Tsídii Yáłtiʼí

Tsídii yádaałtiʼí
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bitsiitsʼiin Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Tsídii Tsídii ndaatʼáʼii Yótʼáahdi tsídii Tsídii yádaałtiʼí Tsídii yáłtiʼízhiin Tsídii yáłtiʼízhiin bitseeʼ łichíʼígíí Tsídii yáłtiʼízhiin bízdílidígíí Tsídii yáłtiʼízhiin bitseeʼ łitsooígíí Tsídii yáłtiʼízhiin noodǫzígíí Tsídii yáłtiʼízhiin bidaaʼ dinilgaaígíí Atʼaʼ yiltʼąąʼítah tsídii yáłtiʼítsoh (→ Tsídii yáłtiʼíłgaaí) (→ Shádiʼááhdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí) Naakaii Łizhiní Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí łibáhígíí Eʼeʼaahjí Naakaii Łizhiní Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí łibáhígíí Tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łibáhígíí Shádiʼááhjí Naakaii Łizhiní Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łibáhígíí Tsídii yáłtiʼí bítááʼ halchíʼígíí Tsídii yáłtiʼí dinilzhinígíí Tsídii yáłtiʼí biwos łitsooígíí Tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ yishtłizhígíí Tsídii yáłtiʼí bitłʼaaʼ łitsxooígíí Tsídii yáłtiʼí bitłʼaaʼ łitsooígíí Tsídii yáłtiʼí bítááʼ łitsooígíí Tsídii yáłtiʼí łizhin dóó łichxíʼígíí Magí Bitseeʼ Noodǫ́zí Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí diłhiłígíí Magí Bitseeʼ Noodǫ́zí Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí łizhinígíí Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łichxíʼígíí Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łichxíʼígíí Chooyééł Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łichxíʼígíí Tsídii yáłtiʼí bitʼaʼ łichxíʼígíí Tsídii yáłtiʼí bizééʼ łitsooígíí Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí łitsooígíí Tsídii yáłtiʼí bizééʼ dinilchíʼígíí Náátsʼózídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitłʼaakááʼ yágo dootłʼizhígíí Tsídii yáłtiʼí bináyaah halchíʼígíí Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiitʼáád yágo dootłʼizhígíí Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitéél łitsooígíí Kéyah Dah Ndaaʼeełí Łánídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiitʼáád łibáago dootłʼizhígíí Tsídii yáłtiʼí bidaaʼ ntsxaaígíí Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiyah yágo dootłʼizhígíí Kéyah Dańlínídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitłʼaakááʼ yágo dootłʼizhígíí Chooyééł Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí nizhónígíí Naakaii Dootłʼizhii Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí dinilbáhígíí Tsídii yáłtiʼí bizééjíjinígíí Tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ diłhiłgo łibáhígíí Náátsʼózídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ łibáhígíí Tsídii yáłtiʼí bitsiiʼ tsédídéhígíí Tsídii yáłtiʼí bitʼaʼ diłhiłgo dootłʼizhígíí Tsídii yáłtiʼí bitseeʼ diłhiłgo dootłʼizhígíí Tsídii yáłtiʼí bizééʼ halzhinígíí Náátsʼózídę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí bitéél halchíʼígíí Tsídii yáłtiʼí bitseeʼ nineezígíí (→ Tsídii yáłtiʼí bitseeʼ nteelígíí) Tsídii yáłtiʼí binághah noodǫ́zígíí Niʼgóó tsídii yáłtiʼí Tsídii yáłtiʼí bibid dinilchíʼígíí Tsídii yáłtiʼí bitʼaʼ dootłʼizhígíí Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí nizhónígíí Tsétah tsídii yáłtiʼí Tsídii yáłtiʼí bitłʼaaʼ dah łitsxooígíí Tsídii yáłtiʼí binákʼee dootłʼizhígíí Tsídii yáłtiʼí bitéél halchíʼígíí (→ Tsídii yáłtiʼí yázhí) (→ Tsídii yáłtiʼíchilí) Łeesdísí Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yádaałtiʼí Łeesdísí Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí diłhiłígíí Łeesdísí Bikéyahdę́ę́ʼ tsídii yáłtiʼí łibáhígíí Tsídii yáłtiʼí doo naatʼáʼii

Tsídii yádaałtiʼí éí yótʼáahdi tsídii dah yikahjí atah daasdzoh, áádóó éí nahasdzáán bikáaʼgi 372 ánéelą́ą́ʼ ałʼąą ádaatʼé; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Psittaciformes" deiłníigo deiyózhí.

Tsídii yádaałtiʼí éí deesdoigi dóó honeezílígi dahólǫ́, áádóó éí tsintahgi dahináa łeh; Shádiʼááhjí kéyah dah siʼánígíí bikááʼgóó dóó Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdi éí tʼóó ahayóí.

Tsídii yádaałtiʼí éí tʼáá ałʼąą ádaníłtsogo ndaatʼá — łaʼ éí tʼóó táaʼdi asdzoh^[?] ádaníłtso, náánáłaʼ éí 3di adéesʼeez^[?] ádaníłnééz. Bitsʼíís dóó bitʼaʼ éí ałʼąą áátʼeełii: łaʼ éí dadootłʼizh, náánáłaʼ éí łichííʼ dóó łitsogo ndaashchʼąąʼ. Bidaaʼ éí shiyish łeh, áádóó éí yitah hółdzil.

Tsídii yádaałtiʼí éí tsin bineestʼąʼ dóó neeshchʼííʼ dóó dzidzé deildeeł łeh; łaʼ éí atsįʼ dóó dííłdzid deilghał ałdóʼ. Tsídii yádaałtiʼí yázhí éí chʼil bijeeh tʼéiyá deidlą́.