Kröpelhunnen

Dor höört bi 100 Aarden in sess Geslechter to (dorto kaamt noch de wecken Aarden, de bloß fossil bekannt sünd). In Middeleuropa gifft dat man bloß een Aart, dat is de Kröpelhund (Gryllotalpa gryllotalpa), wo de ganze Familie ehren Naam vun hett.

Kröpelhunnen; Ackerkreefte; Rietwörm(er)
Systematik
Stamm: Liddfööt (Arthopoda) Ünnerstamm: Tracheendeerter (Tracheata) Böverklass: Sessfööt (Hexapoda) Klass: Insekten (Insecta) Ünnerklass: Fleeginsekten (Pterygota) Böverornen: Neeflunken (Neoptera) Ornen: Haupeer (Orthoptera) Ünnerornen: Langspriet-Haupeer (Ensifera) Böverfamilie: Heemken (Grylloidea) Familie: Kröpelhunnen (Gryllotalpidae)
Wetenschoplich Naam
Gryllotalpidae
Leach, 1815

De wetenschoppliche Naam

De wetenschoppliche Naam „Gryllotalpa“ faat twee Begreepe tohopen: Gryllidae sünd de Echten Heemken un Talpa (europea) bedutt Winnwupp. Vundeswegen lutt de engelsche Naam ok „mole cricket“ un de hoochdüütsche „Maulwurfsgrille“. Midderwielen is rutkamen, datt de Kröpelhunnen twaars to de Böverfamilie vun de Heemken tohören doot, man nich to de „Echten Heemken“. Binnen de „Heemken“ sünd de Kröpelhunnen en egen Familie neven de Echten Heemken, just so as de Schinnenheemken un de Iemeckenheemken.

Plattdüütsche Naams

De Naam „Kröpelhunnen“ warrt sunnerlich in de Gemarken um Bremen umto bruukt. De Woortdeel „Kröpel“ kummt vun dat Verb „kröpeln“, wat so veel bedüden deit, as „sik afquälen“, „rümspaddeln“ un betreckt sik up de Buddelee unnner de Eer. Deelwies weert de Woortdeele ok umstellt, un de Deerter heet denn „Hunnenkröpels“. De Woortdeel „Hund“ betreckt sik up den groten Hunger vun düsse Deerter un dat se veel Freten dalsluken könnt (as bi annere Deerter de Woortdeel „Wulf“). Annere Naams for den Kröpelhund sünd Eerdwulf, Ackerkreeft, Böös Kreeft, Rietpogg un Rietworm (vun dat Uprieten vun de Eerd bi’t Buddeln, all Meckelnborg) un Redderworm (Lüümborger Heid).

 

Kröpelhunnen sünd man relativ groot. Vun’e Farven her sünd se geelbruun bit dunkelbruun. Up dat ganze Lief sitt samthaftige Haare. De Föhlspriete laat na Fadens un sünd um un bi so lang, as dat Halsschild (as en Utnahm bi de Langspriet-Haupeer). Dat Kennteken, dat bi düsse Familie an’n meisten upfallen deit, sünd de groten Vörbeen, de mit'n Loop vun de Evolutschoon to’n Buddeln ummuddelt wurrn sünd. An de Vörschenen sitt de Höörgöter.

 

Normolerwiese könnt Kröpelhunnen flegen un hefft dor vullstännige Flunken for. Dat gifft avers de wecken Aarden un Geslechter, dor sünd de Achterflunken oder beide Flunkenpaare vermickert, so, datt se nich mehr flegen könnt. De Vörfliunken sünd to deegte Deekflunken umwannelt wurrn. Dat Leggrohr bi de Seken is vermickert un nich to bruken.

De Heken singt un wüllt dor Seken mit anlocken. Dat passeert dör Stridulatschoon. Dor weert de beiden Vörflunken bi een gegen de anner reven. Paaren doot se sik in’n Gang unner de Eer. Achternah leggt dat Seken de Eier in lüttje Bulten in de Gänge unner de Eer af, meist in sunnerliche lüttje Kamern, de af un an ok toslaten weert. De Nymphen slaht al na de utwussenen Deerter un föhrt sik ok al so up. Dat gifft Aarden, dor warrt vertellt, datt de Seken de Jungen pleegt un uppasst, as ok bi den europääschen Kröpelhund. Hen un wenn leckt se de Eier af un schuult jem so gegen Swämme, de dor overhen wasst.

 

De Kröpelhunnen leevt de meiste Tied in unnereerdsche Gänge, de se sülms anleggt hefft. Sunnerlich de Nymphen kaamt bi Nacht regelmotig na boven. Utwussene Deerter verlaat ehre Bowarke meist bloß, wenn se sik paaren wüllt un en Partner söökt. Dor fleegt se denn ok regelmotig bi un sünd ok langere Strecken unnerwegens. Meist all Aarden leevt man bloß in lockern Sand- oder Kleigrund, wo een good in buddeln kann. Meist alltied mutt de Eer fuchtig oder natt ween. Vorkamen doot se in Eer, wo nix in wassen deit, just so, as in plantenrieken Grund. Nich utstahn könnt se Grund, de unner Water steiht, dor büxt se denn ut ehre Hüser ut.

Ja na Aart verscheelt sik de Kröpelhunnen bi dat, wat se freten möögt. De wecken Aarden leevt to’n groten Deel as Rövers un freet sunnerlich annere Liddfööt, de in’e Eer tohuse sünd; annere Aarden hoolt sik tomeist an Planten (just so Wuddeln, as Plantendeele over de Eer), un noch annere freet Deerter just so good as Planten.

Sülms weert se de Büte vun Graavwöpsen ut dat Geslecht Larra un vun allerhand Fadenwörmer ut de Geslechter Heterorhabditis un Steinernema Ok de Rupenfleege Ormia depleta leevt as Parasitoid vun Kröpelhunnen. Se hett dat just up Deerter afsehn, de singen doot un fleegt dor denn up to.

 

 

To de Familie vun de Kröpelhunnen höört bi 100 Aarden in twee Unnerfamilien un acht Geslechter to. Dor kummt denn noch een Unnerfamilie to, de man bloß fossil bekannt is.

• Unnerfamilie Gryllotalpinae
  • Geslecht Gryllotalpella Rehn, 1917. 5 Aarden in Süüdamerika.
  • Geslecht Gryllotalpa Latreille, 1802. 70 Aarden in Europa, Afrika, Asien, Australien, Noordamerika
    • Kröpelhund oder Slichten Kröpelhund (Gryllotalpa gryllotalpa)
  • Geslecht Leptocurtilla Cadena-Castañeda, 2015. 3 Aarden in Süüdamerika
  • Geslecht Neocurtilla Kirby, 1906. 6 Aarden in Amerika
  • Geslecht Triasmecaptor Tindale, 1928. bloß man een Aart: Triasmecaptor aotea. Neeseeland
• Unnerfamilie Scapteriscinae
  • Geslecht Indioscaptor Nickle, 2003. 4 Aarden in Indien
  • Geslecht Neoscapteriscus Cadena-Castañeda, 2015. 23 Aarden vun Süüdamerika bit in den Süden vun Noordamerika.
  • Geslecht Scapteriscus Scudder, 1868. 2 Aarden in Süüdamerika siene Tropen.

En Reeg vun Aarden mank de Kröpelhunnen weert as Untüüch ankeken. In Afrika gaht Gryllotalpa-Aarden bi un schaadt de doren Buern bannig. Ok de middeleuropääsche Kröpelhund, de hüdigendags man roor is, kann in de wecken Länner in de Landweertschop allerhand Schaden anrichten, u. a. in Russland. Up Luzon, Philippinen, gaht Kröpelhunnen bi un freet up Feller mit Anbo vun Ries, Mais un Zuckerrohr, man se weert ok sülms insammelt un braden as Eten for de Lüde dor.

En Reeg vun Aarden in Westeuropa un Amrika sünd in Gefohr. Man dat is swaar to taxeern, wieveel Kröpelhunnen in bestimmte Gemarken würklich antodrepen sünd, vunwegen datt se unner de Eer leevt un vundeswegen kuum to sehn sünd. So hett man for Gryllotalpa major ut Amerika, de hüdigendags man roor is, keen Tahlen („data deficient“). In en List ut Düütschland over “Haupeer in Gefohr” vun 2002 is de europääsche Kröpelhund unner Kategorie 2 in de Rode List upnahmen wurrn (“in grote Gefohr”). In Düütschland is de Kröpelhund nich schuult.