Samo Chalupka
Samo Chalupka (Horná Lehota, Brezno, 1812ko otsailaren 27a- 1883ko maiatzaren 19a) erromantizismoko poeta eslovakiar handia izan zen.
| Samo Chalupka | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Horná Lehota, 1812ko otsailaren 27a |
| Herrialdea |  Polonia  Errusiar Inperioa |
| Heriotza | Horná Lehota, 1883ko maiatzaren 19a (71 urte) |
| Familia | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | eslovakiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | poeta eta idazlea |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Luteranismoa |
 | |
Biografia
Ján Chalupka komedia egilearen anaia txikia zen eta Bratislavako Lizeo Luterotarrean ikasi zuen. Han Eslovakiar Elkarte Literarioa sortu zuen. Ondoren, Vienan, bere ikasketa teologiko eta filosofikoak jarraitu zituen. 1830ean Polonia Errusiaren aurka altxatu zen eta idazleak, ikasketak utzita, poloniarren alde borrokatu zuen. 1831ean zauritua izan zen eta Bratislavara itzuli zen. Behin bere jaioterrian, predikatzaile lanari ekin zion. Halaber, ekintza politikoari ekin zion eta poesia idazteari. Lehenengo poema-bildumak 1845koak dira; horietan, Ján Kollárren ideologia paneslavista jarraituz, bere herriaren egoera politikoa eta soziala ondo asko ikus daiteke. Ľudovít Štúr idazlearen jarraitzailea eta Štúrovci taldearen partaidea izan zen. Štúr, Andrej Sládkovič, Janko Kráľ eta Ján Bottorekin batera, erromantizismoaren jarraitzaileak eta Eslovakiako pizkunde nazionalaren bultzatzaileak izan ziren.
Poesiaren ezaugarriak
Hizkuntzaren ikuspuntutik lehenengo poemak txekieraz idatzi bazituen, laster eslovakiera hasi zen erabiltzen. Haren poesia bere herriko folklorean oinarritu zen, abestietan eta baladetan batez ere. 1860an, Bach-en gobernu absolutista erori ondoren, Boj pri Jelšave (Jelšavako gudua) poesia-bilduma plazaratu zuen eta, hiru urte beranduago, Turčín Poničan (Ponikingo turkiarra); biak ala biak abertzaletasunaren goraipamena ziren, horretarako turkiarren gainean lortutako garaipenak erabiliz. Mor ho! (Hil ezazu!), 1864an zabaldua, poema laburra, eslovakiar literaturaren independentziaren aldeko lan garrantzitsuena bezala onartua dago; poemaren argumentoan eslovakiar herriaren sortzaileak eta Konstantino enperadorearen arteko eztabaida azaltzen da, zapalketa politikoarena gai nagusia izanik.
Obra
Poesia
- 1829 – Repertorium dispositionum
- 1834 – Koníku moj vraný
- 1834 – Nářek slovenský
- 1834 – Píseň vojenská
- 1864 – Mor ho!
- 1868 – Spevy:
- Likavský väzeň
- Kráľohoľská
- Branko
- Kozák
- Turčín Poničan
- Boj pri Jelšave
- Odboj Kupov
- Vojenská
- Juhoslovanom
- Bolo i bude
- Večer pod Tatrou
- Při návratu do vlasti
- Smutek
- Toužba po vlasti
- Má vlast
- Turčín Poničan
Itzulpenak
- 1843 – Heinrich Zschokke idazle suitzarraren Pálenka otrava itzulpena.
Erreferentziak
Kanpo loturak
Wiki Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Samo Chalupka  |
Datuak: Q262637
Multimedia: Samo Chalupka / Q262637
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Samo Chalupka, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.