Tellur (Te, łac. tellurium) – pierwiastek chemiczny, tlenowiec z grupy półmetali w układzie okresowym.
Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Ziemi – tellus.
antymon ← tellur → jod | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
srebrzystoszary | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widmo emisyjne telluru | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa, symbol, l.a. | tellur, Te, 52 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia | −II, −I, IV, VI | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości metaliczne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości tlenków | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa | 127,60 ± 0,03 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia | stały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość | 6240 kg/m³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia | 449,51 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia | 988 °C | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
Tellur w postaci krystalicznej jest srebrzystobiały, miękki i kruchy (handlowo dostępny jest w postaci szarego proszku). Jest półprzewodnikiem. Reaguje ze stężonym kwasem azotowym, tworząc kwas tellurawy (H
2TeO
3), w reakcji telluru z wodą królewską powstaje kwas tellurowy (H
2TeO
4). Ze stężonym gorącym kwasem siarkowym tellur reaguje, tworząc roztwór o barwie czerwonej, zawierający kationy tetratellurowe Te2+
4. Zabarwienie wynika z obecności 6 zdelokalizowanych elektronów π w płaskiej, kwadratowej strukturze kationów tetratellurowych. Kationy te pod wpływem wody hydrolizują z wydzieleniem czarnego osadu telluru.
Tworzy tellurki M
2Te, telluryny M
2TeO
3 i tellurany M
2TeO
4 (gdzie M – kation metalu jednowartościowego). Tellurowodór H
2Te jest nietrwałym, trującym gazem, o nieprzyjemnym zapachu. Pył i pary telluru działają szkodliwie przy ich wdychaniu, drażnią także oczy.
W skorupie ziemskiej występuje on w ilości 0,005 ppm. Minerałem tego pierwiastka jest np. telluryt (TeO
2).
Związki zawierające tellur zostały odkryte w 1782 w kopalni złota w dawnej Kleinschlatten (Transylwania), a obecnie w Zlatnej (Rumunia) przez austriackiego mineraloga Franza-Josepha Müllera von Reichensteina, nazwany przez Martina Heinricha Klaprotha w 1798.
Tellur używany jest przede wszystkim jako składnik stopów z żelazem, miedzią i ołowiem. Dodatek telluru powoduje, że stop jest łatwiejszy do obróbki. Jest również używany do produkcji półprzewodników, a także w procesie wulkanizacji gumy i jako przeciwstukowy składnik benzyn. Tellurek kadmu używany do produkcji paneli fotowoltaicznych, a niektóre związki wykorzystywane są do środków owadobójczych.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Tellur, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.