 000 studenata, čiji korijeni sežu u 1908. kad je osnovan Transvaal University College, kolokvijalno zvan Tuks po svom akronimu, iz njega je nastao Univerzitet u Pretoriji odlukom parlamenta 10. oktobra 1930. Pored njega u gradu djeluje i Univezitet Južne Afrike (osnovan 1873.) kao i više srednjih tehničkih i pedagoških škola i fakulteta. U gradu djeluje i više naučnih institucija, od kojih su najveći Savjet za naučno i industrijsko istraživanje i Veterinarski institut Onderstepoort.

•  
  Stara zgrada Transvaalskog parlamenta
•  
  Palača pravde
•  
  Crkveni trg
•  
  Panorama grada