Malala Yousafzai

Malala Yousafzai
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Mingora (en) , 1997ko uztailaren 12a (26 urte)
Herrialdea	Pakistan
Bizilekua	Birmingham
Familia
Aita	Ziauddin Yousafzai
Ama	Toorpekai Yousafzai
Ezkontidea(k)	Asser Malik (en)
Hezkuntza
Heziketa	Edgbaston High School (en) ; (2013 - 2017) ; Lady Margaret Hall ; (2017 - 2020) : Philosophy, Politics and Economics (en)
Hizkuntzak	ingelesa; urdua; paxtuera
Jarduerak
Jarduerak	blogaria, giza eskubideen aldeko ekintzailea, oroitzapen-idazlea, idazlea eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea
	Parte-hartzailea World Economic Forum Annual Meeting 2018 (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Bakearen Nobel Saria (2014) ; Sakharov Saria (2013) ; Simone de Beauvoir Prize (2013) ; National Malala Peace Prize (2011) ; Anna Politkovskaya Award (2013) ; Giza Eskubideen Nazio Batuen saria (2013) ; European Human Rights Prize (2013) ; Four Freedoms Award – Freedom from Fear ; Philadelphia Liberty Medal (2014) ; International Children's Peace Prize (2013) ; Index Award (2013) ; Ambassador of Conscience Award (2013) ; Secularist of the Year (2013) ; Kataluniako Nazioarteko Saria (2013) ; Humanitarian of the Year (2013) ; honorary Canadian citizenship (2013) ; Order of the Smile (2016) ; Ellis Island Medal of Honor (2017ko maiatzaren 14a) ; 100 Emakume (BBC) (2021) ; Commander of the Order of Bravery (2012ko urria) ; Time 100 (2013ko apirila) ; Memminger Freedom Prize 1525 (2013) ; Jane Addams Children's Book Award ;
Mugimendua	Haurren eskubideak; Emakumeen eskubideak
Izengoitia(k)	Gul Makai
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	sunismoa
	malala.org

Giza eskubideen aldeztaile ospetsua da; bereziki, Pakistan iparraldeko Khyber Pakhtunkhwa probintzian dagoen bere sorterri Swat haranean emakumeek eta haurrek hezkuntza izatearen aldeztailea. Izan ere, lurralde horretan, talibanek galarazi egin dute neskatoak eskolara joatea, hainbat alditan. BBCren webgunean blog bat idatzi zuen, 11–12 urte bitartean zituela. Blog horretan azaldu zuen nola talibanek bere herria zapalduta zeukaten. Aktibismo hori geldiarazteko asmoz, taliban bat Yousafzai erailtzen saiatu zen 2012an.

Haurtzaroa

Malala Yousafzairen familia musulman sunita da. Ziauddin Yousafzai du aita, eta Toorpekai Yousafzai, ama. Malalak ondo dakizki paxtuera, ingelesa eta urdu hizkuntzak. Hezkuntza gehiena aitarengandik jaso zuen. Ziauddin, Malalaren aita, olerkaria, ikastetxe jabea eta hezkuntzaren aldeko aktibista da. Malala emakumeen eskubideak eta hezkuntzarako eskubidea defendatzen hasi zen 2008. urtean. Hasieran, medikua izan nahi zuen, baina bere aitak ekintzaile politikoa izatera animatu zuen.

Blogari, BBC konpainiaren webgunean

Aamer Ahmed Khani eta haren lagunei bloga egiteko ideia bururatu zitzaien. Blog horren helburua neskatila batek idaztea eta talibanen menpeko gizartearen egoera azaltzea izango zen. Bloga gazte batek egin zezakeen, anonimoki; horrela, talibanek ez zuten jakingo nork idazten zuen, eta ez zuten idazle hori erailko.

Bloga idazteko eskatu zioten lehenengo neskatoak ez zuen idatzi nahi izan, talibanen beldur zelako. Neskato hark Malala Yousafzaik baino lau urte gehiago zituen. Aamer Ahmedek eta haren kideak Malalari buruz jakin zutenean, bloga idaztea eskatu zioten; azkenean, Malalak onartu zuen proposamena.

2009ko urtarrilaren 3an Malalak bere lehen artikulua argitaratu zuen. Malalak eskuz idazten zituen artikuluak, eta gero postaz erreportari bati bidaltzen zizkion. Horren ondoren erreportariak argitaratzen zituen BBCren webgunean. Blog hartan, Malalak oro har bere herrian talibanek zuten botereari buruz idazten zuen. Taliban horiek eskola pribatuak ixtera behartu zituzten, eta nesken hezkuntza debekatu zuten 2003. eta 2009. urteen artean.

Yousafzai hiltzeko saiakera

Talibanek Malala eta haren aita, Ziauddin Yousafzai, mehatxatu zituzten. 2012ko irailaren 9ko arratsaldean, Malala autobusean zihoala, gizon bat igo zen armatuta, eta Malalari tiro egin zion. Malala hil edo bizi egon zen, Pakistanen ospitaleratuta. Urriaren 15ean, Ingalaterrako Birmingham hiriko Queen Elizabeth ospitalera lekualdatu zuten, tratamendua jarraitzeko. Urriaren 17an atera zen koma egoeratik, eta 2013ko urtarrilaren 3an atera zen ospitaletik.

Gertaera horien ondoren, Malalak mundu osotik egundoko elkartasuna jaso zuen, besteak beste Barack Obamarengandik, Madonnarengandik, Hillary Clintonengandik, Selena Gomezengandik....

Sariak

2013an, 2014an eta 2015ean, Time aldizkariak Malala mundu osoan zehar eragin handiena duten 100 pertsonen artean hautatu zuen.

Youth Peace Prize saria irabazi duen lehen emakumea da.
2013. urtean, Sajarov Saria jaso zuen.
2013. urtean, Kataluniako Nazioarteko Saria, Espainia.
2013. urtean, Simone de Beauvoir-en Saria, Frantzia.
2014ko irailean, Munduko Haurren Saria, Suedian.
2014. urtean, Bakearen Nobel Saria; Nobel Saria jaso duen pertsonarik gazteena bilakatu zen, soilik 17 urterekin.
2015ean, 316201 Malala asteroidea izendatu zuten, Yousafzairen ohorez.

Horretaz gain, hainbat hitzaldi eman ditu Erresuma Batuan, emakumeen eta haurren eskubideen alde.

Lanak

(Ingelesez) I Am Malala: The Story of the Girl Who Stood Up for Education and was Shot by the Taliban, Christina Lamb britainiar kazetariarekin batera idatzitako autobiografia liburua (2013).
(Ingelesez) He named me Malala dokumentala, Yousafzai protagonistatzat izanik haren bizitza azaltzen duena. 2015. urtean estreinatua.

Erreferentziak

Kanpo estekak

Datuak: Q32732
Multimedia: Malala Yousafzai / Q32732

This article uses material from the Wikipedia Euskara article Malala Yousafzai, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.