Maputo
Maputo, independentzia baino lehen Lourenço Marques deitua, Afrikako hego-ekialdean dagoen hiria da, Mozambikeko hiriburua eta hiririk handiena dena.
1997an 966.837 biztanle zituen eta gaur egun 1.087.692 ditu, zentsu probisionalaren arabera. Matola hiria kontutan hartuta metropoliak 1.774.000 biztanle ditu.
| Maputo Maputo Lourenço Marques Lourenço Marques | ||
|---|---|---|
| hiria | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Herrialdea |  Mozambike | |
| Probintzia | Maputo | |
| Alkatea | David Simango | |
| Izen ofiziala | Maputo Lourenço Marques | |
| Jatorrizko izena | Maputo Lourenço Marques | |
| Posta kodea | 0101-01, 0101-02, 0101-03, 0101-04, 0101-05, 0101-06, 0101-07, 0101-08, 0101-09, 0101-10, 0101-11, 0102-01, 0102-02, 0102-03, 0102-04, 0102-05, 0102-06, 0102-07, 0102-08, 0102-09, 0102-10, 0102-11, 0103-01, 0103-02, 0103-03, 0103-04, 0103-05, 0103-06, 0103-07, 0103-08, 0104-01, 0104-02, 0104-03, 0104-04, 0104-05, 0104-06, 0104-07, 0104-08, 0104-09, 0104-10, 0104-11, 0105-01, 0105-02, 0105-03, 0105-04, 0105-05, 0105-06, 0105-07, 0105-08, 0105-09, 0105-10, 0105-11, 0105-12, 0105-13, 0105-14, 0106-01, 0106-02, 0106-03, 0106-04, 0106-05, 0107-01, 0107-02 eta 0107-03 | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 25°54′55″S 32°34′35″E / 25.9153°S 32.5764°E | |
 | ||
| Azalera | 300 km² | |
| Altuera | 47 m | |
| Mugakideak | Maputo probintzia | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 1.133.200 (2023ko uztailaren 1a) −58.413 (2018) | |
| Metropolia | 1,744,000 (est) | |
| Dentsitatea | 3.267,87 bizt/km² | |
| Informazio gehigarria | ||
| Sorrera | 1782 | |
| Telefono aurrizkia | 21 | |
| Ordu eremua | UTC+02:00 | |
| Hiri senidetuak | Brasilia, Lagos, Lisboa, Luanda, Rio de Janeiro, Shanghai, Lichtenberg, Durban, Macao eta Chengdu | |
| cmmaputo.gov.mz | ||
Geografikoki Indiako ozeanoaren kostaldean dago kokatuta, Mozambikeko hegoaldean, Maputoko badiaren mendebaldean eta Tembe ibaiaren itsasoratzean. Hau dela eta portu-hiri bat da.
Ezizen moduan "Akazien Hiria" hartzen du, zuhaitz horren presentzia nabarmenagatik. Halaber, "Indiar Ozeanoko Perla" deitzen dute.
Historia
XVIII. mendearen bukaeran sortu zen hiria Lourenço Marques izenarekin, Portugalgo komertziantearen omenez, berak esploratu baitzuen badia 1544an. 1895ean Pretoriara zihoan trenbidearen eraikuntzarekin populazioa asko handitu zen. 1907an Ekialdeko Afrika Portugaldarraren hiriburua bilakatu zen eta gero herrialdeari Mozambike izena jarri zitzaion. Independentziaren ostean Maputo izena jarri zioten, Maputa herria bertan bizi baitzen portugaldarren etorrera aurretik.
Klima
 Datu klimatikoak (Maputo)  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 43 | 39 | 40 | 39 | 38 | 34 | 36 | 39 | 46 | 45 | 44 | 44 | 46 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 29.9 | 29.6 | 29.3 | 27.8 | 26.4 | 24.6 | 24.4 | 25.3 | 26.1 | 26.5 | 27.4 | 29.1 | 27.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 26.1 | 26.0 | 25.4 | 23.6 | 21.6 | 19.5 | 19.3 | 20.4 | 21.7 | 22.4 | 23.6 | 25.3 | 22.9 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 22.3 | 22.3 | 21.5 | 19.4 | 16.8 | 14.4 | 14.2 | 15.4 | 17.2 | 18.3 | 19.7 | 21.4 | 18.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | 16 | 17 | 16 | 11 | 8 | 4 | 1 | 7 | 9 | 12 | 11 | 15 | 1 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 171.1 | 130.5 | 105.6 | 56.5 | 31.9 | 17.6 | 19.6 | 15.0 | 44.4 | 54.7 | 81.7 | 85.0 | 813.6 |
| Prezipitazio egunak (≥ ) | 8.1 | 7.6 | 7.0 | 4.4 | 2.8 | 2.4 | 1.8 | 2.2 | 3.2 | 5.5 | 7.9 | 7.5 | 60.4 |
| Eguzki orduak | 248 | 226 | 248 | 240 | 248 | 240 | 248 | 248 | 248 | 217 | 210 | 217 | 2838 |
| Hezetasuna (%) | 69.0 | 69.0 | 71.0 | 67.5 | 66.0 | 63.5 | 65.0 | 64.0 | 64.0 | 65.5 | 67.0 | 67.5 | 67 |
| Iturria (1): World Meteorological Organization | |||||||||||||
| Iturria (2): BBC Weather | |||||||||||||
Kultura
Ondarea
Arkitekturari dagokionez, XX. mendearen hasierakoak dira Pancho Guedes, Herbert Baker eta Thomas Honneyk egindako eraikinak. Zaharragoa da Trenbidearen Geltoki zentrala, Alfredo Augusto Lisboa de Lima, Mario Veiga eta Ferreira da Costak diseinatutakoa 1913 eta 1916 artean.
Monumentuen artean Maputoko gotorlekua, Udaletxea, Katedrala, Kistoria naturalaren museoa eta Vila Algarve ditugu, azken hau Portugalgo Polizia Sekretuaren egoitza izan zena.
Arteak
Associação Núcleo de Arte kulturgunea eta artisten elkartea da, herrialdeko zaharrena. Erdigune zaharrean kokatuta dago eta garrantzitsua izan da metropoliko bizitza kulturalean hamarkadaz hamarkada. Sortzaileen artean Malangatana Ngwenya margolaria eta Alberto Chissano eskultorea izan ziren. Núcleo hau ezagun egin zen armak artelan bihurtu zituztenean priektu baterako. Gerra Zibilaren ostean berradiskidetze prozesuan nabarmen lagun du zuen euren jarrerak.
Oso aipatzeko modukoa da Teatro Avenida antzokia, 1986tik aurrera Henning Mankell zuzendari artistiko eduki zuena. Halaber, Maputo "Dockanema" dokumental jaialdiaren egoitza da.
Pertsonaia ezagunak
Erreferentziak
Kanpo estekak
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Maputo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.