အင်လှာထဝ်၊ ကွာန်ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်
ကွာန်အၚ်လှာထဝ် (ဗၟာ: ရွှေလအၚ်း ကျေးရွာ ) ဝွံ နွံပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်၊ ဒေသရးမန်၊ တွဵုးရဍုင်ကရေင်။ တုဲဒှ်ကွာန်မန်မၞုံသၟဝ်အုပ်ဓုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အကြာၜဳၜါ ကော်ဂး ၜဳဇမိ ကေုာံ ၜဳဝၚ်ရော ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်တိဍာ်အုပ်ဓုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်ပိုၚ်ပြဳ မပါ်လဝ် ပန်သ္ကုတ်ဂှ် ကွာန်အၚ်လှာထဝ်ဝွံ မၞုံပ္ဍဲသ္ကုတ်ပွိုၚ်တိုက်လၟိဟ် (၃) မဒှ်ရ။
| ကွာန်အၚ်လှာထဝ် | |
|---|---|
| ကွာန် | |
  ကွာန်အၚ်လှာထဝ် ဒၞာဲကွာန်အၚ်လှာထဝ် မၞုံ | |
| ဒတန်ဒၞး: 16°01′07″N 98°03′30″E / 16.018503°N 98.058386°E 98°03′30″E / 16.018503°N 98.058386°E | |
| ကၟိန်ဍုင် |  Myanmar |
| တွဵုရး | တွဵုရးကရေၚ် |
| ခရိုင် | ခရိုင်မတ်မလီု |
| ပွိုင်ဍုင် | ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ် |
| ဒၞာဲအပိုင်အခြာ အခိင် | UTC+6.30 (အခိင်ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ) |
ဝၚ်ကွာန်အၚ်လှာထဝ်
သ္ပဒတန်နိဿဲ ဗဒါဲဒလာဲကဵု ၜဳၜါဗိုၚ်ဂေတ်လဝ် ဒေသဋ္ဌာန် ကွာန်ဂြိုပ်၊ ဒဵု၊ ဝါ၊ ဂၠးဗဵုမတ် ဗွဲမဍုက်ဍေက်နာနာဂှ် ဗွိုၚ်အကြာၜဳၜါ ညးကော်ခဴစဒၟံၚ်လအ်လကာဖါရ။ ကွာန်အၚ်လှာထဝ်ဂှ် ဒှ်ယၟုကြဴလက္ကရဴဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၇၄ သၞာံ ပ္ဍဲပယျာံဂိတု (ဖဝ်ရဂိုန်၊ စဲ) ရဲနူကွာန်ကၠအ်သတ် ကမၠတ်ဒမၠကတဵု အလဵုအသဳလေဝ်ပထုဲဍုၚ်ကွာန်တုဲ ရဲကွာန်ကၠအ်သတ် မၞုံယၟု နာဲလုတ်+မိဝိ သီုကောန်ဇာတ် (၃) တၠ ပါဲဘဲပရေၚ်ဂီုကၠီုလမျီုကီု၊ ဂၠာဲဒၞာဲသွက်ဂွံစသုၚ်ဂယိုၚ်လမျီု ဗွဲတသိုက်မာန်တုဲ သီုဒဒိုက် စိုက်ဂွဳဂွံကပေါတ် ဒဴတိတ်နူကွာန်ကၠအ်သတ် စိုပ်ကၠုၚ်ဋ္ဌာန်ကရေၚ်လှာခဍးကုန်ကျာ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ပ္ဍဲဒၞာဲကွာန်ဋ္ဌာန်ကရေၚ်ကုန်ကျာ်ဂှ်တုဲ သိုၚ်ဗဒှ်တာဇၞူတုဲ နာဲလုတ်+မိဝိ သီုကောန်ဇာတ် (၃) တၠ နကဵုကမၠောန်ဝါဗ္ၚ ဗာ်ဂူတဵုပလောမ်ဂှ် ဂမျိုၚ်ကၠုၚ်လမျီုအကြာကရေၚ်ဂမၠိုၚ်သၞာံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဋ္ဌာန်ဒေသပွဳပွူကုန်ကျာ် (လှာခ္ဍး) ဂှ် ဟိုတ်မဒှ်တိသဝ် ဇိုၚ်ကြုၚ်တုဲ ကၠောန်ဗ္ၚ ဍာ်ဗၠိုက်သြောံချိုတ်ဂၠိုၚ် ဂွံၜိုတ်ဂျိုၚ်အာလမျီုရ ဟွံဒှ်ပိုန်ဂြပ် အကြာဂှ် နာဲလုတ်လေဝ် ဒစဵုဒစးကဵုဓဝ်သၚ်္ခါရဟွံမာန်တုဲ ဒးစုတိချိုတ်အာပ္ဍဲဋ္ဌာန်ဝွံရ။ ညးသှ်ေမံၚ် မိဝိ မဒှ်သမ္ဘာ နာဲလုတ် ကေုာံ ကောန်ဇာတ် (၃) တၠ မၞုံယၟု နာဲၜံက်ဍုၚ်၊ နာဲယျူ၊ နာဲဖိုဝ်ကျေဝ်၊ မွဲရောံဂှ် သ္ကံမွဲစွံ နာဲခွေတအ် ချပ်ရေၚ်သ္ကံတုဲ ပြံၚ်အာမံၚ်ဇရေၚ်ဋ္ဌာန်တိဍာ်ညဳသၟဟ် ကၠောန်ဂွံဒှ်ပိုန်ဂြပ်ဂးတုဲ ကွာ်ရေၚ်တိတ်ကၠုၚ် စိုပ်ဇရေၚ်ကွာန်အၚ်လှာထဝ်လၟုဟ် အခိၚ်တေံမၞုံ ယၟုကရေၚ်မွဲ "ယှိုဲဠ" မံၚ်ဇိုၚ်လှာ ကၠောန်မံၚ်ဂူဒၞာဲဝွံတုဲ အာတ်ဇူဒၞာဲဋ္ဌာန်ဝွံကီုရ။ အခိၚ်မိဝိ ကေုာံ ကောန်ဇာတ် စိုပ်ကၠုၚ်ဋ္ဌာန်ဝွံ ဂၠာဲသ္ၚဳဒၞာဲဂှ် သက္ကရာဇ် ၁၂၈၄ သၞာံ ((ဂိတုပုဟ်၊ မာ်) တုဲ မံၚ်တန်တဴအာပ်ဇရေၚ်ဇိုၚ်ကၟာ ကရောံကရေၚ် "ယှိုဲဠ"ဂှ်ရ။ အခိၚ်အခါလအ်ကၠုၚ်ညိ ကရေၚ် "ယှိုဲဠ"ဂှ် နွံပၟိက်အာဂၠာဲစ ဋ္ဌာန်တၞဟ်ဂးတုဲ တိတ်အာဟွံဒှ်စိုပ်ကၠုၚ်ဋ္ဌာန်ဝွံစဵုတ္ၚဲဏံရ။ ၜိုန်ကရေၚ် "ယှိုဲဠ"ဂှ် တိတ်အာဗွဲမလအ်လကီုလေဝ် အုမ်ကွာန်ဗ္ဒာဲတအ်ဝွံ အခိၚ်ကမၠောန်သၠး ဂၠာဲစသၞေဝ်သွ ကတအ်ဂှ်မ္ဂး ဗွဲမဂၠိုၚ် အာဇရေၚ်ကၟာ "ယှိုဲဠ" "ယှိုဲဠအေန်" ဟီုကော်ကၠုၚ်မံၚ်ညးသ္ကံသာ်ဝွံ လောဲလောဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ကော်ဂးအရာပ် “ယှိုဲဠ” ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူရှ်သာသဘာဝတိခိုဟ် ကၠောန်စတၟိုဟ်ကဵုတရိုပ်စိုတ်တုဲ ညးအဲကောံဂၠောဲကၠုၚ် ပြံၚ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်တန်တဴတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဗီုပြၚ်အုံသၟတ် ကွာန်သၟတ်မွဲတုဲ နကဵုဝေါဟာ "အာအရာပ်ယှိုဲဠ အာအုံယှိုဲဠ ပါၚ်ဍုက်သိုက်သိုက်တုဲ သၞာံလေဝ်လအ်ကၠုၚ်တုဲ ညးမဒှ် မိဝိဂှ်လေဝ် ဒစဵုဒစးကဵုဓရ်သၚ်္ခါရ ဟွံမာန်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၂၉၉ သၞာံဂှ် နကဵုယဲမၞိဟ်ဇၞော် ဒးစုတိအာပ္ဍဲလ္ဒောဝ်ကွာန်လၟုဟ်ဝွံရ။ ဂကောံကောန်ဇာတ်မိနော်ဝွံ (နာဲၜံက်ဍုၚ်၊ နာဲယျူ၊ နာဲဖိုၚ်ကျေဝ် ) ဒှ်ညးပ္တန်ကွာန်ကၠာ နူဒၞာဲဂှ်ယဝ်တိတ်အာခရာၜိုတ်မွဲတိုၚ်မ္ဂး ဒးဝါဗ္ၚမွဲ “ဝါကၞုဟီုမ္ဂး” ယၟုပြာကတ်ကၠုၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ရ။ ပွဳပွူဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ် ကွာန်အၚ်လှာထဝ်လၟုဟ် (ကော်) အရာပ်ယှိုဲဠအေန် (ကွိက်ယှိုဲဠ) လ္ပာ်ပလိုတ်ဂှ် မၞုံကွာန်ကရေၚ်မွဲ မၞုံယၟု “ထဳကအ်ကလော”ရ။ လၟုဟ်ဒှ်အာကွာန်ဇနးပိုဒ်ဇၞော်မွဲရ။ လ္ပာ်သၟဝ်ကျာဂှ် ဂလာမွဲမၞုံယၟု “ယျေမနေတ်” မံၚ်ပ္တန်လဝ်တုဲ ကုန်ယျေမနေတ်သ္ဂးယၟုရ။ လ္ပာ်ဗၟံက်ဂှ် ကွာန်ကရေၚ်ဇၞော်မွဲ “မျံက်ကွေန်ဖျူ” မ္ဂးယၟုကီုရ။ အနော်မန်ဂမၠိုၚ် ဂိုၚ်ကေတ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓကျာ်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၁၀ သၞာံဂှ် သိုၚ်ဗဒှ်ဋ္ဌာန်ပ္တန်သာသနာမွဲ (ကျာ်ဇၞော်အ္စာအိန္ဒ) သ္ပဒတဴကဵုဒၠောံဗ္တောန်ကုဒကာဂမၠိုၚ်တုဲ ဗီုဓမံက်လဝ်လ္တူတေံဟေၚ် ကွာန်ယှိုဲဠအေန် ဘာယှိုဲဠအေန် ယၟုပြာကတ်ကၠုၚ်ရ။ နူဂှ်မွဲမွဲၜါသၞာံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၁၃ သၞာံဂှ် ဒပ်အလဵုအသဳ ကၠုၚ်စိုပ်ပ္ဍဲဘာအၚ်လှာထဝ် (ကွာန်ယှိုဲဠအေန်) ဂှ် ဆဵုဒး ရဲဒပ်ဆာန်ဂကူတအ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုပုဟ်ဂှ် စံၚ်ထောံဋ္ဌာန်ဒတန်သာသနာ ဘာလေံကျာ် ဗၟံက်ကွာန်မွဲဝါရ။ ဆ္ဂး ကောန်ဂကူမန်မဒှ်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ဟွံယှအ်ဇဲလွဳ ထပ်ပ္တန်ဋ္ဌာန်ဒတန်သာသနာမွဲဝါပၠန်ရ။ အခိၚ်ဂှ်ဝွံ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒှ်အုပ်သတီု ကုရဲပၠန်ဂတးဂွံဗၠးၜးဂကူကီု အသိၚ်အလိုန်ဒကးဆီပါ်ဂကူ အလဵုသဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်သၞ ကုညးဍုၚ်ကွာန်တုဲ ညးဆာန်ဂကူသၟာပၠန်ဂတးတအ် လညာတ်တြေံဂှ် ကြာတ်သ္အး ကေတ်လညာတ်တၟိ ကွာန်ညံၚ်ဂွံဒှ်ယၟုကွာန်မန်ဂးတုဲ ညးဆာန်ဂကူ နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဖန်ဇန်ပ္တိတ်ကသပ် တၚ်ပညပ်စုတ်ကဵု နူကွာန်ယှိုဲဠအေန်ဂှ် ကွာန်အၚ်လှာထဝ် တၚ်ခုတ်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ ကွာန်ယှိုဲဠမအေန်ဂှ် နိဿဲလဝ်ကဵုကၟာလစ သဝ်ယှိုဲဠတုဲ “အၚ်း” ဂှ် ဝေါဟာတိတ်ဒှ် အၚ်လှာယှိုဲဠ ထဝ်သ္ဂောံပါရာၚ်ဆာဲကီု ဝေါဟာလေဝ်ညံၚ်ဟွံဂွံလီု အရီုမၞိဟ်တအ်လေဝ်ဂွံစောဲ ဂွံကော်လောဲဂှ် နကဵုယၟု “ကွာန်အၚ်လှာထဝ်” မြဟ်တမ္ညဝ်တဴ ကွာန်မန်မွဲကီုရ။
နိဿဲ
This article uses material from the Wikipedia မန် article အင်လှာထဝ်၊ ကွာန်ပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ပရောပရာတၚ်လညာတ်တၞဟ်ယဝ်ရဟွံမွဲတှ်ေပ္ဍဲ CC BY-SA 4.0 မဒုၚ်ကေတ်မာန်ရ။ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki မန် (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.