Muralla Da Coruña

Foron declaradas Ben de Interese Cultural en 1949.

Muralla da Coruña
Ben de Interese Cultural
Muralla do Xardín de San Carlos
Localización
País	Galiza
Concello	A Coruña
Parroquia	A Coruña
Datos xerais
Data	09-11-1944
Categoría	Monumento
Código	RI-53-0000011
Construción	Século XIV - Século XVIII
Mapa de localización

 

A orixe das murallas da Coruña é a repoboación ordenada por Afonso IX en 1208. Nos anos 1370 e 1386 a cidade foi atacada polos portugueses e os ingleses e as murallas tiveron que ser reparadas en 1397. Esta segunda muralla permaneceu inalterada ata o ataque de Drake en 1589 decidiuse construír o castelo de Santo Antón e arranxar as murallas. Construíuse o novo baluarte do Santo Espírito (sobre o que se levantou o Hospital Real entre 1608 e 1612) e derrubouse parte da antiga muralla.

En 1625 comezou a construción da Fronte de Terra, no barrio da Pescadería segundo o proxecto de Tiburcio Spanochi, formado por cinco baluartes. Este proxecto non se completaría por falta de fondos.

O 3 de abril de 1658 estoupou a polvoreira da Fortaleza Vella, matando máis de duascentas persoas e destruíndo ademais outros edificios próximos, coma o Convento de San Francisco e o Hospital do Bo Suceso. A fortaleza non se reconstruíu e sobre os restos da polvoreira creouse o Xardín de San Carlos.

 

A principios do século XVIII iniciouse unha fase de mellora e ampliación das murallas seguindo a idea de B. Renau, dándoselle a esta área o nome de Fronte da Pescadería. O director do novo Corpo de Enxeñeiros Francisco Montaigú iniciou as obras entre 1721 e 1731 dun proxecto máis simplificado. O seu sucesor, La Ferriere, continuou o proxecto modificado, que foi completado en 1746 cando se temía un novo ataque inglés. Sete anos despois Francisco Llovet proxectou por primeira vez a enchedura da praia do Parrote para a construción de estruturas militares, mais non se levou a cabo ata o século XX.

Os proxectos de amurallamento continuaron ata 1776-1779 coa muralla da Dársena que non se rematou. En 1840 a raíña Isabel II autorizou o derribo da Fronte da Pescadería, que separaba a Cidade Vella da Pescadería. Este proceso durou dúas décadas. Sobre os restos da antiga muralla levantouse a praza de María Pita.

En 1869 comezou o derrubamento da Fronte de Terra, facilitando a unión do Cantón Pequeno e Garás e o deseño do Primeiro Ensanche.

 

Consérvanse varios tramos da muralla:

• O tramo que serve de base ao Xardín de San Carlos é o máis antigo e foi levantado no século XIV. Formaba parte da chamada Fortaleza Vella e nela instalouse en 1954 a porta do antigo Hospital de San Andrés. Tamén é da mesma época unha parte da muralla do xardín do Palacio de Capitanía.
• Dende a Capitanía Xeneral existe un lenzo no que se abren as Portas do Parrote e do Cravo. Estas portas foron mandadas abrir polo Capitán Xeneral Pedro Pablo Jiménez de Urrea, conde de Aranda en 1676. A porta do Parrote está decorada co escudo real e mais coas armas do Conde de Aranda. Nela aparecen as datas de construción e reforma (1749) e unha cruz que a remata é dun calvario construído polos monxes franciscanos. Famosos personaxes coma Carlos I e Filipe II atravesaron a Porta do Parrote^{[Cómpre referencia]}.
• O último tramo rodea o Hospital Abente y Lago. Nel ábrese a porta de San Miguel (1607), que foi levantada no lugar que ocupou outra porta anterior do século XIV. Está decorada cos escudos do Reino de Galicia, o escudo real e o de don Diego das Mariñas.
• Existen outros tramos na "Maestranza de Artillería", no Campo da Estrada e nos Pelamios.
• Da Fronte de Terra consérvase o baluarte do Caramanchón, coiraza que separa as praias do Orzán e de Riazor.

 

No Inventario de Monumentos de Arquitectura Militar de 1968 recóllense na Coruña, ademais das murallas, o castelo de Santo Antón (cárcere militar), o castelo de Santo Amaro, o castelo de San Diego e a batería de Durmideiras. Porén, ningún dos tres últimos se conserva:

• O castelo de Santo Amaro, posiblemente construído despois do ataque de Drake, estaba en ruínas xa no século XVIII; sobre os restos construíuse o "Club del Mar de San Amaro".
• A batería de Durmideiras, formada por oito canóns e dependencias para a tropa foi destruída pola canteira que se explotou para construír o dique de abrigo (1948).
• O castelo de San Diego, construído na década de 1630, foi derruído en 1963 para ampliar o porto. Para protexer o castelo construíuse no século XVII o Forte Valparaíso, que foi confundido co castelo de Eirís e que posiblemente estaba situado no Montiño.

Na área próxima á Torre de Hércules existían tamén a batería de Pragueiras (posiblemente só unha zona explanada), a batería da Costa Oriental da Enseada do Orzán (abandonada a finais do século XIX ou principios do XX, e situada onde hoxe está o Aquarium Finisterrae) e unhas trincheiras que aparecen recollidas en mapas dos séculos XVIII e XIX e que serían simples gabias escavadas no terreo.

A batería de Oza aparece citada en 1639, mais os restos conservados foron construídos cara a 1797 segundo o proxecto de Blas Gil de Bernabé. Sobre a batería construíuse posteriormente o faro.

O castelo de Santa Cruz, en Liáns, Oleiros tamén formaba parte da defensa da praza forte.

•  
  Porta do Parrote
•  
  Porta do Cravo
•  
  Porta de San Miguel
•  
  Cartel informativo sobre a Porta de San Miguel
•  
  Muralla de Mar
•  
  Baluarte do Caramanchón, entre as praias de Riazor e o Orzán

Wiki Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Muralla da Coruña

Ligazóns externas

• Fernández Caamaño, José M. (24 de maio de 2015). "La pequeña historia de las murallas de la ciudad". El Ideal Gallego (en castelán). Consultado o 24 de decembro de 2015.