कीटकनाशक

२०व्या शतकातील कृषी उत्पादकता वाढीमागील कीटकनाशके हा एक प्रमुख घटक असल्याचा दावा केला जात आहे. कीटकनाशके दोन प्रमुख गटांमध्ये विभागली जाऊ शकतात: अंतरप्रवाही किंवा दैहिक कीटकनाशके, ज्यात अवशिष्ट किंवा दीर्घकालीन क्रिया असतात; आणि स्पर्शजन्य कीटकनाशके, ज्यात अवशिष्ट क्रिया नाही. कीटक नाशकांची फवारणी हे प्रामुख्याने शेतकरी आपल्या शेतात करतात. त्यामुळे त्यांचे प्रमाण हे शासनाने ठरवून दिले आहे.अधिक प्रमाणात कीटकनाशक फवारणी हे शेतकरी आपल्या शेतात करतात पण त्याचा विषारी प्रभाव हा पिकांवर पडतो. आणि शेताची नासाडी होते.म्हणून कीटक नाशके वापरू नये

कीटकनाशक फवारण्यासाठी महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाने काही शिफारसी केल्या आहेत. त्या विचारात घेणे महत्त्वाचे आहे-

• पिकांवर रस शोषणाऱ्या किडींसाठी, १५-२०% झाडांवर व खोड किडे, बोंड अळ्या आणि पाने गुंडाळणाऱ्या व खाणाऱ्या अळ्या यांचा उपद्रव ५ टक्के व त्यापुढे असल्यास रासायनिक कीटकनाशक फवारावे अन्यथा जैविक कीटनाशकाचा वापर करावा.
• शिफारस करण्यात आलेली कीटनाशके वापरावीत.
• रस शोषणाऱ्या किडिंसाठी आंतरप्रवाही तर वनस्पतींचे भाग खाणाऱ्या किडींसाठी स्पर्षजन्य किटनाशके वापरावीत.
• कीटकनाशकांच्या बाटल्या व पाकिटे यावरील अंतीम मुदत पाहून घ्यावीत.
• खरेदी करतेवेळी वापरण्यास आवश्यक असणाऱ्या कीटनाशकाचे तांत्रिक नाव आणि त्याचे आवश्यक प्रमाण त्या औषधात आहे काय याची खात्री करून घ्यावी.
• फवारणीसाठी कीटनाशकाची द्रावणे शिफारस केलेल्या मात्रेप्रमाणेच तयार करावीत.
• मावा ब तुडतुडे या किडी वनस्पतीच्या पानाच्या मागील बाजूस रहात असल्यामुळे कीटनाशकाची फवारणी पानाचे मागील बाजूस करावी. त्याचप्रमाणे भात व ज्वारी या पिकांवर तुडतुडे व मिजमाशी रोखण्यासाठी अनुक्रमे बुंध्याकडील भागावर व कणिसावर फवारणी करावी.