Zoer

Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Zoer is 'ne väölgebruukte term in de sjeikunde, mèh ouch in 't dageleks leve, boe 't dèks es smaak bedoeld weurt.

In de sjeikunde weure zoere, en base ('t tegeneuvergestèlde vaan e zoer), väöl gebruuk. 'n Zoer beïnvloed beveurbeeld de pH, welke dèks erg veurnaom is in reacties. In de analytische chemie weure zoere en base dèks gebruuk um 'n titratie mèt oet te veure. In de organische chemie weure zoere en base dèks gebruuk um reactiemechanisme mèt te verklaore. In de sjeikunde zien d'r twie definities vaan 'n zoer.

De klassieke definitie

De klassieke, en miesgebruukte, defenitie vaan 'n zoer is dat vaan 'ne protondonor. In dees definitie is 'n zoer 'n molecuul dat 'n proton (dèks gesjreve es H⁺ umtot 'n waterstofatoom zoonder elektron 'n proton is) kin aofstoon (donere). Miestal gebäört dat in water, mèh dat hoof neet. In water zörg 'n zoer deveur tot d'r 'n H₃O⁺-ion gevörmp weurt. E veurbeeld:

HCl + H₂O → Cl^- + H₃O⁺

Zoere en base kinne ouch mèt ein reagere. Dit hoof neet per definitie in water, mèh is wel de mies gebrukeleke vörm.

E veurbeeld:

NaOH + H₂O → Na⁺ + OH^- + H₂O (opm: allewel water hei neet daadwerkelek reageert is 't wel nudeg um NaOH in op te losse)
HCl + H₂O → Cl^- + H₃O⁺
H₃O⁺ + OH^- → 2 H₂O
Totaal: NaOH + HCl + 2 H₂O → Na⁺ + Cl^- + 3 H₂O

De Lewis-definitie

Binne de sjeikunde is d'r nog 'n aander definitie, die 't mies in de organische chemie gebruuk weurt: de definitie vaan Lewis. Binne dees definitie is 'n zoer neet 'ne protondonor, mèh 'ne elektronpaaracceptor. 'n Base is daan 'ne elektronpaardonor. Binne dees definitie is zelfs eder reactie boe covalente bindinge bij nudeg zien, 'n zoer-base-reactie. Dees definitie weurt väöl gebruuk um reactie-mechanisme mèt te besjrieve.

pH

De pH vaan 'n waterige oplossing weurt bepaold door wieväöl H₃O⁺ d'r aonwezig is; in essentie dus wieväöl zoer d'r is. De pH vaan 'n waterige oplossing weurt berekend door de negatieve logaritme te pakke vaan de H₃O⁺-concentratie. 'ne pH oonder de 7 weurt 'n zoer oplossing geneump, 7 neump me neutraal, 'ne pH bove de 7 neump me basisch.

pH = -log [H₃O⁺]

Zuuch ouch: zoer (smaak)

De term zoer weurt in 't dageleks leve ouch dèks gebruuk um de smaak vaan get te verklaore. De smaak zoer en 't sjeikundege zoer zien mèt elkaar verboonde: een zoer oplossing smaak ouch zoer.

'n pH-neutraal zeip kin witte vloed bij vroului verhelpe en veurkoume. Euveriges is deze term misleidend umtot 't geit euver pH-huidneutraal zeip, m.a.w. de zeip heet 'ne neutrale pH ten opziechte vaan de pH vaan de huid, dee roond de 5,5 ligk.