Architektura Kopuła: Sklepienie o kształcie czaszy
Kopuła – sklepienie o kształcie czaszy, półkoliste, półeliptyczne, ostrołukowe lub cebulaste, oparte na murze lub bębnie budowane nad pomieszczeniami o planie kolistym, eliptycznym albo wielobocznym za pośrednictwem pendentywów lub tromp.
Do budowy kopuł używano ciosów kamiennych lub cegieł w kształcie klina (klińców). Obecnie do konstrukcji kopuł używa się stali lub żelbetu. Sklepienna część kopuły nazywana jest czaszą, a widoczna z wnętrza podniebieniem.
W okresie renesansu wprowadzono kopuły dwuwarstwowe o warstwach połączonych żebrami. Powierzchnia, widoczna od strony wewnętrznej, często jest wzbogacona przez wprowadzenie dodatkowych poziomych pasów, kasetonów, zdobiona malarsko lub rzeźbiarsko (sztukateria).
Jej wnętrze bywa doświetlane oknami umieszczonymi bezpośrednio w czaszy, bębnie lub za pośrednictwem latarni – nadbudówki w postaci wieżyczki wieńczącej kopułę. Kopuły stosuje się w budownictwie i architekturze od starożytności do czasów współczesnych.
Przykłady kopuł:
- Panteon na Polu Marsowym w Rzymie, kopuła o średnicy 43,3 m (zbudowany w 125 roku n.e., na miejscu prostokątnej świątyni z 27 roku p.n.e., zniszczonej przez pożar na początku II wieku;
- Hagia Sophia – Stambuł, kopuła o średnicy 32,6 m, wysokości 52,0 m, (wzniesiona w latach 532–562);
- kopuła bazyliki św. Piotra w Rzymie, kopuła o średnicy wewnętrznej 42,0 m, wysokości 52,0 m zaprojektowana w 1547 r. przez Michała Anioła;
- kopuła Hali Stulecia we Wrocławiu autorstwa Maxa Berga, wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W chwili powstania (1913 r.) była największą kopułą na świecie.
Galeria
-
Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji (2013) -
Kopuła, Panteon w Rzymie (2005) -
Wnętrze kopuły w zakładzie przyrodoleczniczym „Wojciech” w Lądku-Zdroju -
Zobacz też
- kopuła pozorna
- koncha – półkopuła
Przypisy
Bibliografia
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 78, 79. ISBN 83-85001-89-1.
- Sztuka świata. Słownik terminów tom 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013. ISBN 978-83-213-4726-4.
- Hala Stulecia. halastulecia.pl. [dostęp 2020-12-06]. (pol.).
This article uses material from the Wikipedia Polski article Kopuła (architektura), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.