Manastir Manasija

Nalazi se na oko 30 kilometara od auto-puta Beograd–Niš, blizu Despotovca.

Manastir je podigao despot Stefan Lazarević, poznat i kao Visoki Stefan, čije se mošti, po mišljenju nekih stručnjaka, nalaze u južnom delu crkve, ispod bele mermerne ploče. Gradnja je trajala između 1407. i 1418. godine. Odmah posle osnivanja, Manasija je postala kulturni centar despotovine. Njena „Resavska škola“ bila je prepisivačka radionica i bila je izvor pisanih dela i prevoda i posle pada despotovine [sr], kroz ceo 15. i 16. vek.

 

Manastirski kompleks sastoji se iz:

• crkve Svete Trojice,
• velike trpezarije ili takozvane „škole“ (koja se, teško oštećena, nalazi južno od crkve)
• tvrđave sa 11 kula od kojih je najveća „Despotova kula“ (severno od crkve).

U toku viševekovne turske okupacije, manastir je više puta pustošen i razaran. Sa crkve je bio skinut olovni krov, pa je više od jednog veka crkvena građevina prokišnjavala i dve trećine fresaka je nepovratno propalo.

Zapadni deo crkve, takozvana „priprata“, prilikom jedne eksplozije u 18. veku teško je oštećena, pa je današnja priprata većim delom naknadno dozidana. Srećom, u tom delu crkve očuvan je pod u mozaiku, koji je rađen od krupnog raznobojnog kamena.

Iako teško oštećen, živopis Manasije spada u red najvećih dometa srednjovekovnog slikarstva. Od očuvanih fresaka najzanimljivija je kritorska kompozicija na zapadnom zidu glavnog dela crkve na kojoj despot Stefan drži u jednoj ruci povelju a u drugoj model manastira. Na toj fresci je on u vladarskim odorama sa vladarskim insignijama.

Na južnom i severnom zidu - u pevnicama - očuvani su veličanstveni likovi svetih ratnika. U gornjim zonama pevnica naslikane su scene iz života Gospoda Hrista i ilustrovane Njegove priče iz Jevanđelja. U glavnom kubetu su predstavljeni starozavetni proroci. U oltaru je naslikano Pričešće apostola i Povorka svetih otaca, među kojima je (poslednji u redu prema severu) prvi srpski arhiepiskop - sveti Sava. Na stubovima su dobro očuvani medaljoni sa poprsjima svetitelja, kao lik svetog arhanđela Mihaila (na južnom) i svetog Petra Aleksandrijskog (na severnom stubu).

Manasija je rušena i pustošena mnogo puta. Ostalo je zabeleženo da je stradala 1439, 1456, 1476, i 1734, ali je i obnavljana 1735, 1806, 1810, i 1845. godine. Zavod za zaštitu spomenika kulture SR Srbije je 1956. godine uradio obimne konzervatorsko-restauratorske radove uključujući i čišćenje i konzervaciju fresaka.

•  
  Ulazna kapija kroz zapadne zidine.
•  
  Manastirska crkva svete Trojice
•  
  Pogled sa severne strane
•  
  Manastir Manasija
•  
  Ostaci monumentalne trpezarije
•  
  Manastir Manasija, 1875
•  
  Crkva pre rekonstrukcije i Despotova kula
•  
  Sveti ratnici, detalj freske iz Manasije
•  
  Despot Stefan
•  
  Lik gospodina Stefana Lazarevića

 

Manastir Manasija na Wikimedijinoj ostavi

• Spomenici kulture u Srbiji: Manastir Manasija (Srpska akademija nauka i umetnosti) (sh) (en)
• Sekcija tvrđava: Utvrđenje manastira Manasija (sh)
• Joanikije, iguman manastira Manasije („Pravoslavlje“, br. 920, 15. jul 2005.) Arhivirano 2012-04-23 na Wayback Machine-u
• Arheološki nalazi pod ključem („Politika“, 29. novembar 2006.)^{[mrtav link]}
• Despot Stefan i manastir Manasija u glasilima Srpske pravoslavne crkve („Pravoslavlje“, br. 952, 15. novembar 2006.)^{[mrtav link]}
• Mošti despota Stefana u Manasiji (vest od 22. decembra 2006.)
• Manastir Manasija Kompletan vodič kroz Srbiju
• Manasiji pripada pola Despotovca („Večernje novosti“, 21. februar 2012)