Daktylowiec właściwy (Phoenix dactylifera L.), palma daktylowa, daktylowe drzewo – gatunek rośliny z rodziny arekowatych (popularnie nazywanych palmami).
W stanie dzikim nie występuje, jest natomiast uprawiany w wielu krajach świata.
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek | daktylowiec właściwy |
Nazwa systematyczna | |
Phoenix dactylifera L. Sp. pl. 2:1188. 1753 |
Daktyle są bardzo dobrym źródłem przeciwutleniaczy i wykazują właściwości przeciwmutagenne w badaniach in vitro. Owoc składa się w 70% z węglowodanów (głównie z cukrów), co sprawia, że jest to jeden z najbardziej pożywnych naturalnych produktów spożywczych dostępnych dla człowieka. Zawartość wody wynosi od 15 do 30% w zależności od odmiany i stadium dojrzałości owocu.
Daktyle są bardzo pożywne, przyswajalne i są wysokoenergetyczne.
Palma daktylowa jest dobrym źródłem żywności o wysokiej wartości odżywczej. Owoc daktylowy jest bogaty w składniki odżywcze, a dzięki swoim wartościom dietetycznym zawsze był wysoko oceniany przez ludzi. Daktylowce dają ponad 3 000 kalorii na kilogram.
Obie substancje występują w małych ilościach. Tłuszcz jest głównie skoncentrowany w skórze i ma bardziej fizjologiczne znaczenie w ochronie owocu niż przyczynianie się do wartości odżywczej miąższu daktyli.
Daktylowce na etapie dojrzewania, w którym są zwykle i najczęściej spożywane, zawierają:
* witaminy A, B1, B2 i niacynę w rozsądnych ilościach, ale brak znaczących ilości innych witamin, w szczególności witaminy C,
* dobre źródło potasu, wapnia i żelaza,
* małe ilości chloru, miedzi, magnezu, siarki i fosforu.
W krajach o ciepłym klimacie (strefy mrozoodporności 10-12) daktylowiec jest uprawiany w ogrodach, alejach, parkach. W Polsce jest uprawiany w doniczkach i różnych pojemnikach jako roślina pokojowa.
Jest jednym z najdawniej uprawianych drzew. Uprawiany był przez ludy starożytnego Bliskiego Wschodu: Sumerów, Kananejczyków, Chaldejczyków, Asyryjczyków. Zapylenie krzyżowe daktylowca jest narysowane na reliefie asyryjskim pochodzącym sprzed 3 tysięcy lat p.n.e. Znany i uprawiany był również przez Żydów. Między 1963 i 1991 rokiem w wyniku wykopalisk w Izraelu (m.in. w twierdzy Masada) archeolodzy znaleźli nasiona daktylowców sprzed ok. 1900 do 2400 lat. „Najmłodsze” nazwane Metuzalemem (Methuselah) udało się skiełkować na początku XXI wieku. Z dalszych, w sumie 34 zasadzonych nasion, wykiełkowało 6. Według Pliniusza Starszego najsłodsze daktyle w I w. n.e. pochodziły z Judei.
Daktylowce uprawiane w mieszkaniu rosną wolno, można je więc uprawiać przez wiele lat, zanim staną się zbyt duże na warunki mieszkaniowe. W mieszkaniu nie zakwitają i nie owocują. Daktylowca właściwego uprawia się z sadzonek wyprodukowanych przez ogrodników, lub z nasion. Kiełkują długo, nawet trzy miesiące.
Najlepiej rośnie na żyznej, gliniastej ziemi, w miejscu o rozproszonym świetle. Najlepsze są doniczki wysokie i wąskie. Nie lubi pomieszczeń ogrzewanych, jednak temperatura nie może spaść poniżej 10 °C. Zimą zazwyczaj zrzuca dolne liście. Latem należy go podlewać obficie 2-3 razy w tygodniu, zimą raz na dwa tygodnie. Co roku przesadza się go do większej doniczki. Liście z kurzu czyści się przez spryskiwanie lub odkurzanie miotełką z piór. Palma daktylowa jest jednym z największych producentów żywności na hektar, a produkcja na świecie znacznie przekracza 3 miliony ton.
Głównymi producentami daktyli w 2017 roku byli kolejno: Irak, Iran, Algieria, Arabia Saudyjska i Pakistan.
Palma daktylowa uprawiana jest w regionach suchych i półsuchych, które charakteryzują się długim i gorącym latem, brakiem opadów (lub co najwyżej niskimi) i bardzo niskim poziomem wilgotności względnej podczas okresu dojrzewania. Wyjątkowe wysokie temperatury (nawet 56 °C) są dobrze znoszone przez palmę daktylową przez kilka dni w trakcie nawadniania. Punkt zerowy roślinności palmy daktylowej wynosi 7 °C, powyżej tego poziomu wzrost jest aktywny i osiąga optimum w około 32 °C.
Daktylowiec nie wykazuje uszkodzeń w wietrznych warunkach. Palma daktylowa może wytrzymać silny, gorący wiatr.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Daktylowiec właściwy, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.