Nagroda Abela (Nagroda Abla) – nagroda przyznawana w dziedzinie matematyki przez króla Norwegii.
Pod wieloma względami stanowi matematyczny odpowiednik Nagrody Nobla.
Nagroda za | osiągnięcia matematyczne |
---|---|
Przyznający | Norweska Akademia Nauk |
Państwo | |
Lokalizacja | Oslo (Norwegia) |
Pierwsze rozdanie | 2003 |
Strona internetowa |
Nagroda Abela została ustanowiona przez norweski rząd w 2002 roku, w dwusetną rocznicę urodzin matematyka Nielsa Henrika Abela. 23 listopada 2001 roku premier Norwegii, Jens Stoltenberg, ogłosił na Uniwersytecie w Oslo, że rząd przeznaczył 200 milionów koron norweskich (około 25 milionów dolarów) na Fundację Abela, mającą wypłacać nagrody. Wartość Nagrody Abela wynosi obecnie 980 000 dolarów.
Nagroda Abela w zamyśle ma niwelować braki Medalu Fieldsa – jak dotąd najbardziej prestiżowej nagrody matematycznej – które nie pozwalają mu stać się pełnym odpowiednikiem Nagrody Nobla, a mianowicie:
Kandydatury do Nagrody Abela może zgłosić praktycznie każdy, nie można jednak zgłosić się samemu. Laureatów wybiera pięcioosobowy komitet powoływany na okres dwuletni przez Norweską Akademię Nauk w porozumieniu z Międzynarodową Unią Matematyczną (IMU). Nazwisko laureata ogłaszane jest corocznie na przełomie marca i kwietnia. Możliwe jest przyznanie nagrody więcej niż jednej osobie, jednak tylko wtedy, gdy prowadziły one badania w tej samej dziedzinie.
Rok | Laureat | Instytucja | Uzasadnienie |
---|---|---|---|
2003 | Jean-Pierre Serre | Kolegium Francuskie | za osiągnięcia w dziedzinie topologii, geometrii algebraicznej oraz teorii liczb |
2004 | Michael Atiyah Isadore Singer | Uniwersytet Edynburski Instytut Techniczny Massachusetts | za odkrycie i udowodnienie twierdzenia o indeksietopologii, geometrii i analizy oraz wybitną rolę w budowaniu nowych mostów między matematyką a fizyką teoretyczną | , a także za osiągnięcia w łączeniu
2005 | Peter Lax | Instytut Nauk Matematycznych im. Richarda CourantaUniwersytet Nowojorski) | (za wkład w teorię i zastosowanie równań różniczkowych cząstkowych oraz sposobów ich rozwiązywania |
2006 | Lennart Carleson | Królewski Instytut Techniczny | za wkład w analizę harmoniczną i teorię gładkich systemów dynamicznych |
2007 | S.R. Srinivasa Varadhan | Instytut Nauk Matematycznych im. Richarda Couranta (Uniwersytet Nowojorski) | za wkład do teorii prawdopodobieństwa, w szczególności za stworzenie jednolitej teorii dużych odchyleń |
2008 | John Griggs Thompson Jacques Tits | Uniwersytet Florydy Kolegium Francuskie | za głębokie osiągnięcia w algebrze, a szczególnie za stworzenie nowoczesnej teorii grup |
2009 | Michaił Gromow | Instytut Wyższych Studiów Naukowych | za rewolucyjny wkład w dziedzinie geometrii |
2010 | John Tate | Uniwersytet Teksański w Austin | za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teorii liczb |
2011 | John Milnor | Uniwersytet w Stony Brook | za pionierskie odkrycia w topologii, geometrii i algebrze |
2012 | Endre Szemerédi | Węgierska Akademia Nauk oraz Uniwersytet Rutgersa | za głęboki wkład w matematykę dyskretną i informatykę teoretyczną |
2013 | Pierre Deligne | Instytut Studiów Zaawansowanych | za odegranie kluczowej roli w łączeniu geometrii algebraicznej z innymi dziedzinami matematyki |
2014 | Jakow Sinaj | Instytut Fizyki Teoretycznej im. Lwa LandauaUniwersytet Princeton | orazza wkład w teorię systemów dynamicznych, teorię ergodyczną i fizykę matematyczną |
2015 | John Forbes Nash Louis Nirenberg | Uniwersytet Princeton Instytut Nauk Matematycznych im. R.C. (UN) | za wkład w teorię cząstkowych równań różniczkowych |
2016 | Andrew Wiles | Uniwersytet w Princeton | za udowodnienie wielkiego twierdzenia Fermata |
2017 | Yves Meyer | École normale supérieure Paris-Saclay | za teorię falek |
2018 | Robert Langlands | Instytut Studiów Zaawansowanych | za badania nad związkami między teorią liczb a teorią reprezentacji |
2019 | Karen Uhlenbeck | Uniwersytet Teksański w Austin | za osiągnięcia w badaniach geometrycznych równań różniczkowych cząstkowych, cechowania i wkład w geometrię, analizę i fizykę matematyczną |
2020 | Gregory A. Margulis | Uniwersytet Yale | za nowatorskie wykorzystanie metod teorii prawdopodobieństwa i dynamiki w teorii grup, teorii liczb i kombinatoryce |
2021 | László Lovász Avi Wigderson | Uniwersytet Loránda Eötvösa Uniwersytet Princeton | za fundamentalny wkład w informatykę i matematykę dyskretną, dzięki czemu stały się one centralnymi dziedzinami współczesnej matematyki |
2022 | Dennis Sullivan | Graduate Center, CUNY Stony Brook University | za przełomowy wkład w szeroko pojętą topologię, a w szczególności jej aspekty algebraiczne, geometryczne i dynamiczne |
2023 | Luis Caffarelli | Uniwersytet Teksański w Austin | za przełomowy wkład w teorię regularności nieliniowych równań różniczkowych cząstkowych, w szczególności zagadnienia ze swobodnym brzegiem i równanie Monge’a-Ampère’a |
2024 | Michel Talagrand | Centre national de la recherche scientifique | za przełomowy wkład w w teorię prawdopodobieństwa i analizę funkcjonalną z wyjątkowymi zastosowaniami w fizyce matematycznej i statystyce |
This article uses material from the Wikipedia Polski article Nagroda Abela, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.