თეთრკუდა ფსოვი

მისი სხეულის სიგრძეა 70–90 სმ, ფრთების შლილი 200–245 სმ, მასა 3075–6920 გრამი. ზრდასრულს აქვს დიდი და ძლიერი ყვითელი ნისკარტი, მოკლე, სოლისებრი, თეთრი ფერის კუდი და ფართო ფრთები. თავი და კისერი მუქი ყავისფერია. ახალგაზრდას აქვს მუქი ნისკარტი და მოყავისფრო-მოშავო დაწინწკლული შეფერილობა, მკერდზე განივი ლაქები, კუდის ზედა მხარეს მარმარილოსებრი ნახატი, გრძივი ფრთის ქვედა მხარეზე იღლიის ბუმბულები ღია ფერისაა; მუქი არშიები არტყია საჭისა და მომქნევ ბუმბულებს. ხმა — ყრუ „კრა-კრა“.

თეთრკუდა ფსოვი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  ცხოველები ტიპი:  ქორდიანები კლასი:  ფრინველები რიგი:  ქორისნაირნი ოჯახი:  ქორისებრნი გვარი:  ფსოვი სახეობა:  თეთრკუდა ფსოვი
ლათინური სახელი
Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758)
დაცვის სტატუსი
ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ IUCN 3.1 Least Concern : 22695137
გავრცელება
ბუდობის რაიონები   გამოზამთრების რაიონები   მთელი წლის განმვალობაში გავრცელების რაიონები
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   175419 NCBI   8969 FW   336225

ფართოდაა გავრცელებული ევრაზიაში, ასევე ისლანდიასა და გრენლანდიაზე; ზამთრობს ჩრდილოეთ აფრიკაში. საქართველოში ფსოვი XIX–XX საუკუნეების მიჯნაზე გვხვდებოდა ახალციხეში, აწყურსა და ბორჯომში, მცხეთაში, თბილისის შემოგარენში, თეთრიწყაროს მიდამოებში, მდინარეების — ქვაბლიანის, აჭარისწყლის სათავეებში, მდინარე ხრამის ხეობაში. ამჟამად შეინიშნება შირაქ-ელდარის ველზე, ერწოსა და პალიასტომის ტბების სიახლოვეს და ჯავახეთში. აქ მისი ბუდობა არ ფიქსირდება, თუმცა მთელი წლის განმავლობაში გვხვდება. ბინადრობს მდინარეების, ტბებისა და ზღვების ნაპირებზე, ჭალებში, მეჩხერტყიან ჭაობებში. 1982 წლისთვის საქართველოში 20-მდე ფსოვი ივარაუდებოდა.

იკვებება უმთავრესად თევზით. საკვებად აგრეთვე იყენებს მსხვილი ძუძუმწოვრების ლეშს.

ცხოვრობს მარტო ან წყვილებში. სქესობრივ სიმწიფეს აღწევს ორი წლის ასაკში. ქმნის მუდმივ წყვილებს. ბუდეს იკეთებს მაღალ ხეზე (6–25 მეტრი). ზოგჯერ რამდენიმე ბუდეც აქვს და მორიგეობით იყენებს მათ. დიდი ზომისაა, დიამეტრში 1,5 მეტრს აღწევს, სიმაღლეშე — 1–1,5 მეტრს. მარტ-აპრილში დებს 1–3 თეთრ კვერცხს მოწითურო ლაქებით. ინკუბაცია ერთი თვე გრძელდება. ტყვეობაში ვერ მრავლდება.

საბუდარი ტერიტორიების რიცხვმა მკვეთრად იკლო სწრაფი ანთროპოგენიზაციის გამო. რიცხოვნობის შემცირების მიზეზებია: წყალსატევების გაჭუჭყიანება შხამებით, სასოფლო-სამეურნეო მავნე მღრღნელების წინააღმდეგ შხამქიმიკატების გამოყენება, საბუდრების მოშლა. 1976 წლის მონაცემებით, თბილისის ზოოპარკში ჰყავდათ ერთი ფსოვი. შეტანილია საქართველოს წითელ „ნუსხაში“.

•  
•  
•  
•  
  საქართველოს საფოსტო მარკა, 2007

• რუსეთის ხერხემლიანი ცხოველები: თეთრკუდა ფსოვი დაარქივებული 2021-10-15 საიტზე Wayback Machine.
• Орлан-белохвост. animalbox.ru — Энциклопедия животного мира. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-02-26. ციტირების თარიღი: 2011-06-25.