Alicia Estévez: Microbióloga galega

Licenciouse en Bioloxía en 1977, con premio nacional fin de carreira ao mellor expediente, e en Farmacia en 1979, pola Universidade de Santiago de Compostela, e fixo o seu doutoramento na Facultade de Bioloxía da mesma Universidade, coa lectura, en 1980, da tese "Supervivencia de enterovirus y virus de peces salmónidos en el medio acuático: inactivación de polio 1 por bacterias mariñas produtoras de antibiótico", dirixida polo doutor Benito Regueiro Varela.

Nas súa pallabras, sempre di «que é doutora en Bioloxía e licenciada en Farmacia».

Alicia Estévez continuou profesionalmente as súas tarefas docentes e investigadoras na universidade compostelá, onde chegou a ser catedrática de Microbioloxía en 1991.

Nos seus traballos estudou as patoloxías dos peixes e dos moluscos que teñen aproveitamento en acuicultura, dende a detección de enfermidades bacterianas ata a vacinación e o tratamento.

Entre 2004 e 2013 foi directora do Departamento de Microbioloxía e Parasitoloxía e dende 1999 coordina o programa de doutoramento en Avances en bioloxía microbiana e parasitaria.

É codirectora do Grupo de Patoloxía en Acuicultura da USC, promoveu unha decena de patentes de vacinas que preveñen enfermidades en peixes de consumo diario, e é, ademais, membro da Unidade de Muller e Ciencia da Xunta de Galicia.

Na actualidade, o seu grupo de investigación está a traballar nun proxecto que estuda a influencia do cambio climático na aparición de enfermidades nos peixes, porque a subida da temperatura «lles gusta aos patóxenos, baixa a salinidade, os peixes estrésanse e baixan as súa defensas».

En 2014 ingresou como académica da Real Academia Galega de Ciencias, a segunda muller en facelo en toda a historia logo de Pilar Fernández Otero. Ademais, o 13 de decembro de 2017 ingresou na Real Academia de Farmacia de Galicia co discurso Acuicultura sostenible: de la quimioterapia a la vacunación. Desde 2018 a doutora Alicia Estévez forma parte do plenario do Consello da Cultura Galega, en representación da Real Academia Galega de Ciencias.

É autora de 272 artigos, a maioría publicados en revistas do Science Citation Index (SCI), así como de 22 capítulos de libros.

É inventora de oito patentes de uso en Acuicultura (vacinas, probióticos e procedementos de diagnose).

Leva participado en 46 proxectos de investigación e desenvolvemento estatais, europeos e autonómicos así como en 15 de desenvolvemento tecnolóxico financiados por entidades públicas e privadas.

Impartiu 48 conferencias nacionais e internacionais en congresos, mesas redondas e obradoiros ademais participar no comité de expertos nacional e internacional en diferentes comisións de avaliación de proxectos.

É membro activo de dez sociedade científicas e da Unidade de Muller e Ciencia da Xunta de Galicia.

En 2023 a revista Gciencia considerouna unha das 20 mulleres de ciencia en Galicia que había que coñecer.

No período entre 1980 e 2016 publicou tres libros, un capítulo nun libro colectivo e catro artigos en revistas científicas.

Libros

• 1980 - Supervivencia de enterovirus y virus de peces salmonidos en el med. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico. ISBN 978-84-7191-222-0.
• 1982 - Supervivencia de patógenos bacterianos y virales de peces en sistemas de cultivo. Madrid: Fundación Juan March. ISBN 84-7075-262-6.
• 2017 - Acuicultura sostenible: de la quimioterapia a la vacunación. Santiago de Compostela: Nino Centro de Impresión Digital. ISBN 978-84-947381-2-8.

Colaboracións en obras colectivas

• 2015 - "Caracterización del proteoma de Edwardsiella tarda cultivada en diferentes condiciones de disponibilidad de hierro", con Noemí Buján, José Antonio Reales Calderón, Lucía Monteoliva, Concha Gil e Beatriz Magariños Ferro, en Avances en microbiología. Elena González Fandos (ed.), Logroño: Universidade da Rioxa, Servizo de Publicacións, ISBN 978-84-606-8181-6, páxs. 144-145.

Artigos en revistas

• 1985 - "Antibiotic activity of epiphytic bacteria isolated from intertidal seaweeds". Con Manuel Luis Lemos Ramos e Juan Luis Barja Pérez. Microbial ecology, Vol. 11, Nº 2, páxs. 149-163. (Resume)
• 2005 - "Iron Uptake Mechanisms in the Fish Pathogen Tenacibaculum maritimum". Con Beatriz Magariños, Manuel Luis Lemos Ramos, Jesús López Romalde e Rubén E. Avendaño-Herrera. Applied and Environmental Microbiology, Vol. 71, Nº 11, páxs. 6947-6953. ((Ler texto completo Arquivado 25 de setembro de 2019 en Wayback Machine.).
• 2009 - "Avances en el conocimiento del patógeno emergente de rodaballo Edwardsiella tarda". Con Nuria de Castro-Acuña Iglesias, e Beatriz Magariños Ferro. Revista Real Academia Galega de Ciencias, Nº 28, páxs. 215-282. (Ler texto completo).
• 2014 - "A multiplex PCR for the simultaneous detection of Tenacibaculum maritimum and Edwardsiella tarda in aquaculture". Con Nuria Castro Iglesias e Beatriz Magariños Ferro. International microbiology: official journal of the Spanish Society for Microbiology, Vol. 17, Nº 2, páxs. 111-117. (Ler texto completo).

A doutora Alicia Estévez dirixiu 16 teses de doutoramento.

• 1977 Premio nacional fin de carreira ao mellor expediente en Bioloxía.
• 1993 Premio Jaime Ferrán da Sociedade Española de Microbioloxía.
• 2006 Título de Excelencia galega en Investigación da Asociación de Empresarios galegos en Cataluña.
• 2018 Bióloga do ano polo Colexio de Biólogos de Galicia.
• 2018 Premio María Wonenburger.

Outros artigos

• A ciencia ten nome de muller (en Wikibooks).

Ligazóns externas

• Alicia Estévez Toranzo, microbióloga. En Mujeres con Ciencia (en castelán).
• Alicia C. Estévez Toranzo en Xunta de Galicia. Mulleres en Galicia.
• «A las mujeres nos falta entrar en el campo de la tecnología». La Voz de Galicia, 10-12-2017.
• Alicia Estévez Toranzo explica en la Casa de Galicia la importancia de la prevención de enfermedades y la vacunación en Acuicultura Goberno de España. Ministerio de Agricultura y Pesca, Alimentación y Medio Ambiente. Observatorio Español de Acuicultura.
• Alicia Estévez advierte del riesgo para el talento por la falta de financiación estable. Faro de Vigo, 25-09-2014.
• "La acuicultura puede tener mala fama, pero una ternera es de granja y no se dice lo mismo". Diario de Pontevedra, 06-08-2018.
• Entrevista de Santiago I. Casal en Cultura Galega.
• Entrevista de Mila Alonso en Gciencia.
• Entrevista