Նաուտիլուս Պոմպիլիուս
Նաուտիլուս պոմպիլիուս (լատին․՝ Nautilus pompilius կամ Nautilus), Գլխոտանիների տեսակին պատկանող կենդանի։ Տարածված են Ավստրալիայի հյուսիսային ափերին, արևմտյան Միկրոնեզիայի և արևմտյան Պոլինեզիայի Ինդոնեզիայի, Ֆիլիպինների, Նոր Գվինեայի և Մելանեզիայի ափին, Հարավչինական ծովում։ Հանդիպում է մինչև 400 մետր խորությունում։
| Նաուտիլուս պոմպիլիուս | |
 Նաուտիլուս պոմպիլիուս | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Փափկամարմիններ (Mollusca) |
| Դաս | Գլխոտանիներ (Cephalopoda) |
| Ենթադաս | Նաուտիլոիդներ (Nautiloidea) |
| Կարգ | Nautilida |
| Ընտանիք | Նավախեցիներ (Nautilidae) |
| Ցեղ | Nautilus |
| Տեսակ | Նաուտիլուս պոմպիլիուս (N. pompilius) |
| Միջազգային անվանում | |
| Nautilus pompilius | |
Արտաքին տեսք․ Ֆիզիոլոգիական առանձնահատկություններ
Խեցի
Տրամագիծը հասնում է 25 սմ։ Խեցին սպիրալի ձևով պտտված է մեկ հարթության շուրջ և բաժանված է խցերի։ Խոշորագույնի մեջ կենդանու մարմինն է, իսկ մնացած խցերը օգտագործվում են որոշակի խորություններում լողալու և սուզվելու համար, մասամբ լցված են օդով՝ ազոտի բարձր պարունակությամբ կամ ջրով։
Էգերը ավելի փոքր են, քան արուները. էգերի խեցիների տրամագիծը մոտ 11-12 սմ է, արուներինը՝ 13-14 սմ։ Նորածին նաուտիլուսը ունի 2.5 սմ երկարություն։ Էգերի սեռական հասունացումը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ խեցին 9 սմ-ով հաստանում է, իսկ արուներինը՝ 11 սմ-ով։
Խեցու գույնը տարբեր ներկայացուցիչների մոտ տարբեր է, առավել հաճախ այն վագրի մորթու գույն ունի։ Սովորաբար խեցու վերին մասը ավելի մուգ է, քան ստորին մասը, դա գիշատիչներից քողարկման համար է։ Խեցու ներքին մասը նարնջագույն է։
Ոտքեր
Նաուտիլիուս պոմպիլիուսի մարմինը երկկողմանի սիմետրիկ է։
Բերանը շրջապատված է բազմաթիվ (մոտ 90) արտագաղթի ձեռքերով, որոնք, ի տարբերություն այլ ժամանակակից գլխոտանիների ծծաններ չունեն։
Թիկնոցի մոտ կա ձագարաձև մկանային օրգան, որը օգնում է ջրի դուրս բերմանը թիկնոցի խոռոչից։
Սնում
Նաուտիլուսները վարում են ստոադաս ապրելակերպ, սնվում են սատկած կենդանիներով և խոշոր օրգանական մնացորդներով։ Նաուտիլուսը կարող է երկար ժամանակ չսնվել, ինչպես նաև սնունդ ընդունել ամիսը մեկ անգամ, ընդ որում պահպանելով կենսունակությունը։
Ենթատեսակներ
Նկարագրված են նաուտիլուսի երկու ենթատեսակ։
- Nautilus pompilius pompilius Linnaeus (1758) — Նաուտիլուս պոմպիլիուս պոմպիլիուս
- Nautilus pompilius suluensis Habe et Okutani (1758)
Դրանցից առաջինը ենթադասի առավել հայտնի ներկայացուցիչ է։ Մեծ չափերի պատճառով նրան երբեմն անվանում են "նաուտիլուսը-կայսրը" (անգլերեն՝ Emperor Nautilus).
Շատ խոշոր դեպքեր՝ խեցու 268 մմ տրամագծով գրանցվել է Ինդոնեզիայում և հյուսիսային Ավստրալիայում։
Nautilus pompilius suluensis հանդիպում է ավելի հազվադեպ։ Ներկայացուցիչները առաջին անգամ հայտնաբերվել են Սուլու ծովում՝ Ֆիլիպինների հարավ-արևմուտքում։ Ամենամեծ ներկայացուցչի խեցու տրամագիծը 148 մմ է։
Կիրառությունը մշակույթում
Նաուտիլուս պոմպիլիուսի խեցուց պատրաստվել են բազմազան գեղեցիկ առարկաներ, որոնք գտնվել են Վերածննդի դարաշրջանում։ Այդ առարկաները օգտագործում են հիմնականում որպես զարդարանք, ոչ թե օգտագործման համար։
Հայտնի խորհրդային Նաուտիլուս Պոմպիլիուս ռոք-խումբը անվանվել է հենց այս կենդանու պատվին։
Ամերիկացի կոմպոզիտոր և մեկնաբան Димс Թեյլոր 1916-ին գրել է կանտատ, որը կոչվում է Nautilus Chambered.
«Նաուտիլուս» անունը ֆրանսիացի գրող Ջուլի Վերնի «Խորհրդավոր կղզի» ստեղծագործության մեջ եղել է սուզանավի անվանում
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նաուտիլուս պոմպիլիուս» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նաուտիլուս պոմպիլիուս» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Նաուտիլուս պոմպիլիուս, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.