ԴասակարգումըՈւիքիցեղերու մէջ
Թթենի | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգութիւն | ||||||||||||
| ||||||||||||
Լատիներէն անուանում | ||||||||||||
Morus L.1753 | ||||||||||||
|
Թթենի կամ թութի ծառ, շերամածառ, թթազգիներու ընտանիքի տերեւաթափ ծառերու կամ թուփերու ցեղ։ Կ'ընդգրկէ թափուող ծառերու 17 տեսակ, տարածուած է տաք ջերմային գոտիներուն մէջ, ինչպէս նաեւ մերձարեւադարձային գոտիներուն մէջ Ասիա, Ափրիկէ, Հիւսիսային Ամերիկա։
Բունը մուգ է՝ խոր ճեղքուածքներով, պսակը՝ խոշոր, լայն, բրգաձեւ, բարձր.՝ 12-20 մ։ Տերեւները մուգ կանաչ են, հերթադիր, սրտաձեւ, հաւկթաձեւ, ամբողջական կամ ատամեւաեզր, երբեմն՝ թոյլ բլթակաւոր։ Ծաղկաբոյլը կատուիկանման է, գլանաձեւ, կախ ընկած։ Ծաղիկները միասեռ են, երկտուն կամ միատուն։ Կը ծաշկին է վաղ գարնան։ Պտուղը չոր ընկոյզ է, պտղաբոյլը՝ խոշոր, սպիտակ, վարդագոյն, կարմիր, հիւթալի, քաղցր, կիսաքաղցր եւ այլն։
Պտուղները կ'օգտագործուին որպէս սնունդ, իսկ տերեւները հումք կը հանդիսանան մետաքսի համար։ Թերեւս հնագոյն ժամանակներվն ան դեղաբոյս կը համարուի։ Չինական, ճաբոնական, հնդկական բժշկութեան մէջ կ'օգտագործուին թթենիի տերեւները, ծառի արմատները, կեղեւն ու պտուղները՝ շաքարային միզահիւծութեան, ջրգողութեան, սիրտ-անոթային համակարգի հիւանդութիւններու ժամանակ։ Պտուղը կը պարունակէ շաքարներ, թթուներ, կենսանիւթ C եւ այլն։ Կ'օգտագործուի է թարմ եւ վերամշակուած, կը ստանան նաեւ օղի, սպիրտ։ Բնափայտն ամուր է, կը կիռարուի շինարարութեան, ատաղձագործութեան, երաժշտական գործիքներու արտադրութեան մէջ։ Բնափայտէն եւ կեղեւէն կը ստացուի բարձրորակ դեղին ներկանիւթ, իսկ տերեւները լավորակ կեր են շերամորդի համար։ Կը բազմանան կտրոններով, պատուաստներով եւ սերմերով։ Մեղրատու է։ Հայաստանի մէջ կը մշակուի Արարատեան դաշտին մէջ, հարաւային, հիւսիս-արեւելեան գոտիներուն մէջ, Արագածոտնի, Կոտայքի, Սիւնիքի մարզերուն մէջ եւ այլն։
Յայտնի է մոտ 700 տեսակ։ ՀՀ-ին մէջ մշակութեան մէջ տարածուած են
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Թթենի, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.