Ochra (stgr. ὤχρα ōchra, z ὠχρός ōchrós – „żółty, blady”) – rodzaj pelitycznej zwietrzeliny skał i iłów bogatych w związki żelaza, wykorzystywany jako naturalny, nieorganiczny pigment o barwie od żółtej do brązowej.
Przybliżone współrzędne barw1 | |
Hex (szesnastkowo) | #CC7722 |
---|---|
RGB [0-255] | (204, 119, 34) |
CMYK [0–100%] | (0, 42%, 83%, 20%) |
HSV [°, %, %] | (30°, 83%, 80%) |
1Dla większości barw są to dane orientacyjne. |
Ochra powstaje przez zmieszanie glinokrzemianów i substancji barwnych, głównie tlenków żelaza. Ilość i rozdrobnienie tlenków żelaza, oraz tlenków i wodorotlenków manganu wpływa na barwę. Barwnik ten jest wykrywany makroskopowo, między innymi dzięki analizie fizyko-chemicznej.
Ochry powstają w strefie wietrzenia minerałów macierzystych. Można wyróżnić ochrę żelazistą, żółtą ochrę antymonową, kremowo-żółtą ochrę bizmutową, czarną ochrę molibdenową, cytrynowo-żółtą ochrę uranową. Obok metali, które mogą występować w postaci różnych związków chemicznych (tlenki, tlenowodorotlenki, krzemiany, siarczany), występują domieszki, przeważnie minerały ilaste, kwarc drobnoziarnisty, szczątki organiczne i inne substancje.
Kolor i odcień ochry może być modyfikowany przez obróbkę termiczną. Żółta ochra podgrzana do 200 °C zmienia kolor w kierunku pomarańczowo-czerwonym. Stosowanie wyższych temperatur pozwala uzyskać ciemniejsze odcienie, aż do ciemnowiśniowego i ciemnobrunatnego.
Ochra towarzyszy ludzkości od początku naszego gatunku. W wielu kulturach szczególnie ochra czerwona miała i nadal ma znaczenie rytualne i obrzędowe.
Ochra była używana przez społeczności paleolitu, mezolitu i neolitu do konserwacji i obróbki skór oraz jako barwnik do wyrobów artystycznych.
Stosowana jest w przemyśle do produkcji farb, lakierów, zabarwiania wyrobów ceramicznych, materiałów budowlanych, a także w przemyśle kosmetycznym.
Współcześnie słowem ochra najczęściej określa się w farbach artystycznych tlenki żelazowe żółte, numer indeksu kolorów PY42, w przeciwieństwie do ochr naturalnych, którym przypisany jest indeks PY43. Sjeną w takich farbach nazywana jest mieszanina syntetycznych tlenków żelaza: żółtego, czerwonego i czarnego. W farbach przemysłowych kolor nazywany ochrą lub sjeną może być mieszaniną pigmentów innych niż tlenki żelazowe.
Dla ochry jako pigmentu występującego w odcieniach od jasnożółtego do jasnego brązu w języku polskim stosuje się także termin ugier.
Polska norma BN-69/6046-08 rozróżnia ochry według odcieni:
This article uses material from the Wikipedia Polski article Ochra, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.