سللۊل

سللۊل (اينگيليسي مئن: Cell) حیات ٚ أشکال ٚ بۊنين واحد کۊنش أ چاگۊدأر ٚ شي هيسه.

تمؤم ٚ سللۊلؤن یته غشا-دؤبؤ ٚ سيتؤپلاسم ٚ جي چاؤدن بۊنن أ پۊر زيو ٚ مؤلٚکۊل مؤنه ره پرؤتئين أ DNA أ RNA بأني پۊر ريج ٚ مۊغذي مواد أ متابؤلیت ٚ حاوي هيسن. اي واجه «cellula» ٚ لاتين ٚ کلمه جي هأنه گه یأني «کۊچي اۊتاق».

سللۊل
پياز پۊس ٚ سللۊلؤن، سللۊلي سىر ٚ مۊختلف ٚ مراحل ٚ مئن (drawn by E. B. Wilson, 1900)

سللۊلؤن تۊنن یته مخصۊص ٚ کۊنش دأشته‌بۊن أ مۊختلف ٚ فعاليتؤن-ه سيتؤپلاسم ٚ مئن أنجؤم بدن مثلاً DNA ٚ مؤنا‌چاکۊني، DNA ٚ ترميم، پرؤتئین ٚ سنتز أ لکش ٚ مۊسؤنچي فعاليتؤن. سللۊلؤن مۊتمایز أ تکثير بؤ تۊنن. سللۊلؤن ٚ ويشتري خۊ‌ ريج ٚ سایز ٚ دؤني ميکرؤمتر ٚ مئن أندازه‌گيري بۊنن. واشؤن أ مجنده‌أن ٚ سللۊلؤن ٚ ويشتري خألي نۊري ميکرؤسکؤپ ٚ بۊن دئه‌شا هيسن، ۱ دا ۱۰۰ ميکرؤمتر ٚ أبعاد ٚ مئن.

ألبت ئلکترؤني‌ميکرؤسکؤپ پۊر زنگتر ٚ تصوير هأدنه یأ سللۊل ٚ چاگۊدأر-ه دقيق مألم گۊد تۊنه. زيواچئن-ه شأنه دۊته سيفا جرگه مئن دنأن: تک‌سللۊلي (خألي یته سللۊل ٚ جي چاؤدن بۊنن، باکتري مۊسؤن) یا چند‌سللۊلي (واشؤن أ مجنده‌أن). تک‌‌سللۊلئن ٚ ويشتري ميکرؤ-اؤرگانيزم ٚ عۊنوؤن ٚ جي جرگه‌دبۊد بۊنن. واشؤن أ جؤنورؤن ٚ سللۊلؤن ٚ تئداد گۊنه‌أن ٚ مئنأ مۊتفاوته. تخمين بزأ نأ گه آدم ٚ جؤن مۊتشکل هيسه تقريب‌وري ۳۷ ترئليۊن (10¹³×3.72) سللۊل ٚ جي. اي سللۊلؤن ٚ ۸۰ مئلیادته مغز-ه چاؤنن.

سللۊل
یۊکاريؤتي سللۊل (چپ) پرؤکاريؤتي سللۊل (راست)

مۊطالعه سللۊلؤن ٚ سر أ اينگه چۊته کار کۊنن رابري بؤده دأره خلي دئه مۊطالعات-ه زيويسشنأسي ٚ تيندار ٚ زمينه‌أن مئن گه DNA ٚ کشف، سرطؤن ٚ سيستمؤن ٚ بایؤلؤجي، پيرش بأني تکويني بایؤلؤجي-ئه تنأیره.

سيتؤلؤجي یا سللۊل‌شينأسي مۊطالعه‌اي هيسه سللۊلؤن ٚ سر گه رابرت هۊک ٚ دس ۱۶۶۵ ٚ مئن بۊنأچين بؤبؤ. رابرت اۊشؤن-ه سللۊل دؤخؤنده ايندؤني گه صؤمعه ٚ سللۊلؤني‌ئه مؤنسن گه راهبؤن اۊشؤن ٚ مئن زيندگي گۊدن. سللۊل ٚ نظريه بۊن ٚ دوأ ۱۸۳۹ ٚ مئن شلایدن أ شؤآن ٚ دس بۊنه برٚمأنه. اي نظريه سۊته أصل دأره یأ ايظهار دأره تمؤم ٚ زيواچئن یته یا چنته سللۊل ٚ جي چاؤدن بۊنن. سللۊل اۊشؤن ٚ بۊنين واحد چاگۊدأر أ عملکرد ٚ شي هيسه. بأني اينگه تمؤم ٚ دؤبؤ-سللۊلؤن قبلي سللۊلؤن ٚ جي مۊشتق بؤبؤ نأن. سللۊلؤن حۊدۊدا ۴ مئلیارد سال پيش ٚ جي زمي سر ديارابؤن.

سللۊل ٚ أنواع

سللۊلؤن دۊ جۊرن: یۊکاريؤت گه تشک ٚ حاوي هيسن بأني پرؤکاريؤت گه تشک ندأرن، ولي یته نؤکلٚؤئدي ناحيه هلأ اۊشؤن ٚ مئن وؤجۊد دأره. پرؤکاريؤتؤن تک-سللۊلي مؤجۊد هيسن أمما یۊکاريتؤن تۊنن تک‌سللۊل یا چندسللۊلي بؤبۊن.

سللۊل ٚ أشکال

سللۊل 
Campylobacter jejuni یته باکتري مارپيچ باکترئن ٚ جي

سللۊل ٚ شکل (گه مؤرفؤلؤجي ني دؤخؤندن بۊنه) فرض بؤبؤ نأ سللۊلي اسکلت ٚ ترتيب أ حرکت ٚ جي وؤجۊدأنن. پۊر ترقئن مؤرفؤلؤجي-مۊطالعات ٚ مئن ناشي هيسن هامۊجش ساده باکترئن ٚ سر ٚ جي، استافيلؤکاکس اؤريؤس، اي.کؤلي بأني بي.سۊبتيليس ٚ مۊسؤنچي باکترئن. مۊختلف ٚ أشکال سللۊل ٚ جي پیدا یأ تؤصيف بؤبؤ نأن، ولي اينگه سللۊلؤن چره یأ چۊته مۊختلف ٚ قالبؤن ٚ مئن شکلأگيرن هلأ شديداً مجهۊله. بأضي سللۊلي أشکال گه شنأسایي بؤبؤ نأن، باسيلي یأ کاکسي یأ ئسپارؤکیٚت هيسن (باکترئن ٚ أشکال). کاکسي یته کرگه‌یي شکل أ باسيلي دکشئه-ميله‌ ٚ مۊسؤن شکل دأره؛ ئسپارؤکیٚت أني مارپيچي شکل دأره. هندئه‌رأن پۊر سللۊلي أشکال درن گه اۊشؤن ٚ خلئن کشف أ مۊشخص أني بؤبؤ نأن.

سللۊل ٚ سيتؤپلاسمي أجزا

سللۊل 
جؤنوري سللۊل ٚ سيتؤپلاسمي أجزا: (۱) تشکک (۲) تشک (۳) ريبؤزؤم (۴) وٚزيکۊل (۵) گرکين‌دار آندؤپلاسمي شبکه (۶) گؤلژي ٚ دزگا (۷) سللۊلي اسکلت (۸) صاف ٚ آندؤپلاسمي شبکه (۹) ميتؤکندري (۱۰) واکؤئل (۱۱) سيتؤپلاسم (۱۲) ليزؤزؤم (۱۳) سانتریؤل

تمؤم ٚ سللۊلؤن چي پرؤکاريؤت بؤبۊن چي یۊکاريؤت یته غشا دأرن گه سللۊل-ه فيپيچنه، مواد ٚ هاوار-دوار-ه پأنه (دؤجئه‌بؤ تجش دأره) بأني اينگه خۊ دۊ ور ٚ مئنأ یته مۊشخص ٚ ئلکتريکي پتانسیل-ه دأرنه. غشا مئن، بالغ ٚ سۊرخ ٚ سللۊلؤن ٚ مئن بکت، ويشتري حجم-ه سللۊل ٚ مئن سيتؤپلاسم بگیت دأره. أمما بالغ ٚ سۊرخ ٚ سللۊلؤن ٚ مئن گه تشک‌أن ندأرن، ويشتري حجم همؤگلؤبين ٚ شئه. تمؤم ٚ سللۊلؤن، DNA یأ نسلؤن ٚ واشؤنين مواد بأني RNA دأرن گه مۊختلف ٚ پرؤتئينؤن مثلاً آنزيم ٚ چاؤدن ٚ خأسه‌بؤ ايطلاعات ٚ حاوي هيسن.

یۊکاريؤتي أندؤمکؤن

  • تشک: یته پيلا أندامک گه دۊ لایه غشا دأره یأ ميتؤکندري مۊسؤن DNA ٚ حاوي هيسه. تۊنه یۊکاريؤتؤن ٚ مئن یته یا چنته دؤبۊن یا اينگه أزأ دنئه‌بۊن.
  • آندؤپلاسمي شبکه: شبکه‌اي لۊله‌أن أ کيسه‌أن ٚ جي هيسه گه سيتؤپلاسم ٚ سراسر وتئه نأ، دۊ جۊرن: گرکين‌دار أ صاف. صاف آندؤپلاسمي شبکه ريبؤزؤم ندأره یأ ليپيدچاکۊني مئن نخش دأره. أمما گرکين‌دار آندؤپلاسمي شبکه خۊ ريبؤزؤمؤن ٚ همرأ پرؤتئين‌چاکۊني مئن مؤثره.
  • گؤلژي دزگا: یته جرگه کيسه‌أن ٚ جي هيسه گه کسن ٚ سر نأن، ألبت کسن-ه دشکسه ندأرن. اين ٚ فعاليت مواد ٚ جرگه‌دبۊد گۊدن أ اۊشؤن ٚ ترشح سللۊل ٚ برجه-أ هيسه. (وزيکۊلي پک/کيسه)
  • ميتؤکندري: دۊته غشا دأره یأ اۊن ٚ وظيفه انرژي ٚ تأمين هيسه.
  • ليزؤزؤم: کيسه‌یي هيسه گه پۊر آنزيمؤن مواد ٚ تجزيه ره دأره.
  • سانتريؤل: یه جٚفت اۊستۊوؤنن گه کسن-ه عمۊدن. (ألبت بأضي أفراد ٚ ور هيسأبؤکه سانتريؤل أ ريبؤزؤم نخأن أندامک محسۊب بؤبۊن بلکي یته چاگۊدأرن ايندؤني گه غشا ندأرن.)
  • وزيکۊل: کيسه‌یي هيسه گه مواد ٚ اينتقال ٚ وظيفه اين ٚ کۊل نيأ. (آندؤسيتؤز أ اگزؤسيتؤز)
  • واکؤئل: کيسه‌یي گه آو أ مۊغذي مواد هيتأن دفعي مواد-ه جمع أ ذخيره کۊنه.
  • پراکسي‌‌زؤم: أندامکي گه اؤکسيدازي فعاليت دأره.

مۊشترک یۊکاریؤت أ پرؤکاريؤت ٚ مئنأ

  • ريبؤزؤم‌: سيتؤپلاسمي بي‌غشا چاگۊدأري هيسه گه هردۊ نؤع سللۊلؤن ٚ مئن دره. ريبؤزؤمؤن یته وأپيته مجمۊعه هيسن RNA بأني پرؤتئين ٚ جي گه ۱۹۷۴، جؤرج ئميل پالاده ٚ دس کشفابؤن. اي چاگۊدأرؤن-ه پالاده ٚ دؤنه‌أن ني دؤخؤنن. پرؤتئينؤن ٚ سنتز هي ريبؤزؤمؤن ٚ دس أنجؤم گيرن، همدؤني ايشؤن ٚ أهميت زياده.

چاگۊدأرؤني غشا ٚ بيرۊني

پۊر سللۊلؤن چاگۊدأرؤني دأرن گه کاملاً یا یپرأ سللۊل ٚ غشا ٚ بيرۊني درن. اي چاگۊدأرؤن سللۊل ٚ نيم‌تجين غشا ٚ دس دأشتدأري نؤبۊنن.

سللۊلي ديفار

پۊر یۊکاريؤتي یأ پرؤکاريؤتي سللۊلؤن ٚ أنواع سللۊلي ديفار دأرن. سللۊلي ديفار ميکانيکي یأ شيميایي لحاظ ٚ جي سللۊل-ه پأنه یأ یته ايضافي لایه غشا ٚ حفاظت ٚ ره هيسه. پۊر سللۊلؤن ٚ مۊختلف ٚ أنواع سللۊلي ديفار دأرن. اي ديفارؤن، سللۊل ٚ نؤع ٚ دئن ٚ جي مۊختلف ٚ مواد ٚ جي چاؤدن بؤبؤ نأن. گياهي سللۊلؤن ٚ شي ويشتر سلؤلز أ ميشؤن ٚ شي ويشتر کيتين ٚ جي چاؤدن بؤبؤ نأ یأ هيتأن باکترئن ٚ شي بپتيدؤگلیکان ٚ جي تشکيل بۊنه.

کپسۊل

جلاتيني کپسۊل بأضي باکترئني غشا یأ سللۊلي ديفار  ٚ بيرۊني سطح ٚ سر وؤجۊد دأره. کپسۊل بؤشا گه پؤلي‌ساکاريدي بؤبۊن، نۊمؤنيا یأ مننجيتدس ٚ مۊسؤن یا اينگه پؤلي‌پپتيدي بؤبۊن باسيلۊس‌آنتراسيس ٚ مۊسؤن هيتأن تۊنه ئسترپتؤکاکسي مۊسؤن هيالؤرؤنيک أسيد ٚ جنس ٚ شي بؤبۊن. کپسۊلؤن عاددي رنگ‌وأسيني ٚ پؤرتکؤلؤن ٚ جي مۊشخص نؤبۊنن. أمما هيندي جؤهر أ آوي متيل، سللۊلؤن ٚ مئنأ ٚ کؤنتراست ٚ جؤر بؤردن ٚ جي اۊن-ه مۊشخص چاگۊد تۊنن.

فلاژل

چاگۊدأرؤني هيسن سللۊل ٚ لکسن أ تحرک ٚ ره. باکتريایي-فلاژل سيتؤپلاسم ٚ جي دا غشا یأ سللۊلي ديفار ٚ بيرۊني دکشئه نأ. فلاژلؤن دکشئه یأ ضخيم ٚ نخ ٚ مۊسؤنن گه پرؤتئيني هيسن. یته دئه نؤع فلاژل ٚ جي آرکي باکترئن ٚ مئن درن أ یته‌ مۊتفاوت ٚ نؤع یۊکاريۊتؤن ٚ مئن یأته‌شا هيسن.

پيلي

پيلي یته پأچ ٚ ريشته‌أ گه باريک أ مۋ-مۊسؤن هيسه. پيلي یته پرؤتئين ٚ جي pilin ٚ نؤمي (آنتي ژن) چاؤدن بۊنه گه اين ٚ وظيفه باکتري‌ ٚ دشکأنئن گیرنده‌أني-ئه هيسه گه دئه-سللۊلؤن ٚ سر نأن. خاص ٚ أنواعي پيلي جي دره گه باکترئن ٚ هم‌یۊغي مئن دخالت دأرن.

هامۊجش ٚ تاريخچه

سللۊل 
رابرت هۊک ٚ ترسيم چۊپئمبه ٚ مئن ٚ سللۊلؤن ٚ جي، ۱۶۶۵
  • ۱۶۳۲–۱۷۲۳: أنتؤن ون ليوۊک، لنز أ أوليه نۊري ميکرؤسکؤپ-ه خؤره چاگۊد أ بؤتۊنس تک-سللۊلئني وؤرتيسا ٚ مۊسؤن-ه وارؤن ٚ آو أ خۊ دهن ٚ جي رسمأکۊنه.
  • ۱۶۶۵: رابرت هۊک سللۊلؤن-ه چۊپئمبه مئن أ ايمه زينده‌بؤ واشؤن ٚ مئن، أوليه مۊرکب ٚ ميکرؤسؤپ ٚ أرأ پیدا گۊد. اۊن «Cell» ٚ کلمه-أ (لاتين ٚ جي cellula، یأني: کۊچي اۊتاق) اۊشؤن ٚ ره هأسات أ خۊ «کيتاب: ميکرؤگرافيا» ٚ مئن اۊن-ه هيته دؤخؤنده دأره.
  • ۱۸۳۹: تٚؤدؤر شؤآن بأني مٚتيأس یاکؤب شلایدن خۊ هأرسئه أصل-ه ايته واشکأتن گه واشؤن أ جؤنورؤن سللۊلؤن ٚ جي چاؤدن بؤبؤ نأن أ نتيجه بیٚتن گه سللۊلؤن چاگۊدأر أ تؤسعه ٚ مۊشترک ٚ واحد هيسن. هيدؤني سللۊل ٚ نظريه-أ ارائه بدأن.
  • ۱۸۵۵: غۊدایف ورشؤ اظهار بدأشت گه سللۊلؤن قبلي سللۊلؤن ٚ جي هأنن، خۊ تقسيمابؤن ٚ جي. (سللۊلي تقسيم)
  • ۱۸۵۹: لۊیي پاستۊر (۱۸۹۵–۱۸۲۲) اي عقيده-أ گه حیات ٚ أشکال خؤره شکل گيت تۊنن نقض بؤگۊد. (ولؤ فرانچسکؤ رئدي ۱۶۶۸ ٚ مئن آزميتي أنجؤم بدأ بؤ گه مؤنا نتيجه‌یي پيشأنأ.)
  • ۱۹۳۱: ئرنست رۊسکا أوولي عۊبۊري الکترؤني ميکرؤسکؤپ-ه برلين ٚ دؤنشگا مئن چاگۊد. ۱۹۳۵، اۊن یته الکترؤني ميکرؤسکؤپ چاگۊد گه دۊته نۊري ميکرؤسکؤپ ٚ کیفیت ٚ هأندي کیفیت دأشت أ أندؤمکؤني‌ئه گه مجهۊل بؤن دياراگۊد.
  • ۱۹۵۳: رؤزاليند فرانکلين ٚ کار ٚ أساس ٚ سر، واتسؤن أ کرئک خۊ أوولي اعلاميه-أ DNA ٚ دۊته‌یي-مارپيچي چاگۊدأر ٚ سر، ارائه بدأن.
  • ۱۹۵۳: لين مارگلس «همزيوي، سللۊلي هأگردش ٚ مئن»-ه مۊنتشراگۊد، هيته‌ني «مئن-همزيوي» ٚ نظريه-أ شرح بدأ.

سربس

Tags:

سللۊل ٚ أنواعسللۊل ٚ أشکالسللۊل ٚ سيتؤپلاسمي أجزاسللۊل چاگۊدأرؤني غشا ٚ بيرۊنيسللۊل هامۊجش ٚ تاريخچهسللۊل سربسسللۊلاينگيليسي زوؤنسيتؤپلاسم

🔥 Trending searches on Wiki گیلکی:

دیلمانˇ دانشگاکوتکوتولشت ٚ نشازؤحلبابک ربوخهپیشه ورشهرستان اقلیدشهرستان مهرآنارشيسمشهرستان بروجردچينشهرستان اسفراینشهرستان چاراویماقزوانآذرباىجان ٚ جؤمۊريشهرستان ایجرودکشکرتشهرستان خدابندهلتومافسر (۲۰۱۸ فیلم)شيخ ابادکلسيانيۊىؤرکورامینهیجدهم اردیبهشتاينگيليسپگاه گيلان ٚ فۊتبالي باشگاهخاکشیرشهرستان دشت آزادگانهئرؤدؤتاصغر حیدریشهرستان دلگانموزی بن2009رشتشهرستان خاشیوسف اباذریوبلاگرودپی شمالی دهستانسنجدآج بیشهبی بی از بی چادری خانه نشینهچاکۊدنحقخربزهآماردمشهدتبریرشت ٚ شأرستانگتˇ ولگجواد شجاعی فردشهرستان فیروزآبادمۊت واليسيفرانسهتۊرکيههندشهرستان اسلام ‌آباد غربکشکشبیست و یکم آبانموارم كلاشهرستان هندیجان🡆 More