Село Моклиште: историско село во Кавадаречко

Моклиште е населено уште од железното време, за што сведочи наоѓалиштето Моклишко Кале непосредно до манастирот.

Во XIX век Моклиште ѝ припаѓало на Тиквешката каза. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Моклишта имало 140 жители, сите Македонци христијани.

На етничката карта од 1927 г. Леонард Шулце Јена го наведува Моклишта (Moklišta) како христијанско село населено со Македонци.

Родови

Моклиште било македонско село, но денес иселено.

Според истражувањата од 1920-1924 во селото живееле следните македонски родови.

• Староседелци: Петревци (1 к.), Тренчевци (1 к.) и Петковци (2 к.)
• Доселеници: Лазарковци (1 к.) доселени биле во 1860 година од селото Гарниково; Дрчевци (1 к.) доселени биле во 1860 година од селото Бунарче, а таму во почетокот на 19 век од селото Драчевица; Пеневци (1 к.) и Ширковци (1 к.) доселени биле во 1880 година од селото Гарниково; Грасковци (1 к.) доселени биле во 1890 година од селото Бунарче; Бошавци (1 к.) доселени биле во 1896 година од селото Долна Бошава; Андовци-Колчевци (1 к.) и Пановци (1 к.) доселени биле во 1902 година од селото Конопиште; Дуковци (2 к.) доселени биле во 1906 година од селото Бунарче; Серенковци (1 к.) и Биџовци (1 к.) доселени биле во 1916 година од мегленското село Зборско; Трајковци (1 к.) доселени биле во 1919 година од селото Горна Бошава; Миндевци (2 к.) доселени биле во 1920 година од селото Дабниште, каде се населиле во 1916 година од мегленското село Зборско.

Денес

Денес Моклиште е познато излетничко и рекреативно место во Тиквешијата. Каде кавадарчани најчесто го слават 1 мај. Поради широките и рамни тревнати ливади, близината на реката Луда Мара и споменикот на 12-те убиени ваташки младинци, Моклиште исто така е и позното одредиште за екскурзии на основни и средни училишта од другите градови во Македонија.

Преку хидросистемот „Моклиште“, изграден во 1950 г. градот Кавадарци се снабдува со вода за пиење.

Во селото подигнат споменик на 12-те младинци од Ваташа стрелани од бугарскиот окупатор во 1943 г.

Моклишки манастир „Свети Никола“

Во Моклиште се наоѓа и познатиот Моклишки манастир, посветен на Свети Никола, подигнат во 1595 г. од страна на зографот Никола и неговите синови од селото Тимјаник.

Во Моклишкиот манастир во XVII век мошне успешно работи ќелијното училиште, а првите писмени луѓе во овој крај своето описменување го стекнале токму во овој манастирски комплекс. Манастирот имал богата библиотека која според Јордан Хаџи Константинов - Џинот, кој бил учител во селото Ваташа изнесувала околу 30 товари книги и ракописи. Со запустувањето на Полошкиот манастир монасите се преселиле во овој манастир и ја продолжиле својата работа.

Археолошки наоѓалишта

На подрачјето на Моклиште и околината среќаваат археолошки наоѓалишта:

• Валенција — некропола од доцноантичко време
• Градиште — населба и некропола од доцноантичко време
• Гркови Садеви — населба и некропола од доцноантичко време
• Моклишко Кале — градиште од железно и доцноантичко време

• Ваташа