ვიქტორ ადლერი

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ადლერი (მრავალმნიშვნელოვანი).

24 იანვარი, 1852 — გ. 11 ნოემბერი, 1918) — ავსტრიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი. 1905 წლიდან პარლამენტის (რაიხსტაგი) დეპუტატი.

ვიქტორ ადლერი
მშობლიური სახელი	Victor Adler
დაბადების თარიღი	1952 წლის 24 იანვარი პრაღა, ბოჰემია, ავსტრიის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	1918 წლის 11 ნოემბერი ვენა, ავსტრია
ეთნიკურად	ებრაელი
ალმა-მატერი	ვენის უნივერსიტეტი (Alma Mater Rudolphina)
პარტია	სოციალ-დემოკრატიული
რელიგია	იუდაიზმი

პოლიტიკური მოღვაწეობა დაიწყო პანგერმანული ორგანიზაციების რიგებიდან. 1883 წლიდან დაინტერესდა მუშათა მოძრაობის საკითხებით და ამ მიზნით დაუახლოვდა სოციალ-დემოკრატებს. 1883 და 1889 წლებში ორჯერ შეხვდა ენგელსს, ჰქონდა მასთან მიმოწერაც (1889–1895). იყო ერთ-ერთი მთავარი ავტორი ავსტრიის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის პროგრამის პროექტისა, რომელიც 1888 წლის 31 დეკემბერს — 1889 წლის 1 იანვარს ჰაინფელდში ჩატარებულმა დამფუძნებელმა ყრილობამ მიიღო. დიდი წვლილი მიუძღვის ავსტრიის სოციალ-დემოკრატიულ მოძრაობაში განხეთქილების აღმოფხვრასა და ერთიანი პარტიის შექმნაში.

პირველი მსოფლიო ომის პერიოდში (1914–1918) იზიარებდა გერმანულ სოციალ-შოვინისტურ შეხედულებებს, შემდეგ ცენტრიზმისაკენ გადაიხარა და სოციალ-შოვინისტებს კაუცსკიანელთა პოზიციიდან აკრიტიკებდა, თუმცა, აღსანიშნავია, რომ მისი კრიტიკის ობიექტი იყო გერმანული სოციალ-დემოკრატიის მემარცხენე ფრთა (კ. ლიბკნეხტი და რ. ლუქსემბურგი). 1918 წელს ძალიან მოკლე ვადით (30 ოქტომბრიდან 11 ნოემბრამდე) იყო ავსტრიის ხელისუფლების საგარეო საქმეთა მინისტრი. ცნობილია, როგორც ავსტრომარქსიზმის კრიტიკოსი.

• უნივერსალური ენციკლოპედიური ცნობარი, გამომცემლობა „აი ია”, ტ.2, თბ, 2008 წ.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 97.