ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਦੇ 22 ਜਿਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ 1966 ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਜਿਲ੍ਹੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 15 ਹੋਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਅਠਾਰ੍ਹਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਰਾਜ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵੀ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਘੇਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ, ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਹਰਿਆਣੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ।
1 ਨਵੰਬਰ, 1966 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ ਸੱਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਰਾਜ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੱਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਰੋਹਤਕ, ਜੀਂਦ, ਹਿਸਾਰ, ਮਹਿੰਦਰਗੜ੍ਹ, ਗੁੜਗਾਉਂ, ਕਰਨਾਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਸਨ। ਇਹ ਵੰਡ ਭਾਸ਼ਾਈ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਪੀਕਰ, ਸੰਸਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਕੇ ਹੋਰ 15 ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਤ ਭਾਗਵਤ ਦਿਆਲ ਸ਼ਰਮਾ।
ਹੇਠਾਂ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ 22 ਜਿਲ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ:
# | ਜਿਲ੍ਹਾ | ਹੈੱਡਕੁਆਟਰ | ਖੇਤਰਫਲ (ਕਿਲੋਮੀਟਰ² 'ਚ) | ਜਨਸੰਖਿਆ (2001 ਤੱਕ [update]) | ਨਕਸ਼ਾ |
---|---|---|---|---|---|
1 | ਅੰਬਾਲਾ | ਅੰਬਾਲਾ | 1.574 | 1,013,660 | |
2 | ਭਿਵਾਨੀ | ਭਿਵਾਨੀ | 4,778 | 1,425,022 | |
3 | ਮਹਿੰਦਰਗੜ੍ਹ | ਨਾਰਨੌਲ | 1859 | 812,521 | |
4 | ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ | ਫ਼ਤਿਹਾਬਾਦ | 2538 | 806,158 | |
5 | ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ | ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ | 1253 | 870,539 | |
6 | ਹਿਸਾਰ | ਹਿਸਾਰ | 3983 | 1,537,117 | |
7 | ਝੱਜਰ | ਝੱਜਰ | 1834 | 880,072 | |
8 | ਜੀਂਦ | ਜੀਂਦ | 2702 | 1,189,827 | |
9 | ਕੈਥਲ | ਕੈਥਲ | 2317 | 946,131 | |
10 | ਕਰਨਾਲ | ਕਰਨਾਲ | 2520 | 1,274,183 | |
11 | ਕੁਰਕਸ਼ੇਤਰ | ਕੁਰਕਸ਼ੇਤਰ | 1530 | 825,454 | |
12 | ਫਰੀਦਾਬਾਦ | ਫਰੀਦਾਬਾਦ | 1,792 | 1,990,719 | |
13 | ਸੋਨੀਪੱਤ | ਸੋਨੀਪੱਤ | 2122 | 1,278,830 | |
14 | ਸਰਸਾ | ਸਰਸਾ | 4277 | 1,116,649 | |
15 | ਪੰਚਕੁਲਾ | ਪੰਚਕੁਲਾ | 898 | 468,411 | |
16 | ਪਾਣੀਪੱਤ | ਪਾਣੀਪੱਤ | 1268 | 967,449 | |
17 | ਰੇਵਾੜੀ | ਰੇਵਾੜੀ | 1582 | 765,351 | |
18 | ਰੋਹਤਕ | ਰੋਹਤਕ | 1745 | 940,128 | |
19 | ਯਮਨਾ ਨਗਰ | ਯਮਨਾ ਨਗਰ | 1768 | 1,041,630 | |
20 | ਮੇਵਾਤ | ਨੁਹ | 1874 | 993,617 | |
21 | ਚਰਖੀ ਦਾਦਰੀ | ਚਰਖੀ ਦਾਦਰੀ | |||
22 | ਪਲਵਲ | ਪਲਵਲ |
ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮੁਖੀ ਇੱਕ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਜਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਜਾਂ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹਰਿਆਣਾ ਸਿਵਲ ਸਰਵਿਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅਮਨ-ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸਬੰਧਿਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੰਗਲਾਤ ਦਾ ਇੱਕ ਡਿਪਟੀ ਕਨਜ਼ਰਵੇਟਰ, ਭਾਰਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ-ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹਰਿਆਣਾ ਜੰਗਲਾਤ ਸੇਵਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਤ ਦੇ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਜੰਗਲੀ-ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੈਕਟਰਲ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਹਰ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੁਖੀ ਜਿਵੇਂ ਪੀਡਬਲਯੂਡੀ, ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ, ਆਦਿ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਜ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਇਹ ਲੇਖ ਇਕ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.