हिरो

पूण तांचो काळोख भूतकाळ आसूं येता, तरी हिरे हे मोगाचे आनी सोबीतकायाचेय प्रतीक. हांगासर, आमी ह्या मोलादीक फातरांच्या इतिहासाचो अभ्यास करतात, धर्तरेच्या खोल भागांत तांची नम्र सुरवाती सावन ते संवसारांतले कांय लोकप्रिय रत्न म्हणून तांचो सद्याचो दर्जो. आतां तांचो संबंद मुखेलपणान सगाईच्या मुदयो आनी हेर बारीक दागिन्यांकडेन आसता, जाल्यार हिऱ्याक सदांच इतली मोलादीक ना. खरें म्हणल्यार चडशा इतिहासांत तीं चकचकीत फातरांपरस मात्शीं चड दिसतालीं. मध्ययुगाच्या शेवटाकच हिरे दागिने म्हणून वापरपाक लागले आनी तेन्ना लेगीत ते खूब गिरेस्त लोकांखातीर राखून दवरताले. ब्राझीलांत हिऱ्यांच्यो खणी सोदून काडिल्ल्यान १८०० च्या दशकांतच हिरे चड प्रमाणांत मेळपाक लागले. हिऱ्यांच्या ह्या नव्या स्त्रोताक लागून तांचें मोल उणें जालें, ताका लागून सामान्य लोकांमदीं फातरांविशीं नवी आवड निर्माण जाली. विसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक हिऱ्यांविशीं नवी आवड निर्माण जाली, ताका कांय प्रमाणांत आर्ट डेको दागिन्यांची लोकप्रियता मेळ्ळी. हे नवे शैलींत हिऱ्यांचो चड आधुनीक डिझायनांत आस्पाव केल्लो, जाका लागून तांकां चड प्रमाणांत लोकांक चड मेळपाक मेळ्ळें. आयज हिरे चड आसात हिऱ्यांचो इतिहास लांब आनी गुंतागुंतीचो आसलो तरी ते संवसारांतले एक लोकप्रिय रत्न उरल्यात. तांच्या अदभूत सोबीतकायेक लागून आनी दागिन्यांत तांचो वापर करपाक मेळपी जायत्या वेगवेगळ्या मार्गांक लागून हिरे हांगा रावपाक आसात. ह्या मोलादीक फातरां विशीं चड जाणून घेवपाची तुमकां आवड आसल्यार आमचो हिऱ्यांचो इतिहास पळोवपाची खात्री करात.

हिरे जमनींत मेळटात अशें आमी खूबदां मानतात, तरी आयज दागिन्यांत वापरतात ते चडशे हिरे प्रत्यक्षांत उदकापोंदा काडटात. खरें म्हणल्यार जमनीचेर मेळपी हिरे उदकापोंदा आशिल्ल्या खणींतल्यान मेळपी हिरेपरस चड करून उण्या दर्जाचे आनी उण्या मोलाचे आसतात. ऑस्ट्रेलिया, रशिया आनी कॅनडा ह्या देशांनीय खणी आसात तरी दर वर्सा खणकाम जावपी हिरे चडशे आफ्रिकेंतल्यान येतात. हिरे काडपाची प्रक्रिया लांब आनी कश्टदायक आसून एकूच फातर मेळपाक म्हयने वा वर्सां लेगीत लागूं येतात. एकदां हिरो मेळ्ळ्या उपरांत तो दागिन्यांत वापरपाक तयार जावचे पयलीं तो कापून पालिश करचो पडटा. कापपाची आनी पॉलिश करपाची प्रक्रिया नाजूक आसून कच्च्या हिऱ्याचें झगमगपी रत्नांत रुपांतर करपाक कुशळ कारागीर जाय पडटा. तांचो अर्थ कितें? हिऱ्याचो संबंद मोग आनी लग्न हांचेकडेन खूब आदींसावन आसा. खरें म्हणल्यार सगाईची अंगठी दिवपाची परंपरा पुर्विल्ल्या रोमासावन सुरू जाल्या. १४७७ त ऑस्ट्रियाचो आर्चड्यूक मॅक्सिमिलियन हाणें आपले लग्न जाल्ले बर्गंडीची मेरी हिऱ्याक सगळ्यांत पयली हिऱ्याची सगाईची अंगठी सुरू केली. ही नवी परंपरा रोखडीच पुराय युरोपांत पातळ्ळी आनी १८०० च्या दशका मेरेन तरणाट्यांनी आपल्या फुडाराच्या न्हवऱ्यांक हिऱ्याची लग्नसुवाळो दिवपाची पद्दत सामान्य जाल्ली, तांची अदभूत सोबीतकाय आनी दागिन्यांत तांचो वापर करपाक मेळपी जायत्या वेगवेगळ्या मार्गांक लागून, हिरे हांगा रावपाक आसात हें . ह्या मोलादीक फातरां विशीं चड जाणून घेवपाची तुमकां आवड आसल्यार आमचो हिऱ्यांचो इतिहास पळोवपाची खात्री करात.

हिरे खणपाखातीर उदकापोंदा खणकाम करप हो सगळ्यांत चड प्रमाणांत वापरांत आशिल्लो मार्ग. कारण संवसारांतले चडशे हिरे दर्यादेगेर, पुर्विल्ल्या खंडांच्या दर्याच्या तळाक मेळटात. उदकापोंदा खणपाची प्रक्रिया लांब आनी कश्टदायक आसून, एकूच फातर मेळपाक म्हयने वा वर्सां लेगीत लागूं येतात. एकदां हिरो मेळ्ळ्या उपरांत तो दागिन्यांत वापरपाक तयार जावचे पयलीं तो कापून पालिश करचो पडटा. कापपाची आनी पॉलिश करपाची प्रक्रिया नाजूक आसून कच्च्या हिऱ्याचें झगमगपी रत्नांत रुपांतर करपाक कुशळ कारागीर जाय पडटा. उदकापोंदा खणकाम करपापरस जमनीचेर आदारिल्लें खणकाम उणें जाता, पूण संवसारांतल्या कांय सुवातींनी अजूनय तें करतात. जमनीचेर मेळपी हिरे उदकापोंदा आशिल्ल्या खणींतल्यान मेळपी हिरेपरस चड करून उण्या दर्जाचे आनी उण्या मोलाचे आसतात. ऑस्ट्रेलिया, रशिया आनी कॅनडा ह्या देशांनीय खणी आसात तरी दर वर्सा खणकाम जावपी हिरे चडशे आफ्रिकेंतल्यान येतात.

कार्बन हें रसायनीक घटक धर्तरेचेर आशिल्ल्या सगळ्या ज्ञात जिविताचो आदार आसून हिऱ्याचें व्याख्यात्मक खाशेलपण म्हळ्यार ताची कार्बन रचना. हिरो म्हळ्यार कार्बनाचो एक एलोट्रोप, जंय कार्बन अणू चतुर्भुज जाळींत मांडटात. ही स्फटिकी रचणूक अत्यंत घट आसता, आनी हिऱ्यांक तांची कठीणताय दिता. हिऱ्याची कठीणताय ही कार्बन अणूंमदल्या घट सहसंयोजी बंधांक लागून जाता. हिऱ्यांतले कार्बन अणू एकामेकांक घट्ट बांदिल्ल्यान तो धर्तरेवयल्या सगळ्यांत कठीण पदार्थांतलो एक पदार्थ थारता. पूण हेच रसायनीक रचणुकेक लागून हिरे बोरींग करपाक, कापपाक, पॉलिश करपाकय अत्यंत लोकप्रिय जातात.हिऱ्यांची कठीणताय ही तांचें सगळ्यांत नामनेचें गूणधर्म आसलें तरी तांकां खाशेलें करपी एकूच गजाल न्हय. तशेंच दिसपी उजवाडाच्या सगळ्या तरंगलांबायांक पुरायपणान पारदर्शक आशिल्लो एकूच पदार्थ म्हळ्यार हिरे. हाका लागून बॉडी स्कॅनर आनी फायबर ऑप्टिक्स ह्या सारक्या वैजकी उपेगाखातीर हिरे हें एकदम योग्य पदार्थ थारता. तशेंच हिरे हो कार्बनाचो सगळ्यांत उश्णताय गतीशील प्रकार, म्हळ्यार चड तापमानांत तांचो विघटन जावपाची शक्यताय नासता. ह्या गुणधर्माक लागून उद्देगीक उपेगांत, जशे की कापपाच्या साधनांत आनी घसघशीत लेपांत हिरे मोलादीक थारता. हिरे कठीणताय, पारदर्शकता आनी उश्णताय स्थिरताय हांचेखातीर चड वळखतात, पूण तांचे खाशेले गूणधर्म ताका जायत्या उद्देगीक आनी वैजकी उपेगांतय मोलादीक थारतात.