പെപ്റ്റൈഡ് ബോണ്ടുകൾ കൊണ്ട് ബന്ധിപ്പിച്ച രണ്ട് മുതൽ അമ്പത് വരെ അമിനോ ആസിഡുകളുടെ ഹ്രസ്വ ശൃംഖലകളാണ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.
പത്തോ പതിനഞ്ചോ അതിൽ താഴെയോ അമിനോ ആസിഡുകളുടെ ശൃംഖലകളെ ഒലിഗോപെപ്റ്റൈഡുകൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു, അതിൽ ഡൈപെപ്റ്റൈഡുകൾ, ട്രൈപെപ്റ്റൈഡുകൾ, ടെട്രാപെപ്റ്റൈഡുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ഏകദേശം അമ്പത് അമിനോ ആസിഡുകൾ വരെ നീളമുള്ള, തുടർച്ചയായ, ബ്രാഞ്ചുചെയ്യാത്ത പെപ്റ്റൈഡ് ശൃംഖലയാണ് പോളിപെപ്റ്റൈഡ്. ന്യൂക്ലിക് ആസിഡുകൾ, ഒലിഗോസാക്രറൈഡുകൾ, പോളിസാക്രറൈഡുകൾ എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം പെപ്റ്റൈഡുകൾ ബയോളജിക്കൽ പോളിമറുകളുടെയും ഒലിഗോമറുകളുടെയും വിശാലമായ രാസ വിഭാഗങ്ങളിൽ പെടുന്നു.
ഏകദേശം അമ്പതിലധികം അമിനോ ആസിഡുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന, അല്ലെങ്കിൽ 10,000 Da അല്ലെങ്കിൽ അതിൽ കൂടുതൽ തന്മാത്രാ പിണ്ഡം ഉള്ള പോളിപെപ്റ്റൈഡുകളെ പ്രോട്ടീൻ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. പ്രോട്ടീനുകളിൽ ജൈവശാസ്ത്രപരമായി പ്രവർത്തനപരമായ രീതിയിൽ ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്ന ഒന്നോ അതിലധികമോ പോളിപെപ്റ്റൈഡുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, ഇത് പലപ്പോഴും കോഎൻസൈമുകൾ, കോഫാക്ടറുകൾ എന്നിവപോലുള്ള ലിഗാൻഡുകളുമായോ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു പ്രോട്ടീൻ അല്ലെങ്കിൽ ഡിഎൻഎ അല്ലെങ്കിൽ ആർഎൻഎ പോലുള്ള മറ്റ് മാക്രോമോളിക്യൂളുകളുമായോ അല്ലെങ്കിൽ സങ്കീർണ്ണമായ മാക്രോമോളികുലാർ അസംബ്ലികളുമായോ ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
പെപ്റ്റൈഡുകളിൽ സംയോജിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന അമിനോ ആസിഡുകളെ റെസിഡ്യൂസ് എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഓരോ അമൈഡ് ബോണ്ടിന്റെയും രൂപീകരണ സമയത്ത് ഒരു ജല തന്മാത്ര പുറത്തുവിടുന്നു. സൈൈക്ലിക് പെപ്റ്റൈഡുകൾ ഒഴികെയുള്ള എല്ലാ പെപ്റ്റൈഡുകൾക്കും പെപ്റ്റൈഡിന്റെ അവസാനത്തിൽ എൻ-ടെർമിനൽ (അമിൻ ഗ്രൂപ്പ്), സി-ടെർമിനൽ (കാർബോക്സിൽ ഗ്രൂപ്പ്) റെസിഡ്യു (ചിത്രത്തിലെ ടെട്രാപെപ്റ്റൈഡിനായി കാണിച്ചിരിക്കുന്നതുപോലെ).
പലതരം പെപ്റ്റൈഡുകൾ ഉണ്ട്. അവയുടെ ഉറവിടങ്ങളും പ്രവർത്തനങ്ങളും അനുസരിച്ച് അവയെ തരംതിരിക്കുന്നു. ഹാൻഡ്ബുക്ക് ഓഫ് ബയോളജിക്കലി ആക്റ്റീവ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ അനുസരിച്ച്, പെപ്റ്റൈഡുകളുടെ ചില ഗ്രൂപ്പുകളിൽ പ്ലാന്റ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ബാക്ടീരിയ / ആൻറിബയോട്ടിക് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഫംഗസ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഇൻവെർട്ടിബേറ്റ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ആംഫിബിയൻ / സ്കിൻ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, വെനം പെപ്റ്റൈഡുകൾ, കാൻസർ / ആൻറി കാൻസർ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, വാക്സിൻ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഇമ്യൂൺ / ഇൻഫ്ലമേറ്ററി പെപ്റ്റൈഡുകൾ, എൻഡോക്രൈൻ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഇൻജസ്റ്റീവ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഗ്യാസ്ട്രോഇന്റസ്റ്റൈനൽ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, കാർഡിയോവാസ്കുലർ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, റീനൽ പെപ്റ്റൈഡുകൾ, റസ്പിരേറ്ററി പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ഒപിയേറ്റ് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ന്യൂറോട്രോഫിക് പെപ്റ്റൈഡുകൾ, ബ്ലഡ്-ബ്രെയിൻ പെപ്റ്റൈഡുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ചില റൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡുകൾ പ്രോട്ടിയോളിസിസിന് വിധേയമാണ്. ഇവ സാധാരണയായി ഉയർന്ന ജീവികളിൽ ഹോർമോണുകളും സിഗ്നലിംഗ് തന്മാത്രകളും ആയി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ചില സൂക്ഷ്മാണുക്കൾ ആൻറിബയോട്ടിക്കുകളായി പെപ്റ്റൈഡുകൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു, ഉദാഹരണത്തിന്, മൈക്രോസിൻ, ബാക്ടീരിയോസിനുകൾ എന്നിവ.
പെപ്റ്റൈഡുകൾക്ക് ഫോസ്ഫോറിലേഷൻ, ഹൈഡ്രോക്സൈലേഷൻ, സൾഫോണേഷൻ, പാൽമിറ്റോയ്ലേഷൻ, ഗ്ലൈക്കോസൈലേഷൻ, ഡൈസൾഫൈഡ് രൂപീകരണം തുടങ്ങിയ പോസ്റ്റ്-ട്രാൻസ്ലേഷണൽ പരിഷ്ക്കരണങ്ങൾ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. പൊതുവേ, പെപ്റ്റൈഡുകൾ രേഖീയമാണ്, എന്നിരുന്നാലും ലാരിയറ്റ് ഘടനകൾ നിരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പ്ലാറ്റിപസ് വിഷത്തിലെ എൽ-അമിനോ ആസിഡുകൾ ഡി-അമിനോ ആസിഡുകൾ ആകുന്നത് പോലുള്ള മാനിപ്പുലേഷനും സംഭവിക്കുന്നുണ്ട്.
നോൺറൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡുകൾ റൈബോസോമുകൾക്ക് പകരം എൻസൈമുകളാൽ കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെടുന്നു. മിക്ക എയറോബിക് ജീവികളുടെയും ആന്റിഓക്സിഡന്റ് പ്രതിരോധത്തിന്റെ ഘടകമായ ഗ്ലൂട്ടത്തയോൺ ആണ് ഒരു സാധാരണ നോൺ-റൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡ്. മറ്റ് നോൺ-റൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡുകൾ ഏകകോശ ജീവികൾ, സസ്യങ്ങൾ, ഫംഗസുകൾ എന്നിവയിൽ സാധാരണമാണ്, അവ നോൺറൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡ് സിന്തറ്റേസുകൾ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന മോഡുലാർ എൻസൈം കോംപ്ലക്സുകളാൽ സമന്വയിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.
ഈ കോംപ്ലക്സുകൾ പലപ്പോഴും സമാനമായ രീതിയിലാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്, കൂടാതെ അവയ്ക്ക് നിരവധി വ്യത്യസ്ത മൊഡ്യൂളുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കാം. ഈ പെപ്റ്റൈഡുകൾ പലപ്പോഴും സൈക്ലിക് ആണ്, അവയ്ക്ക് വളരെ സങ്കീർണ്ണമായ ചാക്രിക ഘടനകളുണ്ടാകാം, എന്നിരുന്നാലും ലീനിയർ നോൺറൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡുകളും സാധാരണമാണ്. ഫാറ്റി ആസിഡുകളും പോളികെറ്റൈഡുകളും നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള സംവിധാനവുമായി ഇതിന് അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതിനാൽ, ഹൈബ്രിഡ് സംയുക്തങ്ങൾ പലപ്പോഴും കാണപ്പെടുന്നു. ഓക്സസോളുകളുടെയോ തിയാസോളുകളുടെയോ സാന്നിധ്യം പലപ്പോഴും ഈ രീതിയിൽ സംയുക്തം സമന്വയിപ്പിച്ചതായി സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
പ്രോട്ടിയോളിസിസ് വഴി ദഹിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന മൃഗങ്ങളുടെ പാലിൽ നിന്നോ മാംസത്തിൽ നിന്നോ ആണ് പെപ്റ്റോൺസ് ഉരുത്തിരിഞ്ഞത്. ചെറിയ പെപ്റ്റൈഡുകൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നതിനു പുറമേ, തത്ഫലമായുണ്ടാകുന്ന പദാർത്ഥത്തിൽ കൊഴുപ്പുകൾ, ലോഹങ്ങൾ, ലവണങ്ങൾ, വിറ്റാമിനുകൾ, മറ്റ് നിരവധി ജൈവ സംയുക്തങ്ങൾ എന്നിവയും കാണുന്നു. പെപ്റ്റോണുകൾ വളരുന്ന ബാക്ടീരിയകൾക്കും ഫംഗസുകൾക്കും പോഷക മാധ്യമമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.
സോഴ്സ് പ്രോട്ടീനെ തിരിച്ചറിയുന്നതിനോ അളക്കുന്നതിനോ ഉപയോഗിക്കുന്ന പ്രോട്ടീനുകളുടെ ശകലങ്ങളാണ് പെപ്റ്റൈഡ് ഫ്രാഗ്മെന്റുകൾ. പലപ്പോഴും ഇവ നിയന്ത്രിത സാമ്പിളിൽ ലബോറട്ടറിയിൽ നടത്തുന്ന എൻസൈമാറ്റിക് ഡീഗ്രേഡേഷന്റെ ഉൽപ്പന്നങ്ങളാണ്, എന്നാൽ ചിലത് പ്രകൃതിദത്തമായി ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ഫോറൻസിക് അല്ലെങ്കിൽ പാലിയന്റോളജിക്കൽ സാമ്പിളുകളും ആകാം.
പെപ്റ്റൈഡുകൾക്ക് പ്രോട്ടീനുകളുമായും മറ്റ് സ്ഥൂലതന്മാത്രകളുമായും ഇടപഴകാൻ കഴിയും. സെൽ സിഗ്നലിംഗ്, ഇമ്മ്യൂൺ മോഡുലേറ്റർമാരായി പ്രവർത്തിക്കൽ തുടങ്ങിയ മനുഷ്യ കോശങ്ങളിലെ നിരവധി സുപ്രധാന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് അവ ഉത്തരവാദികളാണ്. വാസ്തവത്തിൽ, മനുഷ്യകോശങ്ങളിലെ പ്രോട്ടീൻ-പ്രോട്ടീൻ ഇടപെടലുകളിൽ 15-40% പെപ്റ്റൈഡുകളാൽ മധ്യസ്ഥത വഹിക്കുന്നതായി പഠനങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ, ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽ വിപണിയുടെ 10% എങ്കിലും പെപ്റ്റൈഡ് ഉൽപ്പന്നങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ഈ വിഭാഗത്തിലെ പെപ്റ്റൈഡ് കുടുംബങ്ങൾ സാധാരണയായി ഹോർമോൺ പ്രവർത്തനങ്ങളുള്ള റൈബോസോമൽ പെപ്റ്റൈഡുകളാണ്. ഈ പെപ്റ്റൈഡുകളെല്ലാം കോശങ്ങളാൽ ദൈർഘ്യമേറിയ "പ്രോപെപ്റ്റൈഡുകൾ" അല്ലെങ്കിൽ "പ്രോപ്രോട്ടീനുകൾ" ആയി സമന്വയിപ്പിക്കപ്പെടുകയും കോശങ്ങളിൽ നിന്ന് പുറത്തുകടക്കുന്നതിന് മുമ്പ് വെട്ടിച്ചുരുക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അവ സിഗ്നലിംഗ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ നിർവഹിക്കുന്ന രക്തപ്രവാഹത്തിലേക്ക് കടക്കുന്നു.
പെപ്റ്റൈഡുകളുടെ നീളവുമായി മായി ബന്ധപ്പെട്ട നിരവധി പദങ്ങൾക്ക് കർശനമായ നിർവചനങ്ങൾ ഇല്ല, കൂടാതെ അവയുടെ ഉപയോഗത്തിൽ പലപ്പോഴും ഓവർലാപ്പ് ഉണ്ട്:
പെപ്റ്റൈഡുകളും പ്രോട്ടീനുകളും അവയുടെ ശൃംഖലയിലെ അമിനോ ആസിഡുകളുടെ എണ്ണം കൊണ്ടാണ് പലപ്പോഴും വിവരിക്കുന്നത്, ഉദാഹരണത്തിന് 158 അമിനോ ആസിഡുകളുള്ള ഒരു പ്രോട്ടീനിനെ "158 അമിനോ ആസിഡ്-ലോങ് പ്രോട്ടീൻ" എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാം. ഐയുപിഎസി സംഖ്യാ ഗുണിത പ്രിഫിക്സുകൾ ഉപയോഗിച്ചാണ് പ്രത്യേക ചെറിയ ദൈർഘ്യമുള്ള പെപ്റ്റൈഡുകൾക്ക് പേര് നൽകിയിരിക്കുന്നത്:
ഒരു വലിയ പോളിപെപ്റ്റൈഡിലെ (ഉദാ, ആർജിഡി മോട്ടിഫ്) ഒരു കൂട്ടം അവശിഷ്ടങ്ങളെ വിവരിക്കാനും ഇതേ വാക്കുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു.
This article uses material from the Wikipedia മലയാളം article പെപ്റ്റൈഡ്, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). പ്രത്യേകം പറയാത്ത പക്ഷം ഉള്ളടക്കം CC BY-SA 4.0 പ്രകാരം ലഭ്യം. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki മലയാളം (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.