Աշխատուժ, ((անգլ.՝ Labor power, գերմ.՝ Arbeitskraft)), մարդու ֆիզիկական, կազմակերպական ու հոգևոր ընդունակությունների, ձեռք բերած գիտելիքների ու փորձի ամբողջությունն է, որ նա գործադրում է ամեն անգամ, երբ արտադրում է ինչ-որ սպառողական բարիք։ Հանդիսանում է Կառլ Մարքսի՝ կապիտալիստական քաղաքատնտեսության քննադատության հիմնական հասկացությունը։ Աշխատուժը ցանկացած արտադրաեղանակի արտադրողական ուժերի գլխավոր տարրն է, որն ապրանք է դառնում միայն կապիտալիզմի պայմաններում։ Դա բացատրվում է նրանով, որ աշխատողը զուրկ է արտադրության միջոցներից և գոյատևելու համար իր աշխատելու ընդունակությունն է վաճառում ձեռնարկատերերին աշխատավարձ ստանալու համար։
Արտադրության գործընթացում մարդը ոչ միայն ներգործում է բնության վրա, այլև հարստացնում է իր արտադրական փորձը, աշխատանքային հմտությունը։ Որոշակի հասարակական տնտեսական պայմաններում աշխատուժը դառնում է ապրանք։ Ստրուկը չէր կարող վաճառել իր աշխատուժը, որովհետև պատկանում էր ստրկատիրոջը և իր աշխատուժի ազատ տնօրինողը չէր։ Ճորտը նույնպես ագատ չէր տնօրինելու իր աշխատուժը, որովհետև անձնական կախվածության մեջ էր կալվածատիրոջից։ Որպեսզի աշխատուժը դառնա ապրանք, աշխատողը պետք է ազատ լինի իրավական տեսակետից և զուրկ՝ արտադրության միջոցներից, հետևաբար, նաև գոյամիջոցներից։
Աշխատուժը, լինելով առանձնահատուկ ապրանք, մյուս ապրանքների նման, ունի արժեք և սպառողական արժեք։ Աշխատուժի արժեքը որոշվում է դրա վերարտադրության համար անհրաժեշտ կենսամիջոցների վրա ծախսված միջին աշխատաժամանակով։ Այդ պահանջմունքները պայմանավորված են ֆիզիոլոգիական, պատմական և բարոյական մի շարք գործոններով։ Աշխատավարձը աշխատուժի արժեքի փողային արտահայտությունն է կամ դրա գինը։ Աշխատուժն ապրանքի սպառողական արժեքն արտահայտվում է նրանով, որ այն ստեղծում է իր արժեքից ավելի մեծ արժեք (իր արժեքը + հավելյալ արժեք)։
Աշխատանքի շուկայում աշխատուժի վարձատրման առաջին գործոնն առաջարկի ու պահաջարկի փոխգործողությունն է։ Այստեղ աշխատուժի գինը և աշխատանքի քանակը որոշվում են պահանջարկի և առաջարկի փոխհարաբերությամբ։
Աշխատուժի գնի ձևավորման շուկայական երկրորդ գործոնը մրցակցությունն է և մոնոպոլիան։ Աշխատանքի շուկայում մրցակցությունը նպաստում է աշխատավարձի մակարդակի հավասարակշռմանը։
Աշխատուժի որակը դա մարդու հատկությունների համախումբն է, որն ի հայտ է գալիս աշխատանքի գործընթացում և իր մեջ ներառում է աշխատողի որակավորումը և անձնական բնութագրիչները։ Աշխատուժի որակը բնորոշող հիմնական բնութագրիչներն են՝
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 479)։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Աշխատուժ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.