Języki austronezyjskie – rodzina języków, którymi posługuje się ok.
350 mln rdzennych mieszkańców wysp Oceanii i Azji Południowo-Wschodniej, Tajwanu oraz Madagaskaru. Języki austronezyjskie używane są na Madagaskarze, w Malezji, Singapurze i Timorze Wschodnim oraz na Filipinach; ich zasięg geograficzny obejmuje też większą część Indonezji (na Nowej Gwinei oraz na wyspach Halmahera, Timor, Alor i Pantar występują liczne języki papuaskie) oraz niektóre regiony Wietnamu, Kambodży i Tajwanu. Przedstawicielami rodziny austronezyjskiej posługują się także mieszkańcy obszarów przybrzeżnych Papui-Nowej Gwinei oraz ludy Nowej Brytanii i Nowej Irlandii. Języki austronezyjskie rozprzestrzenione są również w innych regionach Melanezji (od Wysp Salomona i Vanuatu aż po Nową Kaledonię i Fidżi) oraz w całej Polinezji i Mikronezji.
Obszar | |
---|---|
Użytkownicy | |
Liczba mówiących | ok. 350 mln |
Kody rodziny językowej | |
ISO 639-5 | map |
Glottolog | aust1307 |
Występowanie | |
Zasięg geograficzny języków austronezyjskich | |
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. |
Do najbardziej istotnych (pod względem liczby użytkowników) języków austronezyjskich należą: malajski (indonezyjski i malezyjski), jawajski, tagalski (filipiński) i malgaski. Rodzina austronezyjska szacunkowo obejmuje ponad 1250 języków i jest drugą rodziną językową pod względem liczebności języków (po nigero-kongijskiej). Ma najbardziej rozległy zasięg geograficzny spośród rodzin językowych świata (poza indoeuropejską). Języki wschodniej Indonezji, Papui-Nowej Gwinei i Timoru Wschodniego nienależące do rodziny austronezyjskiej określa się mianem papuaskich (nieaustronezyjskich).
Dawniej rodzinę austronezyjską określano mianem malajsko-polinezyjskiej, wskazując na najdalszych poznanych jej przedstawicieli, tj. język malajski na zachodzie oraz języki polinezyjskie na wschodzie. Później stwierdzono pokrewieństwo przynależących do niej języków z językami tajwańskimi. Termin „austronezyjski” został wprowadzony w 1899 r. przez Wilhelma Schmidta i zdołał się zadomowić w terminologii językoznawczej. Współcześnie pod pojęciem języków malajsko-polinezyjskich rozumie się raczej największą gałąź rodziny austronezyjskiej.
Zrekonstruowano słownictwo praaustronezyjskie.
Według serwisu Ethnologue rodzina języków austronezyjskich dzieli się na następujące grupy:
Języki należące do wszystkich powyższych grup, z wyjątkiem malajsko-polinezyjskich, używane są jedynie na Tajwanie. Z tego względu często określa się je zbiorczą nazwą „języki tajwańskie”, chociaż są one między sobą bardziej zróżnicowane, niż ponad tysiąc języków należących do grupy malajsko-polinezyjskiej, używanych na ogromnych obszarach Oceanu Spokojnego i Indyjskiego. To większe zróżnicowanie wśród języków tajwańskich niż pomiędzy resztą języków austronezyjskich sugeruje pochodzenie całej rodziny języków właśnie z Tajwanu.
Tabelka porównująca 12 popularnych słów 14 języków austronezyjskich (11 z Filipin, 2 z Indonezji, 1 z Hawajów).
jeden | dwa | trzy | cztery | osoba | dom | pies | kokos | dzień | nowy | my | co | ogień | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
tagalog | isa | dalawa | tatlo | apat | tao | bahay | aso | niyog | araw | bago | tayo | ano | apóy |
bikolski | saro | duwa | tulo | apat | tawo | harong | ayam | niyog | aldaw | ba-go | kita | ano | |
cebuański | usa | duha | tulo | upat | tawo | balay | iro | lubi | adlaw | bag-o | kita | unsa | |
warajski | usa | duha | tulo | upat | tawo | balay | ayam | lubi | adlaw | bag-o | kita | ano | |
tausug | hambuuk | duwa | tu | upat | tau | bay | iru’ | niyug | adlaw | ba-gu | kitaniyu | unu | |
kinaray-a | sara | darwa | tatlo | apat | taho | balay | ayam | niyog | adlaw | bag-o | kita, taten | ano | |
pampango | metung | adwa | atlu | apat | tau | bale | asu | ngungut | aldo | bayu | ikatamu | nanu | |
pangasino | sakey | duara | talora | apatira | too | abong | aso | niyog | agew | balo | sikatayo | anto | |
iloko | maysa | dua | tallo | uppat | tao | balay | aso | niog | aldaw | baro | datayo | ania | |
ivatan | asa | dadowa | tatdo | apat | tao | vahay | chito | niyoy | araw | va-yo | yaten | ango | |
ibanag | tadday | dua | tallu | appa’ | tolay | balay | kitu | niuk | aggaw | bagu | sittam | anni | |
gaddang | antet | addwa | tallo | appat | tolay | balay | atu | ayog | aw | bawu | ikkanetem | sanenay | |
tboli | sotu | lewu | tlu | fat | tau | gunu | ohu | lefo | kdaw | lomi | tekuy | tedu | |
malajski | satu | dua | tiga | empat | orang | rumah/balai | anjing | kelapa/nyiur | hari | baru | kita | apa/anu | api |
jawajski | siji | loro | telu | papat | wong | omah/bale | asu | klopo | dino | anyar | kito | opo/anu | api |
hawajski | ʻekahi | ʻelua | ʻekolu | ʻehā | kanaka | hale | ʻīlio | niu | ao | hou | kākou | aha | ahi |
This article uses material from the Wikipedia Polski article Języki austronezyjskie, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.