ਮਾਰਟਿਨ ਨੀਮੋਲਰ

ਭਾਵੇਂ, ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਸੀ ਅਤੇ ਅਡੋਲਫ ਹਿਟਲਰ ਦਾ ਸਮਰਥਕ ਸੀ, ਉਹ ਕਨਫੈਸ਼ਨਲ ਚਰਚ, ਜਿਸਨੇ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਜ਼ੀਕਰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ,ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਹ ਨਾਜੀਆਂ ਦੇ ਆਰੀਅਨ ਪੈਰਾਗਰਾਫ਼ ਦਾ ਕੱਟੜ ਆਲੋਚਕ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਯਹੂਦੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਕਾਲਰ ਯਹੂਦੀ-ਵਿਰੋਧਵਾਦ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਨਾਜੀਆਂ ਵਲੋਂ ਚਰਚ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਟਰੋਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਕਰ ਕੇ, ਨੀਮੋਲਰ ਨੂੰ 1937 ਤੋਂ 1945 ਤੱਕ ਤਸੀਹਾ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੀ ਰਖਿਆ ਗਿਆ। ਜੰਗ ਦੇ ਅੰਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਹ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਲ ਬਾਲ ਬਚਿਆ। ਜੰਗ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਨੀਮੋਲਰ ਅਮਨ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤੁਰ ਪਿਆ। ‘ਦੋਸ਼ ਦੇ ਸਟਟਗਾਰਟ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ’, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਟੇਸਟੇਂਟ ਚਰਚ ਨੇ ਹਿਟਲਰ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜੁਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਲਈ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਕਬੂਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਨੀਮੋਲਰ ਨੇ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।